Recipe Project: Μια συνταγή που θα κρατήσει τα παιδιά στο σχολείο!

Λέξεις: Γιώργος Ψωμιάδης

«Υπάρχουν διαφορετικοί λόγοι σε κάθε Ευρωπαϊκή χώρα για τους οποίους κάποια παιδιά θέλουν να σταματήσουν το σχολείο.» μου λέει ο Κώστας Βασιλείου, συνδιοργανωτής του Ευρωπαϊκού προγράμματος Recipe που έφερε στην Ελλάδα η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης.

«Αποχώρηση μπορεί να είναι είτε το ότι σταματούν το σχολείο είτε ότι σταματούν να ενδιαφέρονται για το σχολείο. Οι εκπρόσωποι κάθε χώρας έχουν σκιαγραφήσει το πλαίσιο και το είδος της σχολικής διαρροής και την ίδια στιγμή προβάλουν κάποιες ιδέες καινοτομίας οι οποίες μπορούν να επανενεργοποιήσουν τους μαθητές είτε να τους δώσουν κάποια περισσότερα ενδιαφέροντα έτσι ώστε να θεραπεύσουν ή να προλάβουν την πρόθεση διαρροής.»

Ο λόγος για το ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ονομάζεται Recipe, ή αλλιώς για την συνταγή που θα κάνει τους μαθητές να δουν από άλλη οπτική το σχολείο και να εξαλείψουν την όποια σκέψη τους για πρόωρη αποχώρηση. Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος πέντε κράτη και οι σύνεδροι τους ήρθαν στην Θεσσαλονίκη όπου και φιλοξενούνται για μια περίπου εβδομάδα. Το πρόγραμμα αφορά το πώς τα εθνικά περιφερειακά κέντρα συμβάλουν στη μείωση της σχολικής διαρροής. Στα πλαίσια αυτού, οι συμμετέχοντες συζητούν σχετικά με το τι έχει κάνει το κάθε κράτος για να εμποδίσει την σχολική διαρροή. Με τον όρο σχολική διαρροή εννοούμε την σκέψη ή την δυνατότητα κάποιου παιδιού να εγκαταλείψει το σχολείο.

Ο Περικλής Χριστίδης Διευθυντής Σχολικής μονάδας και ο Χαράλαμπος Ακριτίδης, προϊστάμενος εκπαιδευτικών θεμάτων διεύθυνση ΠΕ δυτικής Θεσσαλονίκη μου εξήγησαν ως υπεύθυνοι διεξαγωγής του προγράμματος την σημασία που αυτό έχει στις μέρες μας και την διαδικασία εκτέλεσης του.

«Σαν πρωτοβάθμια έχουμε σκοπό να δημιουργήσουμε τέτοιο πλαίσιο στο σχολείο και στην συμπεριφορά των μαθητών και την σκέψη τους που να αγαπήσουν το σχολείο και να μην το εγκαταλείψουν. Υπάρχουν προγράμματα που εφαρμόζουμε στην διεύθυνση μέσα από τα οποία δημιουργούμε ένα πλαίσιο ασφαλές, ένα πλαίσιο ευχάριστο για τα παιδιά έτσι ώστε όταν ένα παιδί ξεκινάει το σχολείο να μην δημιουργηθούν οι σκέψεις αυτές που θα το κάνουν να το μισήσει.

Το όνομα του προγράμματος (Recipe) σημαίνει Regional education centers in pedagogical Europe. Στο πλαίσιο του Recipe έχουν γίνει δύο συνέδρια, ένα στην Πορτογαλία τον προηγούμενο Σεπτέμβριο και τώρα το δεύτερο εδώ. Τα συμπεράσματα των πέντε χωρών προκύπτουν για να διαχυθούν σε όλη την Ευρώπη.»

 «Το πρόγραμμα είναι συνολικά τριετές. Εδώ στην Θεσσαλονίκη έχει διάρκεια από Δευτέρα 3/10 έως Παρασκευή 7/10 στην Θεσσαλονίκη. Συμμετέχοντες εκτός από εμάς είναι η Ιρλανδία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Δανία, και από αυτά τα κράτη είναι και οι σύνεδροι τους. Στα δρώμενα συμπεριλαμβάνονται δύο δράσεις. Ένα διήμερο συνέδριο στο οποίο συμμετέχουν και 120-130 Έλληνες εκπαιδευτικοί της Διεύθυνσης Δυτικής Θεσσαλονίκης μαζί με τους 60 ξένους εκπαιδευτικούς. Και ένα τετραήμερο αλληλεπίδρασης και ελεύθερης παρουσίασης ιδεών για τους 60 ξένους καλεσμένους που δεν είναι μέρος του προγράμματος, αλλά ήρθανε στα πλαίσια του προγράμματος, μετά από πρόσκληση μας. Το πρόγραμμα μας έφτιαξε αυτό το συνέδριο και αυτοί το ανακάλυψαν.»

Ο στόχος μας είναι πολύ συγκεκριμένος: Καλές πρακτικές που θα μειώσουν την πρόωρη αποχώρηση από το σχολείο.

Κατά την διάρκεια του εναρκτήριου συνεδρίου, οι συνεργάτες και οι εκπαιδευτικοί-εκπρόσωποι όλων των χωρών μου μίλησαν για την προσέγγιση και την συμμετοχή τους στο πρόγραμμα, ενώ παρών ήταν και ο Χρηστος Γεωργιου, από την διεύθυνση ΠΕ Δυτικης Θεσσαλονίκης.

Η Εκπρόσωπος της Νορβηγίας,- «Οι διαφορετικές οπτικές φέρνουν καλύτερα αποτελέσματα»

«Αυτό το συνέδριο είναι σημαντικό για να φέρει τους ανθρώπους κοντά, και το Project είναι σημαντικό γιατί όταν βλέπεις το ίδιο το σύστημα σου και τον τρόπο που εσύ ο ίδιος αντιμετωπίζεις το πρόβλημα της σχολικής διαρροής βλέπεις μόνο μέσα από την σκοπιά σου. Όταν όμως το βλέπεις μέσα από τα μάτια των άλλων βλέπεις διαφορετικά πράγματα και τότε βλέπεις με άλλη σκοπιά το ίδιο σου το σύστημα. Μπορείς έτσι να αλλάξεις πράγματα με τρόπους που δεν ήξερες.

Το πρόβλημα είναι παντού σε όλη την Ευρώπη, όμως το παρελθόν για το πρόβλημα δεν είναι το ίδιο, στην Νορβηγία για παράδειγμα τα παιδιά ξέρουν ότι έχουν επαγγελματική αποκατάσταση και ένα κοινωνικό σύστημα που τους πιάνει εάν δεν πετύχουν αλλού, οπότε έχουν την πεποίθηση πως ό,τι και να συμβεί κάποιος θα τους σώσει. Στην Ελλάδα δεν είναι έτσι, είναι ακριβώς το αντίθετο επομένως πολλοί νέοι θα μπορούσαν να σκεφτούν πως ό,τι και να κάνουν στο σχολείο δεν θα βρούνε δουλειά όπως και να έχει.»

Coordinator του Recipe στην Πορτογαλία- « Το πιο σημαντικό για εμένα είναι να κάνεις το πρώτο βήμα στο να φέρεις τους ανθρώπους κοντά έτσι ώστε να μιλήσουν για το θέμα, και να μοιραστούν την εμπειρία τους.»

«Είναι πολύ σημαντικό εξ αρχής το να βάλεις τους ανθρώπους στο να μιλήσουν για το θέμα. Ακόμη και στην Βόρια Ευρώπη πολλοί πιστεύουν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα με την σχολική διαρροή όμως υπάρχει, και είναι πολλοί οι μαθητές που δεν θέλουν να μείνουν στο σχολείο, και θέλουν να βγάλουν απλά λεφτά. Στην Πορτογαλία, οι αριθμοί τα τελευταία 40 χρόνια ήταν υψηλοί. Κάνουμε όμως πολύ καλή δουλειά στο να έχουμε καλύτερους αριθμούς. Είναι ζήτημα του να βρούμε νέες λύσεις και νέους συνεργάτες για να κάνουμε τους καθηγητές να συζητήσουν το πώς θα καλυτερέψουν την διδασκαλία.»

Πατέρας Αθηναγόρας, πρωτοπόρος στην προσπάθεια για εκπαιδευτική καλλιέργεια των παιδιών στην Δυτική Θεσσαλονίκη-« …Το σχολικό περιβάλλον να είναι οικογενειακό, φιλόξενο, και να χωρέσει όλα τα παιδιά του κόσμου, από όπου κι αν προέρχονται, ό,τι κι αν πιστεύουνε, οποιαδήποτε κι αν είναι η καταγωγή τους.»

«Είναι ό,τι πιο σημαντικό μπορούσαμε να κάνουμε για την εκπαίδευση. Πλέον καλούμαστε να υιοθετήσουμε το μοντέλο της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, της εκπαίδευσης που χωράει όλα τα παιδιά αλλά που θα είναι και ενδιαφέρουσα για όλα τα παιδιά. Eπομένως είναι σημαντικό όλες αυτές τις λύσεις που δίνουνε οι αδερφοί μας από το εξωτερικό να μπορούμε να τις υιοθετήσουμε και μείς, να εφεύρουμε και δικές μας έτσι ώστε το σχολικό περιβάλλον να είναι οικογενειακό, φιλόξενο, και να χωρέσει όλα τα παιδιά του κόσμου, από όπου κι αν προέρχονται, ότι κι αν πιστεύουνε, οποιαδήποτε κι αν είναι η καταγωγή τους, εάν υπάρχει σωματική ψυχική αναπηρία, εάν υπάρχει οτιδήποτε το οποίο κατά τα κακώς κείμενα το ξεχωρίζει, εμείς πρέπει να το συμπεριλάβουμε και να το αποκαταστήσουμε όπως του αξίζει.

«Όταν ξεκινήσαμε πριν 10 χρόνια, το τσιγγανάκι δεν μπορούσε να συνεννοηθεί στην πρώτη δημοτικού με τον δάσκαλο, δεν μπορούσε να καθίσει για 10 λεπτά στο θρανίο. Και φέτος καταφέραμε μετά από 10 χρόνια να εκπροσωπεί όλη την Ελλάδα στο παγκόσμιο φεστιβάλ ρομποτικής στο Μιζούρι, γιατί ακριβώς μπορέσαμε να βρούμε έναν τρόπο να του κεντρίσουμε το ενδιαφέρον.».

Εκπρόσωπος της Δανίας- «…Επομένως μπορούμε να ρωτήσουμε ο ένας στον άλλον «εσύ τι κάνεις για αυτό;» Είναι μια κατάσταση δούναι και λαβείν.»

«Το πιο σημαντικό είναι ότι σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες νέα παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο πριν το τελειώσουν. Και πρέπει να βρούμε νέους τρόπους για να κρατήσουμε τους μαθητές στο σχολείο και ίσως αργότερα να βρουν κάποια δουλειά. Γιατί η έλλειψη επαγγελματικής αποκατάστασης αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα από την Πορτογαλία ως την Δανιά από την Ιρλανδία ως την Ελλάδα. Τα αίτια της σχολικής διαρροής μπορούν να είναι πολλά, οι σχέσεις με τους συμμαθητές, η επιρροή των γονέων, ή απλά το γεγονός ότι κάποιοι μαθητές είναι πολύ άτακτοι για να καθίσουνε κάτω. Στην Ελλάδα έχετε τους Ρομά, στην Ιρλανδία έχουν άλλους, στην Δανία κάποιους άλλους, επομένως μπορούμε να ρωτήσουμε ο ένας στον άλλον «εσύ τι κάνεις για αυτό;» Είναι μια κατάσταση δούναι και λαβείν.»

Ο Νίκος Ακριτίδης προϊστάμενος επιστημονικής και παιδαγωγικής καθοδήγησης πρωτοβάθμιάς εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας- «…Αρχίζοντας από την μεγαλύτερη παιδαγωγική αρχή, που από εκεί ξεκινάμε πάντα, το να κρατήσουμε το ενδιαφέρον των παιδιών.»

«Αυτό το Project αλλά και όλα τα υπόλοιπα σαν κι αυτό έχουν ένα πολύ σημαντικός σημείο, το ότι φέρνουν ανθρώπους από διαφορετικές χώρες κοντά και μπορούν κι ανταλλάσσουν εμπειρίες αλλά και ιδέες, το πιο σημαντικό είναι οι ιδέες. Μπορούν βέβαια να έχουν μια πρακτική εφαρμογή αφού αξιολογηθούν από προγράμματα σαν και αυτά και είναι αυτό που δίνει την προστιθέμενη αξία στο εκπαιδευτικό σύστημα κάθε χώρας. Δηλαδή πρακτικές που είναι καινοτόμες δεν προβλέπονται από το επίσημο πρόγραμμα που στην Ελλάδα είναι κυρίως γνωστικό, και μπορούν να συνεισφέρουν πάρα πολύ στο σημερινό θέμα που έχουμε το οποίο είναι η σχολική διαρροή. Δηλαδή αρχίζοντας από την μεγαλύτερη παιδαγωγική αρχή, που από εκεί ξεκινάμε πάντα, το να κρατήσουμε το ενδιαφέρον των παιδιών και μετά αφού το κάνουμε θα μπορέσουμε να τα εμπλέξουμε στις εκπαιδευτικές διαδικασίες και να δουν ότι το σχολείο τους δίνει δυνατότητες για διέξοδο και κοινωνική άνοδο.»

Κώστας Βασιλείου-συνδιοργανωτής του προγράμματος- «…Τα βήματα είναι: Ξεκαθαρίζω τους στόχους του σχολείου μου ή του οργανισμό μου, ανακαλύπτω ποια είναι τα στοιχεία επάνω στα οποία θέλω να δουλέψω και τέλος καταθέτω μια πρόταση.»

«Η αλήθεια είναι ότι ένα Ευρωπαϊκό πρόγραμμα μπορεί να αλλάξει την εκπαιδευτική πραγματικότητα ενός σχολείου ή ενός οργανισμού. Δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο να εμπλακεί είτε ένα σχολείο είτε ένας οργανισμός σε ένα Ευρωπαϊκό πρόγραμμα, και ο λόγος δεν είναι πρακτικός. Είναι καθαρά θέμα λογικής νοοτροπίας, ότι πρέπει να μάθουμε πως είναι αναγκαίο να βάλουμε ως πρώτη προτεραιότητα το να φτιάξουμε την δική μας λογική και να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους θα συμμετάσχουμε σε ένα τέτοιο πρόγραμμα. Αυτό θα μας οδηγήσει στο να βρούμε τους κατάλληλους συνεργάτες, γιατί όταν ξέρεις τι ζητάς εκπαιδευτικά τότε ψάχνεις και στον κατάλληλο χώρο να βρεις τους συνεργάτες με τους οποίους θα φτάσεις στον στόχο σου. Αφού βρεθούν οι συνεργάτες τότε τα δύο πρώτα πολύ σημαντικά βήματα έχουνε γίνει. Το τρίτο κομμάτι, τα πρακτικά, είναι σχετικά εύκολο, αφού χρειάζεται ενημέρωση, αρκετή προσωπική δουλειά ώστε να γραφτεί η αίτηση να σχεδιαστεί το πρόγραμμα και μετά να κατατεθεί.

Άρα τα βήματα είναι: Ξεκαθαρίζω τους στόχους του σχολείο μου ή του οργανισμού μου, ανακαλύπτω ποια είναι τα στοιχεία επάνω στα οποία θέλω να δουλέψω και τέλος καταθέτω μια πρόταση.

Αν θέλουμε να πούμε ότι ψάχνουμε στο σωστό δρόμο είναι σημαντικό το να βρούμε τον τρόπο να υπάρχει μια προσωπική σχέση του καθηγητή με τον κάθε μαθητή, ή αλλιώς personalized learning. Θα πρέπει να φτιάξουμε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα είναι ενδιαφέρον για τα παιδιά και την ίδια στιγμή θα εστιάζει στα προσωπικά ενδιαφέροντα του καθενός.»

Αυτά είναι λοιπόν τα λόγια μερικών ανθρώπων που επιχείρησαν να κάνουν πράξη τις θεωρίες για την βελτίωση της εκπαίδευσης, κάνοντας ένα βήμα στην προσέγγιση προβλημάτων που είναι χρόνια τώρα εκεί, κοιτώντας μας αλλά χωρίς εμείς να τα βλέπουμε. Κι αν η μία οπτική, η δική μας οπτική, μπορεί να δώσει μια πρόταση, τότε σίγουρα η από κοινού ματιά μπορεί να δώσει κάτι παραπάνω, μια λύση.