Μιλώντας για μια γειτονιά χωρίς τη γειτονιά

Χθες βράδυ πήγα στην έναρξη του Labattoir της δράσης που οργανώνει αυτό το μήνα ο Δήμος Θεσσαλονίκης στα Σφαγεία με θέμα τη μελλοντική αξιοποίηση τους. Ομιλητές ο δήμαρχος, δυο αντιδήμαρχοι, δυο εκπρόσωποι της δημιουργικής κοινότητας και ένας δάσκαλος. O εξαιρετικός όπως πάντα Γιάννης Επαμεινώνδας έθεσε την ιστορική πορεία της γειτονιάς και μετά περάσαμε στο σήμερα. Ανάμεσα σε μια σειρά θεωρητικές, στα όρια του ευχολογίου, ομιλίες, που ακούσαμε στέκομαι σε μια φράση του διευθυντή του 67ου Δημοτικού Σχολείου της Ξηροκρήνης: Αυτή η εκδήλωση είπε γίνεται για τη δεύτερη κοινότητα χωρίς τη δεύτερη κοινότητα.

Αυτό είναι κατά τη γνώμη μου το μεγάλο πρόβλημα κάθε σχεδιασμού που βλέπω να συμβαίνει τα τελευταία χρόνια σε αυτή την πόλη. Σχεδιάζονται πράγματα για περιοχές, χωρίς ποτέ να εμπλέκονται οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι. Χθες βράδυ λοιπόν στην πολύ ενδιαφέρουσα, αλλά άκρως θεωρητική συζήτηση η γειτονιά απουσίαζε. Γιατί ποτέ δεν εκλήθηκε να εκφέρει γνώμη. Μερικοί δραστήριοι κάτοικοι της ήρθαν χθες, γιατί εκλήθησαν τελευταία στιγμή ως ακροατές απλά να ακούσουν. Όπως καλεστήκαμε πολλοί από μας να ακούσουμε. Μια συζήτηση που έχει γίνει και ξαναγίνει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Και όχι μόνο στο επίπεδο της μιας ώρας, που όλοι λέμε μεταξύ μας πόσο σπουδαίοι είμαστε. Έχει γίνει και πιο ουσιαστικά και συνήθως με τον κεντρικό δήμο απόντα. Τα συμπεράσματα όλων εκείνων των εκδηλώσεων που είχαν το ίδιο θέμα με το χθεσινό προφανώς και δεν τα γνωρίζει ο Δήμος. Δεν εξηγείται αλλιώς γιατί επαναλαμβάνει την κουβέντα και δεν τη πιάνει από κει να τη πάει παρακάτω. Στο τι κάνουμε τώρα. Στην πράξη.

Με την περιοχή της Δυτικής Εισόδου της πόλης ασχολούμαι πολλά χρόνια. Στην αρχή σε επίπεδο ρεπορτάζ και κειμένων, μέσα από την parallaxi προσπαθήσαμε να καταγράψουμε την εικόνα, τα προβλήματα, τις προοπτικές, τα έρημα κτίρια, τους θησαυρούς της περιοχής.

Μετά ήρθε το Θεσσαλονίκη Αλλιώς και έθεσα ως μια από τις πρώτες μας προτεραιότητες την ενασχόληση με αυτή τη γειτονιά. Επιτρέψτε μου μια μικρή αναδρομή.

Για πρώτη φορά πριν από 4 χρόνια με τη βοήθεια ταλαντούχων νεαρών street artists αλλάξαμε τον τοίχο του τούνελ της γέφυρας των Αγίων Πάντων που οδηγεί από την πόλη στους Αμπελόκηπους. Προσκαλέσαμε σε συνεργασία με το Βρετανικό Συμβούλιο έναν διάσημο street artist που δούλεψε με τα παιδιά πριν τη δράση για το πως αλλάζουν γειτονιές στη Βρετανία.

Λίγο αργότερα επιστρέψαμε με ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο πλαίσιο του Βιβλίου Αλλιώς στην παιδική βιβλιοθήκη της Ξηροκρήνης.

Επειδή ο πολιτισμός είναι για μας ύψιστη προτεραιότητα μαζί με την Εθνική Λυρική Σκηνή και το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης στήσαμε ένα υπαίθριο happening όπερας έξω από την εκκλησία των Αγίων Πάντων, στο χώρο του συσσιτίου των απόρων. Σε μια γειτονιά που ο πολιτισμός σπάνια επισκέπτεται.

Λίγο παραπάνω στη γωνία Αγίων Πάντων και Λαγκαδά, σε ένα οικόπεδο του Δήμου που είχε εγκαταλειφθεί δημιουργήσαμε ένα πάρκο από ανακυκλωμένα υλικά. Ένα πρότυπο πάρκο με φύτευση περισσότερων από 400 διαφορετικών φυτών. Όλο το πάρκο έγινε με χειρωνακτική εργασία. Στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε στη μοίρα του από το Δήμο.

Καλέσαμε ειδικούς από το εξωτερικό και παρουσιάσαμε προτάσεις για το πως αξιοποιούνται αλλού τέτοιες περιοχές.

Μιλήσαμε για τη γειτονιά στο εξωτερικό σε μια μεγάλη δράση στο Στρασβούργο.

Στη γειτονιά επιστρέψαμε ένα χρόνο αργότερα με μια από τις μεγαλύτερες δράσεις μας. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας Νεολαίας καταθέσαμε μια πρόταση που είχε τον τίτλο: West Side Story.

Για έξι μήνες μπήκαμε στα σχολεία της περιοχής με εκπαιδευτικά προγράμματα, διεξήγαμε μια μεγάλη ανθρωπογεωγραφική έρευνα πόρτα πόρτα σε συνεργασία με το ΑΠΘ στα σπίτια και τις επιχειρήσεις της γειτονιάς, σε παλαιούς και νέους κατοίκους και επιχειρηματίες αλλά και μετανάστες, συνθέτοντας για πρώτη φορά ένα εθνογραφικό πορτρέτο της περιοχής.

Επεμβήκαμε στον τοίχο του Παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού δημιουργώντας τοιχογραφίες με τους κορυφαίους street artists της πόλης εμπνευσμένες από την Ιστορία της.

Οργανώσαμε σε συνεργασία με το ΑΠΘ μια έκθεση με όλες τις αρχιτεκτονικές προτάσεις φοιτητών της Αρχιτεκτονικής για μελλοντικές επεμβάσεις στην περιοχή.

Στη συνέχεια παρουσιάσαμε ένα διήμερο με δράσεις σε ένα μεγάλο μέρος της γειτονιάς. Μια θεατρική παράσταση γραμμένη με ιστορίες της γειτονιάς από το χθες και το σήμερα σε συνεργασία με το ΚΘΒΕ έπαιξε για δυο νύχτες στο σημείο που αναχωρούσαν τα τρένα για τα στρατόπεδα, με τη συμμετοχή στην παράσταση ηθοποιών και κατοίκων της γειτονιάς. Μια παραγωγή εξ ολοκλήρου της parallaxi.

Μια άλλη παράσταση στον κήπο της Κτηνιατρικής, υπαίθριες συναυλίες, μια μεγάλη performance στο δρόμο, επεμβάσεις σε κεντρικά σημεία της περιοχής σε συνεργασία με την Αρχιτεκτονική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Επιχειρήσαμε για πρώτη φορά οργανωμένους περιπάτου ξενάγησης στην περιοχή με αφήγηση της ιστορίας των κτιρίων και των ιστορικών περιστατικών της.

Αξιοποιήσαμε για πρώτη φορά τη βίλα Πετρίδη με μια συναυλία κρουστών στα παράθυρα της από την Κρούσις που είχε άδοξο τέλος με την επέμβαση της Χρυσής Αυγής και τον πετροβολισμό των καλλιτεχνών.

Στη γειτονιά επιστρέψαμε ξανά έξι μήνες αργότερα. Εργαστήκαμε με τη βοήθεια του ιδρύματος Fulbright προσκαλώντας από το MIT της Αμερικής την Alexa Mills με την οποία δουλέψαμε στη γειτονιά, τα προβλήματα και τις προοπτικές της. Η Alexa εργάστηκε με τους κατοίκους επί τόπου και όσα κατέγραψε παρουσιαστήκαν επί τόπου και έγιναν άρθρα σε μεγάλα αμερικάνικα ΜΜΕ.

Στη συνέχεια με τη συμβολή της ΠΕΕΒΕ και του Goethe γυρίσαμε το πρώτο ντοκιμαντέρ για την περιοχή καταγράφοντας αντικειμενικά ότι συμβαίνει σήμερα εκεί, με μαρτυρίες ανθρώπων και στοιχεία.

Τον περασμένο Μάιο για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη οργανώσαμε στο Ολύμπιον μια μεγάλη εκδήλωση που ονομάσαμε: Μια γειτονιά στο όριο. Έξι άνθρωποι επί σκηνής, ένας ιστορικός της αρχιτεκτονικής, μια διευθύντρια σχολείου, μια πολεοδόμος, μια ανθρωπολόγος, μια αρχιτέκτονας-ακτιβίστρια, μίλησαν διεξοδικά για όσα συμβαίνουν στην περιοχή, τις χαμένες ευκαιρίες της και το μέλλον της.

Τέλος, σε αγαστή συνεργασία με τους κατοίκους της δεύτερης κοινότητας, με την οποία συνεργαζόμαστε δυο χρόνια τώρα στενά προχωρήσαμε μετά από δικό τους αίτημα σε συνεργασία με την Άγονη Γραμμή Γόνιμη και την Ελληνική Πνευμονολογική εταιρία στην ολοκληρωτική ανάπλαση του αύλειου χώρου του 63^ου Δημοτικού Σχολείου της γειτονιάς.

Για μας η Δυτική Είσοδος της πόλης είναι εδώ και χρόνια ο τόπος που δραστηριοποιούμαστε πιο πολύ από κάθε γειτονιά της πόλης. Έχουμε συνεργαστεί με περισσότερους από τριάντα φορείς, εκατόν πενήντα εθελοντές και πάνω από εκατό καλλιτέχνες και επιστήμονες για τη γειτονιά αυτή. Πάντα με τη συνεργασία της γειτονιάς.

Το αυτονόητο λοιπόν θα ήταν σε μια δράση του Δήμου Θεσσαλονίκης να καλούμασταν έστω να πούμε τη γνώμη μας για ότι αποκομίσαμε εμπλεκόμενοι στη γειτονιά. Να καταθέσουμε τα συμπεράσματα της δουλειάς τόσων χρόνων. Δεν συνέβη.

Όπως δεν εκλήθησαν χθες βράδυ και οι κάτοικοι, οι σύλλογοι, όσοι δραστηριοποιούνται να γίνουν μέρος, και όχι ακροατές αυτού που ξεκίνησε.

Μετά τις τοποθετήσεις των ομιλητών, στα όρια του θα έπρεπε ίσως εδώ να..υπήρξαν δικαιολογημένες ενστάσεις και ερωτήσεις από κατοίκους. Που δεν κατάλαβαν και δικαιολογημένα τι ακριβώς θα συμβεί στα Σφαγεία και πόσο αυτό αφορά τη γειτονιά τους. Γιατί είναι φως φανάρι πως δεν την αφορά καθόλου. Αν καταλαβαίνω καλά στα Σφαγεία θα δημιουργηθεί πιθανά ένας ακόμα χώρος δράσεων καλλιτεχνικών κυρίως που απλά θα εδράζεται σε κείνη την περιοχή και θα είναι εντελώς έξω από τις ανάγκες της περιοχής.

Εγώ θα ευχηθώ από καρδιάς καλή επιτυχίας στο πείραμα. Και ελπίζω να εκκινήσει έναν γίγαντα σε ύπνωση. Και να μην είναι ένα ακόμα to know us better.