Βαλαωρίτου: Αναδυόμενο Πράσινο

H Βαλαωρίτου στο πέρασμα του χρόνου. Η περιπέτεια μιας γειτονιάς.

1996: μία ομάδα αρχιτεκτόνων στο πλαίσιο ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού προβληματίζεται σχετικά με την ευρύτερη περιοχή της πλατείας Χρηματιστηρίου. Η πλατεία Εμπορίου, ο περιβάλλων χώρος της Καθολικής εκκλησίας, η οδός Τύπου, η οδός Ηρώδου του Αττικού, η οδός Κατούνη, η οδός Ερνέστου Εμπράρ. Εμπόριο, βιοτεχνίες, χώροι γραφείων σε παρηκμασμένα κτίρια, χαμηλά κτίσματα, στοές, περάσματα και εγκατάλειψη πάνω από τα ισόγεια. Παντελής απουσία διαμορφωμένου δημόσιου χώρου που εντείνεται από τον συνωστισμό ανθρώπων, αυτοκινήτων και εμπορευμάτων. Η κατοικία απουσιάζει και η περιοχή ερημώνει με το κλείσιμο των καταστημάτων. Οι δύο πλατείες, Χρηματιστηρίου και Εμπορίου, είναι κατ΄ όνομα μόνο πλατείες καθώς δεν πληρούν στοιχειωδώς τα χαρακτηριστικά μίας πλατείας. Προβληματίζονται και προτείνουν ένα δίκτυο πεζοδρόμων, φυτεύσεων και αστικού εξοπλισμού που στόχο έχει την ανάκτηση του δημόσιου χώρου. Προσπαθούν να επαναφέρουν τις χαμένες ποιότητες της χαμηλής κλίμακας, των στοών στο επίπεδο της κίνησης των πεζών. Η πρόταση κρίνεται «οικολογική» και άξια να τερματίσει τελευταία.

2011: εργαστήρια της ECOWEEK – μία ομάδα αρχιτεκτόνων και φοιτητών αρχιτεκτονικής επανέρχεται στην περιοχή και αναζητά την νέα ταυτότητά της και τους τρόπους ενσωμάτωσης περιβαλλοντικών ποιοτήτων.

Η περιοχή έχει «επανακάμψει» με τη συγκέντρωση πολλών χώρων νυχτερινής διασκέδασης αλλά και με μια σημαντική συγκέντρωση δημιουργικών, καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων και επαγγελματιών: gallery, εργαστήρια καλλιτεχνών, designers, μουσικά συγκροτήματα πολυχώροι δημιουργικότητας, μουσικοί. Η περιοχή συγκεντρώνει ποικίλα πλεονεκτήματα που αποτελούν δυναμικούς παράγοντες για την μετεξέλιξή της σε ένα πολιτιστικό – δημιουργικό πόλο για το σύνολο της πόλης. Η επέλαση των χώρων διασκέδασης, από ευκαιρία γίνεται απειλή, και η εξέλιξη της περιοχής βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο ισορροπίας που μπορεί να ανατρέψει τον εναλλακτικό και υβριδικό της χαρακτήρα.

Η ανάδυση ενός συνολικού συστήματος μετατροπής της περιοχής σε μια οικο-νησίδα, ένα συνολικό οικο-σύστημα αστικού χώρου, με περιβαλλοντικές ποιότητες αλλά και με ποιότητες αστικής συνοχής μιας γειτονιάς που εμφανίζει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά είναι το ζητούμενο. Η χρήση της λέξης ανάδυση παραπέμπει στην ανάγκη ενός προβληματισμού ανάπτυξης των αστικών επεμβάσεων που βασίζονται στον τρόπο εξέλιξης των φυσικών οικοσυστημάτων, ώστε να μην είναι ξένες, να μην είναι ισοπεδωτικές, να μην ανατρέπουν ή αναιρούν βίαια τις υφιστάμενες τάσεις της περιοχής με φαινόμενα gentrification.

Η ομάδα εντόπισε τρεις περιοχές με διαφορετικά μορφολογικά χαρακτηριστικά αλλά με ένα κοινό στοιχείο: την εγκατάλειψη.

Ο περιβάλλων χώρος της Καθολικής εκκλησίας: η Πράσινη Κορδέλα

Η πρώτη υποπεριοχή βρίσκεται στη γωνία των οδών Φράγκων και Τύπου. Προτείνεται η κατεδάφιση των εγκαταλειμμένων κτιρίων της κλινικής «Άγιος Παύλος» και η απελευθέρωση δημόσιου χώρου μπροστά από την Καθολική εκκλησία. Η διαδικασία σχεδιασμού βασίζεται στην ιδέα της «πράσινης κορδέλας», η οποία τρέχει στο έδαφος ως φυτεμένες πέργκολες, παρτέρια και καθίσματα, σκαρφαλώνει στις όψεις ως φυτεμένα στέγαστρα και εξαπλώνεται στα πράσινα δώματα, βελτιώνοντας την περιβαλλοντική ποιότητα της περιοχής.

Πολυώροφο κτίριο στην Πλατεία Εμπορίου: το Πράσινο Φάντασμα

Το πολυώροφο γιαπί στις γωνίες Αγίου Μηνά, Κατούνη και Τσιμισκή «πρασινίζει». Φυτά καταλαμβάνουν το ατελές κτίριο, αναρριχώνται στις όψεις του, εξαφανίζοντάς το από το τοπίο. Ιδέες για μία διαφορετική προσέγγιση των όψεων των πολυώροφων κτιρίων. Κινητές πράσινες κατασκευές τοποθετούνται στην πλατεία Εμπορίου, για χρήση, ψυχαγωγία αλλά και διάχυση του πρασίνου στο επίπεδο του εδάφους της πλατείας.

Οδός Εμπράρ: Πράσινο2

Η οδός Εμπράρ είναι μοναδική λόγω της δυνατής σχέσης των δύο δίδυμων κτιρίων εκατέρωθεν της οδού. Επαναπροσδιορίζεται η σχέση αυτή με τη δημιουργία εξοχών και εσοχών στις δύο όψεις, οι οποίες συμπληρώνουν η μία την άλλη. Κάθε εξοχή είναι ένα φυτεμένο μεταλλικό πλέγμα – εξώστης, ενώ οι εσοχές ωφελούν στην παροχή άμεσου ηλιασμού και φυσικού αερισμού. Τα δώματα, μία μεγάλη υπερυψωμένη πλατεία καλύπτεται στο σύνολο της από δύο γιγαντιαίες πέργκολες που έχουν τα δικά τους ξέφωτα.

www.ecoweek.gr 2/4/2011 Workshop 2: Nikiforidis_Cuomo architects Υπεύθυνοι εργαστηρίου: Πρόδρομος Νικηφορίδης, Μπερνάρ Κουόμο, Παρασκευή Ταράνη. Συμμετέχοντες: Βασίλης Ιωαννίδης, Αθηνά Κωνσταντινίδου, Ελένη Λουκίδου, Άρτεμις Μερκουρέα, Δάφνη Παππαεμμανουήλ, Σοφία Τσαγκερά και Δινόρα Χατζησάββα.