Τι εστί λεύκωμα; Ερωτήσεις από ένα μυστικό τετράδιο του 1922

Στην ταινία «Ο Συγγραφέας» του Γιαν Γκοζλάν, ο φιλόδοξος νεαρός Ματιέ Βασέρ παλεύει να διαχειριστεί τις απορρίψεις των εκδοτικών οίκων για το μυθιστόρημα που έχει γράψει και ταυτόχρονα δουλεύει σε μια μεταφορική εταιρεία για τα προς το ζην.

Ένα πρωί, καλείται με το συνεργείο να αδειάσει το σπίτι ενός ηλικιωμένου άνδρα που έφυγε από τη ζωή και τότε βρίσκει ένα σκονισμένο σημειωματάριο, καταχωνιασμένο ανάμεσα σε κουβέρτες και ρούχα. Είναι το ημερολόγιο ενός παλιού στρατιώτη στον πόλεμο της Αλγερίας και όσο κι αν αντιστέκεται στον πειρασμό, τελικά το δακτυλογραφεί και το παρουσιάζει ως δικό του πόνημα. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία, και συγκεκριμένα το σενάριο της ταινίας που εκτυλίσσεται με δραματικούς ρυθμούς (δείτε την, αν δεν το έχετε ήδη κάνει).

Το παλιό μυστικό τετράδιο που έπεσε στα χέρια μας δεν κρύβει καμιά τέτοια ιστορία, δεν διηγείται ιστορίες επικές ή γεγονότα αξιοσημείωτα, είναι όμως μια καταγραφή της παλιάς συνήθειας να κρατούν οι άνθρωποι λεύκωμα, κάτι σαν ομαδικό ημερολόγιο, με ερωτήσεις που ξεκινούσαν συνήθως με τη φράση «τι εστί;» και υπογράφονταν από όλους με ψευδώνυμα.

Συγκεκριμένα, είναι ένα λεύκωμα από το μακρινό 1922, σχεδόν έναν αιώνα πριν, που διαφυλάσσεται από γενιά σε γενιά με τα κιτρινισμένα φύλλα του να αναδύουν το άρωμα μιας εποχής αλλοτινής. 

Με γράμματα καλλιγραφικά και στην καθαρεύουσα, άνθρωποι με ψευδώνυμα όπως «Φυσιολάτρης», «Κύμα θαλάσσης», «Αύρα», «Διαβάτης» απαντούν στις ερωτήσεις του λευκώματος με άλλοτε λυρική και άλλοτε περιπαικτική διάθεση.

– Είσθε ευτυχής;

– Ευτυχής δεν είμαι. Στην καρδιά μου μέσα βαθειά αισθάνομαι ένα κενόν να πλημμυρή τα στήθη μου. Άραγε θα πληρωθή;

Μετά το ερώτημα «Τι εστί ανήρ;» και την απάντηση «πλάτανος εις την σκιάν του οποίου αναπαύεται η γυνή», η επόμενη απορία του κατόχου του λευκώματος διατυπώνεται ως εξής: «Με τι προτιμάτε να ζήτε; Με ελπίδας ή με αναμνήσεις;» ενώ το μυστικό τετράδιο συνεχίζει με το «ποια η ευτυχεστέρα ημέρα του βίου σας;».

Οι συμβατικές ερωτήσεις δίνουν την σκυτάλη στις περισσότερο λογοτεχνικές. «Δάκρυ ή μειδίαμα;», «Τι καίει χωρίς να θερμαίνη;», «Ποιος δολοφονεί χωρίς να τιμωρήται;».

– Ποια τα όπλα της γυναίκας;

– Το κάλλος, η αγνότης και η ειλικρίνεια.Τα μάτια της, η πονηριά της, αλλά το φοβερότερον τα δάκρυά της. 

– Τι εστί Έρως;

– Έρως είναι μια ασθένεια. Όπου ριζώση, δεν ξεριζώνει | Τον έρωτα τον σταύρωσαν σαν το ληστή. Τι κρίμα! Απέθανε, δεν αγαπά, Τώρα αγαπά το χρήμα | Έρως είναι για σήμερα αλληλοκοροϊδία. 

– Τι εστί κοινωνία;

– Άθροισμα ευγενών υπάρξεων | Εκεί που έμαθε να αγαπά κανείς με την καρδιά του.

– Τι είδους διασκέδασιν προτιμάτε;

– Το μόνο που διασκεδάζει είναι η μοναξιά / Κείναις που για την ψυχή μου είναι αρμονία και γιατρεύουν τις πληγαίς της / Τον αρμονικόν ήχον του παθητικού βιβλίου.

*Εσείς έχετε κρατήσει το παλιό σας λεύκωμα ή εκείνο των γονιών και των παππούδων σας; Μπορείτε να μας στείλετε το δικό σας υλικό και να μοιραστείτε τις αναμνήσεις σας με ένα mail στο parallaximagazine@gmail.com ή με ένα inbox στην επίσημη σελίδα της Parallaxi στο Facebook.

Διαβάστε ακόμα:

Το κρυφό μουσείο στο Πανόραμα σε ταξιδεύει αιώνες πίσω στον χρόνο