Δυο γυναίκες, δυο διαφορετικές στιγμές για την Ελλάδα…

Δυο γυναίκες, δυο διαφορετικές στιγμές για την Ελλάδα, τα ορατά και αόρατα νήματα που συνδέουν τα δυο πρόσωπα και τις καταστάσεις που βιώνουν. Η βραβευμένη συγγραφέας παιδικών και νεανικών βιβλίων, Μαρία Παπαγιάννη, στο πρώτο της μυθιστόρημα για ενήλικες αφηγείται μια ιστορία που μοιάζει με ταξίδι για την αναζήτηση μιας προσωπικής αλήθειας.

Μετά από μια μακρά και πετυχημένη θητεία στο παιδικό και το νεανικό βιβλίο παρουσιάζετε, νομίζω το πρώτο σας μυθιστόρημα για ενήλικες. Πώς γεννήθηκε μια τέτοια επιθυμία και είναι διαφορετικό να γράφει κανείς για παιδιά από το να γράφει για μεγάλους;

Νομίζω ότι δεν γεννιέται πρώτα η επιθυμία αλλά η ιστορία. Ποτέ δεν σκέφτομαι ότι τώρα πρέπει να γράψω γι΄ αυτό και να αρχίσω να το σκέφτομαι. Τα καθημερινά «γιατί», μικρές στιγμές που κλέβω και τις κρύβω στις τσέπες μου, κάτι που θυμήθηκα, κάτι που άκουσα. Το μόνο που κάνω ύστερα είναι να ακολουθώ τα ίχνη, να ενώνω τις τελίτσες και να προσπαθώ να αποκρυπτογραφήσω την εικόνα. Δεν ξέρω αν ο λόγος που γράφω κυρίως για παιδιά είναι ότι ακόμα με κυνηγούν τα ίδια ερωτηματικά ή γιατί βρίσκω εντελώς ποιητικό τον τρόπο που σκέφτονται ή γιατί πιστεύω ακόμα όπως κι αυτοί στο ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Δεν ξέρω γιατί αυτή τη φορά η συγκυρία με οδήγησε σε μια ιστορία για ενήλικες. Το σίγουρο είναι ότι γράφω για την αόρατη καμπούρα που κουβαλώ στην πλάτη μου με όλα αυτά που έζησα ή για όλα αυτά που δεν έζησα και τα νοσταλγώ το ίδιο.

Στο βιβλίο σας υπάρχει το εύρημα της αφήγησης μέσα στην αφήγηση. Συγγραφικός στόχος ήταν η ταυτόχρονη θέαση δυο διαφορετικών εποχών της Ελλάδας αλλά και στάσεων ζωής; Η κεντρική ηρωίδα σας φωτίζεται καλύτερα με αυτό το εύρημα;

Ένα βιβλίο δεν είναι μόνο η ιστορία αλλά και ο τρόπος που θα την αφηγηθείς. Τις δυο ηρωίδες τις χωρίζει μισός αιώνας. Οι δυο ιστορίες βιώνονται η καθεμία στο δικό της χρόνο αλλά η μια αποκαλύπτει με κάποιον τρόπο κρυφές πτυχές της ζωής της άλλης. Προσωπικά μ΄ ενδιέφεραν οι μικρές ιστορίες των συνηθισμένων ανθρώπων που τρέχουν παράλληλα με τη μεγάλη ιστορία και με κάποιον τρόπο λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία όπως άλλωστε και η μνήμη των ανθρώπων

Θεωρείτε πως το «Εκεί και πάντα αλλού» είναι ένα γυναικείο βιβλίο; Πώς θα ορίζατε το γυναικείο βιβλίο;

Αυτή η ερώτηση είναι συνήθως παγίδα. Γυναικεία λογοτεχνία έχουμε συνηθίσει να εννοούμε τα διάφορα αισθηματικά που αναπαράγουν το στερεότυπο ότι οι γυναίκες ζουν μόνο για να ζευγαρώσουν. Τέτοια κείμενα έχουν γραφτεί κι από άνδρες κι από γυναίκες. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν γυναίκες με μια εντελώς διαφορετική κοινωνική εμπειρία και διαφορετική ψυχοσύνθεση, υπάρχουν επίσης άντρες, υπάρχουν μετανάστες, εξόριστοι, υπάρχουν πολλές και διαφορετικές φωνές. Ο καθένας με την κληρονομιά του. Δεν με τρομάζει η ιδέα μιας γυναικείας ματιάς αλλά νομίζω ότι δεν θα με συγκινούσε εξίσου μια φεμινιστική γραφή όπως και μια ροζ γραφή. Από την πλευρά της ανάγνωσης τώρα δεν με προσελκύει περισσότερο αν ένα κείμενο προέρχεται από άντρα ή από γυναίκα αλλά αν με συγκινεί. Αν μια ιστορία σε ταξιδέψει, εκεί είναι το ζητούμενο αλλά και το θαύμα ενός καλού βιβλίου

Στο βιβλίο σας οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στη χώρα θα παρατηρούσε κανείς πως δεν είναι εντελώς απούσες, ακόμη και αν γράφτηκε πριν από αυτές. Κυρίως ανιχνεύονται στην στάση των χαρακτήρων. Συμφωνείτε με μια τέτοια εκτίμηση;

Οι ιστορίες δεν φυτρώνουν σ΄ ένα φανταστικό κόσμο. Οι ήρωες κυκλοφορούν έξω στον κόσμο. Από την άλλη προσωπικά δεν καταγράφω την κατάσταση της χώρας αλλά δεν γίνεται να μην γλιστρήσει τουλάχιστον μέσα από τις χαραμάδες. Νομίζω ότι ούτως ή άλλως η λογοτεχνία πέρα από την απόλαυση που μας χαρίζει είναι πόρτες ανοιχτές για να επικοινωνείς με τη ζωή των ηρώων να αναρωτιέσαι μαζί τους να διαφωνείς ή να ταυτίζεσαι, να παρηγοριέσαι, να φορτώνεις τις μπαταρίες σου, να ξεδιψάς με τις ιστορίες των άλλων. Οι εξελίξεις στη χώρα μας, μας κέρασαν για πολλά χρόνια μια άρρωστη αδυναμία να ονειρευτούμε ένα καλύτερο κόσμο, ένα καλύτερο αύριο. Αυτό όμως ισχύει και για το μικρόκοσμο του καθένα. Ακόμα κι αν το ήθελες δεν θα μπορούσες να ζούσες σε μια όαση μέσα στην έρημο ή μέσα στη βαρβαρότητα. Κι αν η φαντασία μπορεί να μας χαρίσει ένα αντίδοτο είναι να μπορούμε να φανταστούμε ένα καλύτερο κόσμο. Με αυτή την έννοια λέω ότι η φαντασία μας κάνει πιο ανθρώπινους, πιο συμπονετικούς, πιο «όλοι μαζί μπορούμε»…

*Το βιβλίο “Εκεί και πάντα αλλού” της Μαρίας Παπαγιάννη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Η παρουσίασή του θα γίνει την Πέμπτη 12 Μαρτίου στις 7.30 στο βιβλιοπωλείο Κωνσταντινίδης, Μητροπόλεως 92