Το project ενός νέου αρχιτέκτονα από τη Θεσσαλονίκη που βρήκε ευήκωα ώτα στο εξωτερικό

Τη δική του Θεσσαλονίκη, μία πόλη που θα προσελκύει τουρίστες, επενδυτές, καλλιτέχνες και ανθρώπους με νέες ιδέες από κάθε γωνιά του πλανήτη, ονειρεύεται ο Χρήστος Ερμής Λαζάρου.

Ο Χρήστος Λαζάρου είναι φοιτητής αρχιτεκτονικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 8 Οκτωβρίου 1996 και από τότε έχει ζήσει τη ζωή του στην πόλη, που όπως τονίζει και ο ίδιος χρειάζεται μία δραματική αλλαγή.

Το project που δημιούργησε βασίζεται σε τρεις προτάσεις που εμπνεύστηκε από τα βιβλία και τις ομιλίες του Rory Sutherland, ενός Βρετανού συγγραφέα marketing expert και behavioural economist, που εργάζεται ως αντιπρόεδρος στα γραφεία της Ogilvy στο Λονδίνο.

Οι ιδέες του Χρήστου Λαζάρου προκάλεσαν το έντονο ενδιαφέρον μίας βρετανικής πολυεθνικής εταιρείας η οποία θέλει να αγοράσει τις μία από τις τρεις προτάσεις που παρουσιάζονται στο project και συγκεκριμένα την «one orb to rule them all» και αργότερα να την υλοποιήσει στη Θεσσαλονίκη ως ιδιωτική πρωτοβουλία.

Παράλληλα, οι προτάσεις του Θεσσαλονικιού αρχιτέκτονα, έχουν δημοσιευτεί στην ιταλική εφημερίδα Corriere De La Serra, καθώς και το designboom.com, που αποτελεί μία από τις τρεις κορυφαίες ιστοσελίδες αρχιτεκτονικής στον κόσμο.

This is drama!

Θέλουμε μια δραματική αλλαγή στην πόλη. Χρειαζόμαστε ένταση και υπερβολή. Οι προτάσεις αυτές αποσκοπούν στην αλλαγή της συλλογικής ψυχολογίας της Θεσσαλονίκης. Να φέρει τους τουρίστες και τους επενδυτές. Να προσελκύσει καλλιτέχνες και ανθρώπους με νέες ιδέες. Να βάλουμε τη πόλη στο χάρτη.

Ας υποθέσουμε ότι η Θεσσαλονίκη ήταν μια πλούσια πολιτεία με πετρέλαιο και φυσικό αέριο που πρόσφερε εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ στην τοπική οικονομία και τον δήμο. Αν συνέβαινε αυτό και θέλαμε να βελτιώσουμε τη ζωή στην πόλη, θα σχεδιάζαμε φανταχτερούς ουρανοξύστες, τεράστιους αθλητικούς χώρους και μια φουτουριστική όπερα. Θα αναβαθμίζαμε το οδικό δίκτυο και τους αυτοκινητόδρομους, θα ολοκληρώναμε όλες τις γραμμές του μετρό, θα επεκτείναμε το λιμάνι, θα πεζοδρομούσαμε πολλούς δρόμους της πόλης, θα δημιουργούσαμε μεγάλα πάρκα με άφθονη βλάστηση και θα ανακαινίζαμε τις δημόσιες πλατείες. Θα επενδύαμε σε βιώσιμη τεχνολογία, οικολογικές πρακτικές, θα προσπαθούσαμε να μηδενίσουμε το ενεργειακό αποτύπωμα της πόλης και, τέλος, θα κατασκευάζαμε το κανάλι του Δούναβη-Αιγαίου που έχει ξεχαστεί εδώ και καιρό και θα συνέδεε τον κόλπο του Θερμαϊκού με το βορρά προς το Βελιγράδι, στη Σερβία, καθιστώντας έτσι τη Θεσσαλονίκη το σημαντικότερο εμπορικό λιμάνι στην Ευρώπη.

Δυστυχώς δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό. Απλά δεν έχουμε τα χρήματα. Οπότε τι κάνουμε; Για πολλές δεκαετίες, ο Δήμος Θεσσαλονίκης υιοθέτησε μια παραδοσιακή στρατηγική για την ανάπτυξη της πόλης. Αυτή η στρατηγική συνίσταται κυρίως στον καθορισμό μικρών αλλά αποτελεσματικών στόχων μακροπρόθεσμα. Ανακαινίζοντας ένα τετράγωνο, πεζοδρομώντας έναν δρόμο, αντικαθιστώντας τα φώτα του δρόμου, φυτεύοντας νέα δέντρα. Μικρές αλλαγές προς το καλύτερο. Μια εξαίρεση σε αυτή τη στρατηγική ήταν η ανακαίνιση της νέας παραλίας στην ανατολική πλευρά της πόλης. Αυτό ήταν μεγαλύτερο έργο από όλα τα υπόλοιπα και είχε πραγματικά αντίκτυπο στην ψυχολογία της πόλης. Κάλεσε τους πολίτες να κοιτάξουν και να στραφούν προς τη θάλασσα ή το ηλιοβασίλεμα της πόλης και να αγνοήσουν το τσιμεντένιο χάος.

Παρά τις παρεμβάσεις αυτές, η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη με πολλά προβλήματα στην οικονομία, την κοινωνία, την υποδομή και την εικόνα της. Δεν έχει σημασία πόσα δέντρα φυτεύουμε, ανεξάρτητα από το πόσα φώτα δρόμου αντικαθιστούμε, ανεξάρτητα από το πόσα πεζοδρόμια αλλάζουμε, η κατάσταση θα παραμείνει. Αυτό συμβαίνει επειδή το βασικό κύτταρο της πόλης είναι τα «άσχημα κτίρια κατοικιών (πολυκατοικίες). Μοιάζουν με βακτήρια από σκυρόδεμα που πολλαπλασιάζονται και επεκτείνονται σε κάθε κατεύθυνση μολύνοντας τη ζωή στη Θεσσαλονίκη. Ορθογώνια παράθυρα σε ορθογώνια μπαλκόνια σε ορθογώνια κτίρια. Η πλειοψηφία αυτών των κτιρίων είναι παλιά, βρώμικα και στερούνται αισθητικής. Η αρχιτεκτονική τους είναι μοντέρνα αλλά δεν ανήκει σε κάποιο συγκεκριμένο στυλ. Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να τα αλλάξουμε. Να παροτρύνουμε τους πολίτες να αγνοήσουν την ασχήμια τους.

Ολική διαγραφή

Σε έναν υποθετικό κόσμο, το ιδανικό σενάριο θα ήταν η εκκένωση της πόλης και η κατεδάφισή της, η καταστροφή της, η διαγραφή της. Φυσικά αυτό δεν πρόκειται ούτε θα έπρεπε να συμβεί. Ωστόσο, είναι ενδιαφέρον να αναρωτηθούμε: Τι είδους πόλη θα σχεδιάζαμε εάν διαγράφαμε τη σημερινή;

Make Up Session

Είναι πλέον καιρός να μιλήσουμε ανοιχτά. Τα οικιστικά κτίρια είναι το βασικό κύτταρο της κάθε μεγάλης ελληνικής πόλης και είναι απλά άσχημα, βρώμικα, ορθογώνια και στερούνται κάθε αισθητικής ή αρχιτεκτονικού στυλ. 

Η ιδέα για να επιλύσουμε αυτό το πρόβλημα και να εξαλείψουμε αυτό το χάος είναι να βάψουμε όλα αυτά τα κτίρια σε καφέ – κεραμιδί. Αυτό θα γίνει για να διατηρηθεί η ιστορική ταυτότητα της πόλης και να συνδυαστεί αρμονικά με τα λίγα υπάρχοντα μνημεία. Το χρώμα αυτό είναι βαθύτατα συνδεδεμένο με την τέχνη και την αρχιτεκτονική του βυζαντινού πολιτισμού και επομένως υποσυνείδητα κάνει τους ανθρώπους να θεωρούν αυτά τα κτίρια συνέχεια του παρελθόντος.

One orb to rule them all

Αυτό είναι το Orb. Είναι μια σφαίρα χρωμίου γεμάτη με ζεστό αέρα ή ήλιο, που αιωρείται στον ουρανό. Η ακτίνα της σφαίρας είναι 50 μέτρα. Το Orb θα λειτουργεί ως κεραία εκπομπής τηλεφωνικού σήματος και Wi-Fi, φέρνοντας έτσι έσοδα στον δήμο. Παρόμοιες αερομεταφερόμενες κεραίες έχουν αποδειχθεί κατά 40% πιο οικονομικά βιώσιμες, ενώ η εκπομπή τους είναι ίση με αυτή των 15 συνηθισμένων κεραίας εδάφους.

Το Orb είναι η κύρια πρόταση της προσπάθειάς αυτής. Κατά τη διάρκεια της νύχτας φωτίζεται εσωτερικά σαν ένα φλογερό αστέρι. Ουσιαστικά, θα είναι ένας αστικός πυκνωτής-πυρήνας που συλλέγει την ενέργεια της πόλης και την αποδίδει με έναν ακόμα πιο ισχυρό τρόπο. Επίσης, ως υποτιθέμενη άυλη πηγή φωτός, ακυρώνει τη δύναμη της υλικότητας του τσιμεντένιου χάους που υπάρχει σήμερα στη Θεσσαλονίκη. Αντικαθιστά τον Λευκό Πύργο ως το κύριο αξιοθέατο της περιοχής. Συμπερασματικά, τερματίζει τελείως, χωρίς τεράστιο κόστος, το ύψος 27 μέτρων που εφαρμόζεται σήμερα σε όλη την πόλη και υποτάσσει ψυχικά τη Θεσσαλονίκη.

Για να βεβαιωθούμε ότι το Orb θα είναι σύμφωνο με την οικολογική ατζέντα βιωσιμότητας του 21ου αιώνα, θα χρειαστεί να εφαρμόσουμε αυτοκόλλητα φιλικά προς τα πουλιά στην επιφάνεια χρωμίου. Με αυτόν τον τρόπο θα προστατέψουμε τα πουλιά από τη συντριβή στην σφαίρα. Αυτό όλο μπορεί να φαίνεται ασήμαντο αλλά σύμφωνα με το NBCNEWS.COM, ένα δισεκατομμύριο πτηνά χάνουν τη ζωή τους από τη συντριβή τους σε παράθυρα μόνο στις Η.Π.Α. ετησίως.

Cosmic water

Αυτή είναι μια απλή ιδέα που θα αλλάξει το πρόσωπο της παραλίας της πόλης. Αυτό που προτείνεται είναι να εγκατασταθούν φώτα κάτω από το νερό στην άκρη της παραλίας για να φωτισθεί το εσωτερικό της θάλασσας. Αυτή η ιδέα είναι αρκετά ασυνήθιστη και μπορεί να έχει εξαιρετικά αποτελέσματα. 

Πολλοί οικολόγοι θα δήλωναν ότι τα φώτα θα βλάψουν τη θαλάσσια ζωή. Σήμερα όμως υπάρχουν ειδικά φώτα για υποβρύχια χρήση που δεν βλάπτουν ψάρια και άλλα ζώα.

I can read your mind!

Αφού διαβάσετε όλες τις προτάσεις μου, οι περισσότεροι από εσάς θα σκεφτούν ότι οι παρεμβάσεις αυτές δεν ταιριάζουν με το χαρακτήρα της πόλης. Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη περήφανη για το “ένδοξο παρελθόν της. Οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Οθωμανοί και οι Εβραίοι άφησαν το σημάδι τους εδώ. Πρέπει να διατηρήσουμε αυτήν την ταυτότητα. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα. Η πόλη έχει εγκαταλείψει το παρελθόν της πριν από πολλές δεκαετίες. Δεν πρόκειται για τη Ρώμη ή τη Βενετία. Κάποτε στο παρελθόν η Θεσσαλονίκη ήταν γεμάτη από εκλεκτικιστικά, νεοκλασικά και οθωμανικά κτίρια που αντανακλούσαν την ομορφιά και την κληρονομιά των «διαφορετικών εθνικών κοινοτήτων» της. Σήμερα η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των κτιρίων έχουν κατεδαφιστεί και τα ερείπια τους βρίσκονται κάτω από τα περίφημα κτίρια κατοικιών. Τα λίγα μνημεία που έχουν σωθεί τώρα στέκονται σφιχτά μέσα στη ζούγκλα σκυροδέματος. Γι’ αυτό πρέπει να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας και να επικεντρωθούμε στο μέλλον παρά στο παρελθόν. Δυστυχώς είναι πολύ αργά για να αναβιωθεί η γοητεία της παλιάς Θεσσαλονίκης.

Εν κατακλείδι, θα ήθελα να δηλώσω ότι ένα μεγάλο μέρος της γοητείας και της ομορφιάς της παλιάς Θεσσαλονίκης ήταν η προοδευτικότητα των «πολιτών» της. Πριν από 100 χρόνια η Θεσσαλονίκη ήταν η μεγαλύτερη πόλη στην Ελλάδα και είχε μια μεγάλη οικονομία γεμάτη επιχειρήσεις, εμπόριο και βιομηχανίες. Οι ιδιοκτήτες αυτών των εταιρειών ήταν άνθρωποι που γνώριζαν ότι η επιτυχία απαιτεί κίνδυνο και ρίσκο. Ήθελαν νέες ιδέες, νέες τεχνολογίες και μια νέα πραγματικότητα. Προσωπικά πιστεύω ότι αν ήταν εδώ μαζί μας, θα μας συμβούλευαν να αγκαλιάσουμε την αλλαγή, να προχωρήσουμε και να τολμήσουμε.

You didn’t know that!

Στις 30 Μαρτίου 1885 ο μηχανικός Gustave Eiffel δημοσίευσε τα πρώτα σχέδια για ένα σιδερένιο πύργο ύψους 300ων μέτρων, που θα αποτελούσε το κεντρικό αξιοθέατο της Παγκόσμιας Έκθεσης του 1889 στο Παρίσι. Επρόκειτο για τον Πύργο του Άιφελ. Από τη στιγμή που δημοσιεύτηκαν τα πρώτα σχέδια έγινε αισθητή η δυσαρέσκεια του κόσμου για το έργο. Οι αντιδράσεις κορυφώθηκαν το 1887 όταν ακαδημαϊκοί ,αρχιτέκτονες, μηχανικοί, ζωγράφοι, γλύπτες, ποιητές, επιστήμονες και πολλές άλλες καταξιωμένες προσωπικότητες της Γαλλίας και του υπόλοιπου κόσμου συνυπέγραψαν και δημοσίευσαν στο περιοδικό “Le Temps” το κείμενο «Καλλιτέχνες ενάντια στον πύργο του Άιφελ ». 

Το κείμενο μεταξύ άλλων έλεγε: «…διαμαρτυρόμαστε με όλη μας τη δύναμη και την αγανάκτηση στο όνομα του γαλλικού γούστου ενάντια στην έγερση αυτού του άχρηστου και τερατώδους Πύργου του Άιφελ.» «…φανταστείτε για μια στιγμή ένα γελοίο πύργο να κυριαρχεί στον ουρανό του Παρισιού σαν γιγάντια μαύρη καμινάδα, επισκιάζοντας με τη βαρβαρική του εμφάνιση την Παναγία των Παρισίων, τον Πύργο Saint Jacques, το Λούβρο, την Αψίδα του Θριάμβου, όλα τα ντροπιασμένα μνημεία μας θα εξαφανιστούν…» Άλλοι προέβησαν σε ακόμα χειρότερους χαρακτηρισμούς όπως: «Τραγική λάμπα δρόμου», «Σκελετός καμπαναριού», «Ημιτελής και παραμορφωμένη μάζα σίδερου», «Μισοχτισμένο φουγάρο εργοστασίου» και άλλα. Εν τέλει ο Πύργος ολοκληρώθηκε και εγκαινιάστηκε τον Μάρτιο του 1889. Οι αρνητικές κριτικές εξαφανίστηκαν μπροστά στο τελικό αποτέλεσμα. Το έργο λατρεύτηκε και δέχτηκε 2 εκατομμύρια επισκέπτες μέσα στον πρώτο χρόνο λειτουργείας του. Σήμερα είναι το πιο πολυφωτογραφημένο κτήριο παγκοσμίως και αποτελεί σύμβολο της αρχιτεκτονικής και του καλού γούστου των Παριζιάνων.