Mπορεί το Brexit να φέρει τα “Ελγίνεια Μάρμαρα” στην Αθήνα;
Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ενόψει του επερχόμενου Brexit, πρέπει να "πέσει" το θέμα των Μαρμάρων του Παρθενώνα σύμφωνα με τον γνωστό νομικό Geoffrey Robertson.
Κατά την άποψη του γνωστού δικηγόρου του Λονδίνου, Geoffrey Robertson, στο άρθρο του στην Guardian, η Ε.Ε. οφείλει να θέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το Brexit την επανένωση των Μαρμάρων του Παρθενώνα, τονίζοντας ότι το Άρθρο 167 της Συνθήκης της Λισσαβόνας ορίζει ότι “όταν αναλαμβάνουν δράση υπό άλλες πρόνοιες της συνθήκης” (όπως η ενεργοποίηση του Άρθρου 50) οι Βρυξέλλες και τα κράτη-μέλη πρέπει “να λαμβάνουν υπόψη” το σκοπό “συντήρησης και διαφύλαξης πολιτιστικής κληρονομιάς ευρωπαϊκής σπουδαιότητας”.
Ο επιφανής νομικός υπήρξε επικεφαλής της νομικής ομάδας η οποία ετοίμασε νομική γνωμοδότηση επί της διεκδίκησης των γλυπτών για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης, στην οποία έλαβε μέρος και η Αμάλ Κλούνεϊ.
“Η επανένωση των Μαρμάρων είναι μια πολιτιστική επιτακτική ανάγκη, όχι τόσο για την Ελλάδα (οι πολίτες της είναι αμφίβολο αν έχουν καταγωγή από τον Περικλή), όσο για την Ευρώπη. Ενωμένα, θα συμβολίζουν μοναδικά το ξεκίνημα της πολιτισμένης ζωής στην Ευρώπη, 2.500 χρόνια πριν. Θα ‘ναι σαν να ξαναφτιάχνουμε μια σκισμένη φωτογραφία, που δείχνει ανθρώπους να περπατούν και να μιλούν, να παίζουν και (κυρίως) να πίνουν. Ενωμένα στο μουσείο υπό τον Παρθενώνα, τα Μάρμαρα θα αποτελούν τον υψηλότερο καλλιτεχνικό αρχιτεκτονικό θησαυρό της ηπείρου” ανέφερε μεταξύ άλλων ο Robertson.
Ανάμεσα στα άλλα ο αρθρογράφος υπογραμμίζει πως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα γλυπτά κλάπηκαν, καθώς η άδεια στον Λόρδο Ελγιν να μετακινήσει “πέτρες” του απαγόρευε να αλλοιώσει τη δομή του κτηρίου για να αρπάξει γλυπτά.
Σύμφωνα με την άποψη του αρθρογράφου της Guardian, η ένταξη της επανένωσης των Γλυπτών στις διαπραγματεύσεις του Brexit μπορεί να εξελιχθεί σε “win-win situation”. Aναφέροντας χαρακτηριστικά πως “η αξία των Γλυπτών είναι ανεκτίμητη, αφού η Βρετανία θα πρέπει να λάβει σε αντάλλαγμα σημαντικές παραχωρήσεις από τους Ευρωπαίους επί των όρων του Brexit, αν αποφασίσει να τα παραχωρήσει”.
H υπόθεση των Μαρμάρων του Παρθενώνα
Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, γνωστά και ως Ελγίνεια Μάρμαρα, είναι συλλογή γλυπτών που προέρχονται από την Ακρόπολη των Αθηνών. Αφαιρέθηκαν από τον Τόμας Μπρους, 7ο κόμη του Έλγιν, πρέσβη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1799 μέχρι το 1803, και μεταφέρθηκαν στην Βρετανία το 1806.
Εκμεταλλευόμενος την Οθωμανική ηγεμονία στην Ελληνική επικράτεια, κατάφερε και απέκτησε φιρμάνι από τον Οθωμανό Σουλτάνο για την αποκαθήλωσή τους από τον Παρθενώνα με σκοπό τη μέτρηση και την αποτύπωσή τους σε σχέδια, και στη συνέχεια προχώρησε στην αφαίρεση και φυγάδευσή τους. Η ύπαρξη φιρμανιού και, αν υπήρχε, το ακριβές πνεύμα της άδειας, αμφισβητείται. Τα γλυπτά αυτά αποθηκεύτηκαν στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου το 1816, ενώ το 1936 τοποθετήθηκαν στην έκθεση Duveen που δημιουργήθηκε για αυτόν το σκοπό.
Από το 1983, με πρωτοβουλία της τότε Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, η Ελλάδα καταβάλλει προσπάθειες να φέρει τα μάρμαρα πίσω στην Αθήνα. Η προσπάθεια των ελληνικών αρχών για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στο τόπο καταγωγής και δημιουργίας τους υποστηρίζεται ενεργά από διεθνή, ομότιτλη επιτροπή.
Η αναγκαιότητα της επιστροφής τους στην Ελλάδα επιβεβαιώνεται και από την επίσημη θέση της εκπροσώπου της Unesco, με βάση την αρχή της διατήρησης της ακεραιότητας των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας. Κατά καιρούς έχουν δει τη δημοσιότητα διάφορες προτάσεις από έγκριτους, ουδέτερους παρατηρητές, με σκοπό την εξεύρεση μιας λύσης στη διαφωνία Ελλάδας και Βρετανικού Μουσείου επί του ζητήματος της επιστροφής των κλεμμένων γλυπτών.
Σε ανακοίνωση που εξέδωσε το Βρετανικό Μουσείο τον Απρίλιο του 2007 αναφέρει ότι δεν προτίθεται να παραχωρήσει την κυριότητα των Γλυπτών του Παρθενώνα σε ελληνικό μουσείο. Σε νεότερη ανακοίνωση του Βρετανικού Μουσείου, δυο χρόνια αργότερα, ανέφερε πως, με την ευκαιρία των εγκαινίων του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης, θα ήταν διατεθειμένο να δανείσει τα Γλυπτά, αρκεί η ελληνική κυβέρνηση να αναγνωρίσει το δικαίωμα ιδιοκτησίας τους στο Μουσείο. Η ελληνική κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση.
Το 2014, η ΟΥΝΕΣΚΟ πρότεινε να διαμεσολαβήσει για την επίλυση του θέματος, αλλά η πρόταση αυτή απορρίφθηκε αργότερα από το Ηνωμένο Βασίλειο. Το 2017, με το Brexit να είναι πια θέμα χρόνου, η υπόθεση των Μαρμάρων είναι πολύ πιθανό να “πέσει” στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ωστόσο οι εξελίξεις είναι τόσο ραγδαίες όπου δεν μπορεί να γίνει μια ουσιαστική πρόβλεψη πάνω στο θέμα.
