Πόλεμος στην Ουκρανία: Τι φοβούνται περισσότερο οι Ρώσοι;

Πολλά έχουν γραφτεί και ακουστεί ως προς τις αντιδράσεις των πολιτών στη Ρωσία για την εισβολή της χώρας τους στη γειτονική της Ουκρανία και για τις επιλογές της πολιτικής τους ηγεσίας.

Τώρα ρωσική ετήσια έρευνα της εταιρείας Δημοσίων Σχέσεων CROS επιχειρεί να καταγράψει τις νέες βασικές ανησυχίες τους εν μέσω ενός ατέρμονου πολέμου.

Το διάστημα που καλύπτει αφορά στους πρώτους τρεις μήνες της εισβολής, που στη Ρωσία αποκαλείται δια… ροπάλου «ειδική στρατιωτική επιχείρηση».

Τα ευρήματα σηματοδοτούν μια απότομη αλλαγή των φόβων και ανησυχιών, συγκριτικά με εκείνες που κυριαρχούσαν την προηγούμενη χρονιά στη χώρα.

Τότε κυμαίνονταν από τον φόβο της μόλυνσης από τον κοροναϊό, έως τον περιορισμό των ελευθεριών λόγω της αυστηρής επιβολής χρήσης κωδικών QR για την είσοδο σε δημόσιους χώρους ένεκα της COVID-19.

Τώρα ψηλά στη λίστα καταγράφονται μοιραία άλλοι φόβοι. Πλέον τους γεννά κυρίως η αποχώρηση ξένων επιχειρήσεων από τη ρωσική αγορά. Η προοπτική έλλειψης βασικών αγαθών. Αλλά και ο αποκλεισμός από τα δυτικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης -όπως το Facebook, το Twitter και το Instagram- τα οποία χρησιμοποιούνταν ευρέως στο εμπόριο, πέραν από την ανταλλαγή μηνυμάτων και την ανεπίσημη πληροφόρηση για τις εξελίξεις στα πολεμικά μέτωπα της Ουκρανίας.

Η ίδια η ρωσική εισβολή συνεχίζει αποτελεί της ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός, που εξ αρχής προκάλεσε κύμα οργής στη Ρωσία.

Με την πάροδο του χρόνου ωστόσο καταγράφεται μια μεταστροφή των ανησυχιών σε κοινωνικοοικονομικά ζητήματα που σχετίζονται με τις δυτικές κυρώσεις -όπως ο πληθωρισμός- και τα οποία επηρεάζουν πλέον σημαντικά και άμεσα την καθημερινότητα των Ρώσων.

Ανησυχία για την άνοδο των τιμών

Σύμφωνα με την έκθεση, η προοπτική έλλειψης βασικών ειδών και ο πληθωρισμος αποτέλεσε τον πρώτο παράγοντα ανησυχίας.

Ο φόβος προκύπτει κυρίως από το ορατό πλέον ενδεχόμενο απουσίας στην αγορά ή και αδυναμίας αγοράς προϊόντων από μια ευρεία γκάμα προϊόντων: από τρόφιμα, φάρμακα και καλλυντικά, έως ανταλλακτικά αυτοκινήτων.

«Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έδειξαν εκνευρισμό για τα επίσημα στοιχεία για τον πληθωρισμό», αναφέρεται στην έρευνα, «καθώς κατά τη γνώμη τους δεν αντιστοιχούσε στην πραγματική αύξηση των τιμών».

Δεύτερη στη λίστα είναι η απομόνωση από τη Δύση, σε οικονομικό και ευρύτερο επίπεδο. Ως αιτίες αναφέρονται η αποχώρηση ξένων εταιρειών από τη ρωσική αγορά, οι περιορισμοί στο Διαδίκτυο και δευτερευόντως, όπως επισημαίνεται, η χρηματοπιστωτική αστάθεια -συμπεριλαμβανομένης της διακύμανσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ρουβλίου και της αποσύνδεσης των καρτών Visa και MasterCard.

Έπεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, με τους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και να εκφράζουν ανησυχία για περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης, ακόμη και την πιθανότητα χρήσης πυρηνικών όπλων.

«Στους πρώτους τρεις μήνες της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης παρατηρήθηκαν πολλά αλληλοκαλυπτόμενα κύματα ανησυχίας», παρατηρεί ο Πίτερ Κιριάν, στέλεχος της CROS και εκ των συντακτών της έρευνας.

«Το πρώτο ήταν η αντίδραση στην ειδική στρατιωτική επιχείρηση και στις ειδήσεις σχετικά με αυτό το γεγονός, συμπεριλαμβανομένων σχολίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα new media».

«Το δεύτερο κύμα αφορούσε στις συνέπειες των κυρώσεων και στην αξιολόγηση των κινδύνων για την προσωπική ευημερία (τιμές και απασχόληση, πάνω απ’ όλα). Το τρίτο κύμα προκλήθηκε από την αντίδραση στα μέτρα ελέγχου της ροής πληροφοριών στο ρωσικό διαδίκτυο».

Νέο συνθήκες, μεταβαλλόμενοι φόβοι

«Τα αποτελέσματα της έρευνας υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι εγκλιματίζονται σε ένα νέο περιβάλλον», επιχειρεί να κωδικοποιήσει το συμπέρασμα ο Αντρέι Λεμπέντεφ, επικεφαλής του τμήματος ανάλυσης δεδομένων της CROS. Σε κάθε περίπτωση, παρατηρεί, «υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που συνεχίζουν να προκαλούν σοβαρή ανησυχία»…

Η πορεία της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία κατατάσσεται στην κορυφή αυτού που η εταιρεία αποκαλεί «Δείκτη Εμπειρίας Φοβίας». Αυτός αποτυπώνεται κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς στα παραδοσιακά ΜΜΕ κυριαρχεί η επίσημη κυβερνητική άποψη.

Ενδεικτική των φοβιών για πιθανές μελλοντικές εξελίξεις είναι η αυξημένη ανησυχία για βομβιστικές επιθέσεις εντός της Ρωσίας, για δολιοφθορές σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις και για το αυξημένο επίπεδο τρομοκρατικής απειλής.

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται οι φόβοι για πιθανή επιστράτευση και, φυσικά, η κλιμάκωση της σύγκρουσης με τη Δύση και έναν απευθείας πόλεμο με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την πιθανότητα ενός πυρηνικού πλήγματος. Ένθεν και κακείθεν.

«Το άγχος τροφοδοτείται επίσης από την τακτική επέκταση των περιορισμών στις πτήσεις προς τα νότια αεροδρόμια της χώρας», αναφέρεται στην έρευνα. «Κάτι που κάνει τους πολίτες να πιστεύουν ότι η ειδική επιχείρηση απέχει πολύ από το να τελειώσει».

Αυτό που πάντως δεν έχει συμπεριληφθεί στην έρευνα είναι το ερώτημα για πόσο καιρό είναι οι Ρώσοι διατεθειμένοι να ζουν υπό αυτές τις συνθήκες ή πώς σκέφτονται να αντιδράσουν σε περίπτωση που αυτές επιδεινωθούν έτι περαιτέρω…