Mην «στολίζετε» τους Κύπριους!

Τις πρώτες μέρες που φτιάχναμε το διαμέρισμα μας στη Λευκωσία παρουσιάστηκε βλάβη στα υδραυλικά. Στριμωγμένος στο μπάνιο ο υδραυλικός μου φώναξε «έφυγες βουριστός για το φλόκκο!». Κατάλαβα μόνο το ρήμα. Το επίθετο «βουριστός» μου ήταν εντελώς άγνωστο. Το ουσιαστικό «φλόκος» στο λεξιλόγιο μου αναφέρονταν στο πανί της πλώρης ενός ιστιοπλοϊκού. Ο υδραυλικός βγήκε τελικά βουριστός (βιαστικός, τρέχοντας) από το μπάνιο για να φέρει το φλόκκο (σφουγγαρίστρα). Συγκαταβατικά δέχθηκε την άγνοια μου ενώ τα νερά πλημύριζαν το μπάνιο.

Το πρόβλημα σε πολλές εκδοχές της συζήτησης που γίνεται στην Ελλάδα για την Κύπρο είναι ότι θεωρείται ως αυτονόητο το πλαίσιο επικοινωνίας – και αυτό δεν έγκειται μόνο στο ζήτημα της διαλέκτου. Η σχέση των Ελλαδιτών με τους Κύπριους είναι πολλαπλώς φορτισμένη. Η κυπριακή κοινωνία άλλωστε, ειδικά μετά το 1974, παρουσιάζει μια βαθύτατη πόλωση αναφορικά με τη σχέση της με την Ελλάδα. Μια βόλτα στη γωνία των οδών Μακαρίου – Κένεντι στη Λευκωσία (στο εντευκτήριο της ποδοσφαιρικής ομάδας ΑΠΟΕΛ) αρκεί να σας πείσει…

Εδώ και μέρες, πολιτικοί και πολλοί ειδικοί περί την Κύπρο εκφέρουν με ευκολία στα ΜΜΕ της Ελλάδας απόψεις για τα τεκταινόμενα στο νησί. Ορισμένοι εξ αυτών προσπαθούν απλά να εξηγήσουν τη στάση των πολιτικών κομμάτων και της κοινωνίας στην Κύπρο και ορισμένοι προχωρούν υποδεικνύοντας στους Κύπριους τη «σωστή και σώφρονα λύση». Αρκετές από αυτές τις αναλύσεις σαφέστατα αναδεικνύουν την εξαιρετική γνώση ορισμένων Ελλαδιτών για την ιστορία του νησιού, το πολιτικό του σύστημα, την κοινωνία του, την οικονομία του. Ακούγοντας όμως και διαβάζοντας ορισμένες άλλες αναλύσεις μένει κανείς με την αίσθηση του πολιτικού αυτισμού και του πολιτισμικού εθνοκεντρισμού. Αρκετές δημόσιες τοποθετήσεις περί της Κύπρου δεν μιλούν στην πραγματικότητα για την Κύπρο: μιλούν για επιλογές της Ελλάδας και άλλων χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου. Επιλογές που έπρεπε να γίνουν και δυστυχώς δεν έγιναν, επιλογές που ευτυχώς δεν έγιναν κλπ. ανάλογα με τις πολιτικές απόψεις του κάθε ομιλητή. Υπό αυτήν την έννοια δεν προσφέρουν τίποτα στην επίλυση του προβλήματος στην Κύπρο και δημιουργούν στρεβλές εικόνες τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα.

Αυτός όμως ο πατερναλισμός είναι πολύ εύκολα κατανοητός στην Κύπρο. Σημειωτέο ότι η κατανόηση που οι περισσότεροι Κύπριοι έχουν για την Ελλάδα σαφώς υπερτερεί της κατανόησης που οι περισσότεροι Ελλαδίτες έχουν για την Κύπρο. Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Κύπρο παρέχει πολλές γνώσεις για την Ελλάδα, πολλοί περισσότεροι Κύπριοι ταξιδεύουν στην Ελλάδα απ’ ότι Ελλαδίτες στην Κύπρο, πολλοί Κύπριοι σπουδάζουν ή/και έχουν επαγγελματικές σχέσεις με την Ελλάδα κλπ.  Οι πηγαίοι τίτλοι τρομοκρατίας που παρουσιάστηκαν σε εφημερίδες μεγάλων εκδοτικών συγκροτημάτων των Αθηνών (π.χ. ΕΘΝΟΣ, ΝΕΑ) τις τελευταίες μέρες ενεργοποιούν συγκεκριμένα αντανακλαστικά στη Λευκωσία. Οι Κύπριοι παρουσιάζονται ως μη έχοντες αίσθηση των πραγματικών διακυβευμάτων και άρα σε αδυναμία λήψης των σωστών αποφάσεων, ως διεφθαρμένοι από το γλυκό Ρώσικο χρήμα κλπ. Επιθετικοί και επιρρηματικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται χωρίς φειδώ για να «στολίσουν» Κύπριους πολιτικούς και κόμματα. Στην Κύπρο πράγματι υπάρχει επιδεικτικός πλουτισμός, διεφθαρμένοι πολιτικοί, άκρατος καταναλωτισμός και ισχυρά πελατειακά δίκτυα. Αυτά όμως υπάρχουν – όπως συμβαίνει και σε πολλές άλλες κοινωνίες – παράλληλα με πλείστες θετικές όψεις της κοινωνικής πραγματικότητας. Κουνώντας το δάκτυλο επιδεικτικά στους Κύπριους δεν καταφέρνουμε τίποτα. Ίσως βέβαια όσοι «Καλαμαράδες» (Ελλαδίτες) βουριστά (βιαστικά) επιδίδονται σε αυτό το άθλημα να υπονοούν ότι τις αποφάσεις πρέπει να τις παίρνουν μόνο οι «εκλεκτοί μύστες της γνώσης» ερήμην της κοινωνίας και του κοινοβουλίου…

Δεν υποστηρίζω ότι πρέπει να αυτολογοκριθούμε. Γράφω με την εμπειρία του Ελλαδίτη που υπέγραψε υπέρ του σχεδίου Ανάν και έζησε στην Κύπρο. Συνεχίζω να πιστεύω ότι το σχέδιο Ανάν ήταν η λιγότερο κακή λύση στα πλαίσια της τότε συγκυρίας. Ίσως όμως η τότε παρέμβαση από το εξωτερικό να λειτούργησε ενάντια στην αποδοχή του σχεδίου (φυσικά δεν ήταν αυτός ο καθοριστικός παράγοντας απόρριψής του). Προέχει λοιπόν, εξαρχής και έμπρακτα, να δείχνουμε την αλληλεγγύη μας στην Κύπρο και μετά να εκθέτουμε τις επιφυλάξεις μας ή τις επιβραβεύσεις μας. Ας υποστηρίξουμε τους Κύπριους σε κάθε απόφασή τους, ακόμα και αν διαφωνούμε.

*Ο Γ. Αγγελόπουλος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.