Μια διακριτική προσφορά

της Βάνας Χαραλαμπίδου

Μάταια αναζητάς δημοσιευμένο κάπου το βιογραφικό της. Που θα μπορούσε να καλύπτει σελίδες πολλές. Δεν το βρίσκεις πουθενά. Δεν την ενδιέφερε να προβληθεί, να αναδειχτεί, να διαφημιστεί. Ήθελε μόνο να προσφέρει. Σε οτιδήποτε είχε σχέση με τον Πολιτισμό με Π κεφαλαίο. Αφιέρωσε τη ζωή της στην ανάδειξη όσων υπηρετούσαν την τέχνη, τα γράμματα, το θέατρο, τα εικαστικά, τους θεράποντές τους και εκείνους που τα υπηρετούσαν με αφοσίωση και πάθος. Μέσα από τις εφημερίδες, όπου δούλεψε αρχικά, μέσα από το ραδιόφωνο της ΕΡΤ στη συνέχεια – χρόνια κράτησε η εκπομπή «Γράμματα και τέχνες στη Βόρειο Ελλάδα» στον ραδιοφωνικό σταθμό Μακεδονίας με την Ελένη ψυχή και κεντρική παρουσιάστρια. Με ευαισθησία και γνώση προσέγγιζε τα θέματα, χωρίς κανένα σύμπλεγμα δεν δίσταζε να αναδείξει τους νεώτερους, να τους προτείνει δουλειά, να τους βοηθήσει, να τους ενθαρρύνει, να τους αναδείξει, ν’ αναγνωρίσει τα ταλέντα τους. Είναι χαρακτηριστικά τα μικρά σημειώματα ή και επιστολές που έγραφε κάθε φορά που της άρεσε ένα κείμενο που είχες γράψει, ή τα καλά λόγια που δεν τσιγκουνευόταν να πει σ’ ένα τηλεφώνημα για να σε παινέψει…

Στο φιλόξενο σπίτι της, με το ολάνθιστο μπαλκόνι, αληθινό κήπο, που πάντα τον έδειχνε με καμάρι και τα τρυφερά και πολυαγαπημένα της γατιά, – το τελευταίο, στ’ αλήθεια σοφό, φρόντισε «να φύγει» πριν από τη δική της οριστική αναχώρηση -, συναντούσες πάντα τους καλύτερους φίλους της, τη Μελίνα, – την στήριξε όσο κανείς ως υπουργό και άλλωστε δική της ιδέα ήταν η ίδρυση του σωματείου «Φίλοι της Μελίνας Μερκούρη» όταν η Μελίνα χάθηκε -, τη Δέσπω Διαμαντίδου, που πάντα έμενε εκεί όταν ερχόταν στη Θεσσαλονίκη, τον Νίκο Χουρμουζιάδη, με τον οποίο συνεργάστηκε στενά κατά τη διάρκεια της θητείας του ως διευθυντή του ΚΘΒΕ, τον Δημήτρη Σαλπιστή που διαχρονικά εκτιμούσε, τον Αντώνη Κούρτη που θαύμαζε και αγαπούσε και άλλους πολλούς…

Εκείνο που δεν είναι γνωστό είναι οι ατελείωτες, οι απειράριθμες ευεργεσίες της σε πρόσωπα και φορείς, οι υποτροφίες σε νέους που τις είχαν ανάγκη για να ολοκληρώσουν σπουδές, η ενίσχυση θεατρικών ομάδων της Θεσσαλονίκης, εκδοτικών προσπαθειών και εντύπων, η δωρεά πολύτιμων αρχείων και έργων τέχνης, η ενεργός συμμετοχή και έμπρακτη υποστήριξη σε συλλόγους και σωματεία σχετικά πάντα με τον Πολιτισμό, τη Μακεδονική Καλλιτεχνική Εταιρεία «Τέχνη», το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Τελλόγλειο Ίδρυμα, το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη, τον ΕΛΙΑ, την Πειραματική Σκηνή της Τέχνης και πόσα άλλα.

Τα τελευταία χρόνια και μέσα από το σωματείο «Οι φίλοι του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη», αφοσιώθηκε στα μικρά παιδιά και στο ζωγραφικό τους ταλέντο με τους παγκόσμιους διαγωνισμούς, τις εκθέσεις και τις ποικίλες άλλες εκδηλώσεις που διοργάνωνε βραβεύοντας τους καλύτερους και εκδίδοντας τα ημερολόγια με τα έργα όσων συμμετείχαν και διακρίθηκαν.

Παραγωγική και δημιουργική, ακούραστη και ακατάβλητη, τελειομανής και απόλυτα έντιμη, πρόσφερε σιωπηλά πολλά περισσότερα από όσα της αναλογούσαν χωρίς να περιμένει καμιά ανταπόδοση, ούτε υλική, ούτε αναγνώρισης, ποτέ από πουθενά. Και πέρασε την αβάσταχτη και πολύχρονη ταλαιπωρία της αρρώστιας της με αξιοπρέπεια μοναδική, με θάρρος και κουράγιο.

Χθες στα κοιμητήρια Αναστάσεως την αποχαιρέτησαν με ευγνωμοσύνη κι ένα ευχαριστώ, εκτός από λίγους στενούς συγγενείς αρκετοί από τους ευεργετηθέντες, εκπρόσωποι φορέων Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης που έχασαν με την απώλειά της τον πιο ένθερμο συμπαραστάτη τους. Άλλωστε αυτοί ήταν σ’ όλη της τη ζωή η ευρύτερη οικογένειά της. Εκ μέρους όλων ο Αντώνης Κούρτης χαιρέτησε την «σοφή δασκάλα», που εργάστηκε «παραγωγικά, με έρωτα στην ακρίβεια», που ήξερε «πως οι λεπτομέρειες συνθέτουν το αρμονικό σύνολο», που μάθαινε σε όλους «να βλέπουν το ουσιώδες μέσα στο απλό, στο απέριττο», που δίδασκε την αξία «της αυτοκαλλιέργειας, της αυτομόρφωσης και της τελειότητας». Και πολλοί είναι εκείνοι, στην πολιτιστική ζωή της Θεσσαλονίκης τουλάχιστον, που έχουν κάτι να θυμούνται πως της οφείλουν.

Σ’ ευχαριστούμε Ελένη Λαζαρίδου.