Εδώ, στις ρωγμές του Κόδρα

«AN ΓΙΑ 12η ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΩ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΟΔΡΑ ΚΑΙ ΔΩ ΓΚΡΕΜΙΔΙΑ ΘΑ ΣΤΕΝΑΧΩΡΗΘΩ ΒΑΘΥΤΑΤΑ!», διαβάζω στο fb και αναρωτιέμαι ποιος είναι αυτός ο τύπος που μέσα στη δυσβάσταχτη οικονομική πραγματικότητα ζητά καλλωπισμούς κτιρίων με κεφαλαία γράμματα. Η αποδοκιμασία του μου φάνηκε λες και στρεφόταν ενάντια στην ίδια την τάξη του κόσμου.

Ευτυχώς, μου πέρασε γρήγορα. Είναι τα καλούπια σκέψης που σου φοράει η κρίση, χωρίς να το καταλάβεις, αλλά και ένας παράξενος συναισθηματικός δεσμός, που έχω αναπτύξει με τον πρώην στρατώνα στο Καραμπουρνάκι. Φέτος, μετά από χρόνια που παρακολουθώ φανατικά τα τεκταινόμενα στους χώρους του με οδήγησε στην ομάδα επικοινωνίας του «Πεδίου Δράσης Κόδρα». Αυτή η σχέση γεννήθηκε μέσα σε καλλιτεχνικές μυήσεις και θρέφεται με τις αντιφατικές εικόνες που γεννά το τοπίο και η χρήση του: κτίρια αφημένα στο χρόνο, ηλιαχτίδες και φεγγάρια που περνούν μέσα από τα πεύκα, καλλιτέχνες σε οργασμό, έργα συγκινητικά – κάποια ακατανόητα – πρόσωπα της πόλης, ήχοι της φύσης συνθέτουν ένα κλίμα αναντικατάστατο για μένα. Ε, και;

Ο τύπος στο fb έχει δίκιο. Ο χώρος είναι παραδομένος στη φθορά. Υπερβάλλοντας τη σημασία της καλλιτεχνικής συναισθησίας μέσα σε αυτόν, τελικά, δείχνω μια έμμεση υποταγή στην αδιαφορία, που τον οδηγεί στην κατάρρευση. Η φιλοξενία του «Πεδίου Δράσης Κόδρα» στα εγκαταλελειμμένα κτίρια του πρώην στρατώνα δεν είναι αξιοθαύμαστη. Ήταν• όταν αποφασίστηκε, το 2001. Τώρα, πια, είναι σαν να λες μπράβο σε έναν δάσκαλο επειδή διδάσκει. Η πιο μεγάλη σήμερα, ετήσια συνάντηση σύγχρονης τέχνης στη Βόρεια Ελλάδα κλείνει τα 12 χρόνια της και μέχρι το 2015 που θα εξακολουθήσει να συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το πρόγραμμα ΕΣΠΑ θα χαρτογραφεί τον κόσμο των νέων καλλιτεχνών και της ερευνητικής δημιουργίας, έτσι κι αλλιώς. Το αυτονόητο όμως, δεν είναι για συχαρίκια.

Συγχαρητήρια αξίζουν στους καλλιτέχνες και στους επιμελητές που κάθε χρόνο υπερβαίνουν τα απίθανα προβλήματα που τους θέτει ο σπαραγμένος χώρος. Κόντρα στις μονότονες αφηγήσεις των ξεφτισμένων σοβάδων, της σκουριάς, των ξεχαρβαλωμένων καλωδίων, των πνιγηρών αντικειμένων άγνωστης ταυτότητας, που κρύβονται σε μερικά από τα κλειστά κτίρια, το «Πεδίο Δράσης Κόδρα» αφηγείται κάθε Σεπτέμβριο, φρέσκιες ιστορίες δημιουργίας και τέχνης και εμπνέει και στους πιο απλούς ανθρώπους θετικότητα, χιούμορ και νέες αναγνώσεις παλαιών ιδεών.

Η διάβρωση δεν έχει αγγίξει την καρδιά αυτού του θεσμού, που χτυπά με πάθος και πείσμα όλα αυτά τα χρόνια στον Δήμο Καλαμαριάς. Το πρώην στρατόπεδο στο Καραμπουρνάκι όμως, έχει αφεθεί πολύ καιρό τώρα, στη φθορά και την προσμονή. Η αποκατάσταση των κτιρίων, η προστασία της περιοχής και η αποσαφήνιση του θολού ιδιοκτησιακού καθεστώτος, που αδικεί εξίσου ιδιοκτήτες και κοινωνία, είναι εκ των ων ουκ άνευ. Η τοπική αυτοδιοίκηση το παλεύει. Με δράσεις που πραγματοποιούνται στο πρώην στρατόπεδο κατά τη διάρκεια του χρόνου, με εκκλήσεις στα αρμόδια υπουργεία. Το αποτέλεσμα όμως, δεν δικαιώνει ακόμα, κανέναν.

Όσο ο ορθός λόγος στις κρατικές δομές και τη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας παρουσιάζει έλλειμμα τόσο η χώρα θα παραμένει σε αδιέξοδο. Φέτος, το «Πεδίο Δράσης Κόδρα» συμβαδίζοντας με αυτή την πραγματικότητα και τιμώντας τα 100 χρόνια ελληνικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης αναζητά εκείνα τα στοιχεία ορθολογισμού που συγκρότησαν τη νεωτερικότητα της πόλης, μέσα στον αιώνα που πέρασε, και στα οποία η σύγχρονη τέχνη – και γιατί όχι και η πολιτική – θα μπορούσε να βρει ένα χαμένο πρόγονο και διακεκριμένο συνομιλητή. Μπορεί ο πρώην στρατώνας στο Καραμπουρνάκι να αποτελεί ιδανικό σκηνικό, για να ταυτίσει κανείς τη σημερινή Ελλάδα που καταρρέει με τις ρωγμές στο σώμα του τοπίου.

Μπορεί ακόμα το θεωρητικό πλαίσιο και τα έργα του φετινού «Πεδίου Δράσης Κόδρα» να συνηγορούν σε αυτό τον συσχετισμό. Όμως, οι αλληγορίες στην Τέχνη έχουν ουσιαστική σημασία, όταν κινητοποιούν και μεταμορφώνουν την ομορφιά σε συλλογική αξία και τη βαρβαρότητα σε αισθητική.

Το «Πεδίο Δράσης Κόδρα» κάθε χρόνο ανοίγει αυτούς τους λογαριασμούς που εκκρεμούν ανάμεσα στην Πολιτεία και στους φορείς που θέλουν να διαφυλαχθεί και να αναδειχθεί η πολιτισμική διάσταση του δημόσιου χώρου. Άλλοθι και ανακωχές δεν προσφέρει σε κανένα – μόνο μια εκεχειρία ανάμεσα σε μας και τον Χρόνο, καθώς κλείνει μέσα του μερικούς αιώνες ιστορίας, αλλά και ένα σύγχρονο, ζωντανό και αναζωογονητικό παρόν.