Ο Θεσσαλονικιός πίσω από την Wikipedia

Συνέντευξη: Άννα Ποδάρα

Στις 13:50, 12 Ιουνίου 2013, δευτερόλεπτα αφότου το σήμα της ΕΡΤ είχε διακοπεί σε όλη την Ελλάδα, το λήμμα της διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας άλλαξε έτσι ώστε να μιλάει για ένα οργανισμό που είχε ήδη κλείσει. Ποιος βρίσκεται στην άλλη άκρη του τερματικού, πίσω από την διάσημη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια, που ενημερώνει πάνω από 2 εκατομμύρια Έλληνες επισκέπτες ανά μήνα; Και ποιος έχει γράψει τα περίπου 40.000 ελληνικά λήμματα που βρίσκουμε στην ελληνική έκδοση;

Ο Κωνσταντίνος Σταμπούλης, ζει στην Θεσσαλονίκη και στην καθημερινότητά του είναι πυροσβέστης και πατέρας τριών παιδιών. Λίγοι ξέρουν ότι όταν βρίσκεται μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή μετατρέπεται στον γραφειοκράτη Geraki. Είναι, θα λέγαμε, ο «επιστάτης» της Wikipedia. Γράφει εθελοντικά από το 1993 και είναι τόσο «κολλημένος», όπως λέει ο ίδιος, που όταν γεννήθηκαν τα τρία του παιδιά, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να τους φτιάξει προφίλ στην Wikipedia.  Έτσι πλέον ο πιο μικρός “χρήστης” είναι ο ενός έτους γιος του Κωνσταντίνου,  με ψευδώνυμο “Geraki Jnr”! 

Θα ξεκινήσουμε με την ερώτηση  που, φαντάζομαι, σας κάνουν οι περισσότεροι; Ποιος γράφει τα λήμματα της Wikipedia;

Τα λήμματα στη Wikipedia τα γράφουν εθελοντές, χωρίς να υπάρχει  κάποια κεντρική οργάνωση ή εποπτεία για το τι θα γράφει ο καθένας και πως. Δεν υπάρχουν αρχισυντάκτες. Ο κάθε αναγνώστης είναι ένας εν δυνάμει συντάκτης της Wikipedia από την στιγμή που θα πατήσει το κουμπί “επεξεργασία” που βρίσκεται στην κορυφή κάθε λήμματος. Αυτό, γίνεται χωρίς καμία διαδικασία, ακόμη και η δημιουργία λογαριασμού δεν είναι απαραίτητη. Οι συντάκτες της Wikipedia είναι ένα ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων κάθε ηλικίας και επιπέδου εκπαίδευσης και οι περισσότεροι εργάζονται με ψευδώνυμο, αφού άλλωστε η ιδιότητα του κάθε ενός δεν έχει καμία σημασία ως προς την συνεισφορά του σε περιεχόμενο.

Πώς λειτουργεί ο οργανισμός της Wikipedia και πως καλύπτονται τα έξοδα;

H Wikipedia είναι ένας από  τους ιστότοπους που λειτουργεί  υπό την σκέπη του Ιδρύματος  Wikimedia. Το Ίδρυμα Wikimedia ιδρύθηκε το 2003 για να αναλάβει αρχικά την λειτουργία της Wikipedia, και διαχειρίζεται τις τεχνικές και οργανωτικές πλευρές του εγχειρήματος. Διακομιστές, λογισμικό, υποστήριξη της κοινότητας κλπ. είναι πράγματα με τα οποία ασχολείται το Ίδρυμα. Οι πόροι του είναι αποκλειστικά δωρεές, στο μεγαλύτερο ποσοστό από απλούς αναγνώστες και συντάκτες. Γενικά οι δωρεές γίνονται αποδεκτές όταν γίνονται χωρίς όρους. Στα εγχειρήματα του Wikimedia δεν υπάρχουν διαφημίσεις. Το ίδιο το Ίδρυμα όμως δεν επεμβαίνει εντός της Wikipedia ως προς την οργάνωση της κοινότητας και την σύνταξη του περιεχόμενου. Αυτό είναι αποκλειστικά δουλειά της κοινότητας, δηλαδή των ίδιων των εθελοντών.

Αφού γράφει ο καθένας, πως εξασφαλίζεται  η αξιοπιστία του κειμένου; Τι με εμποδίζει να μπω και να γράψω την γνώμη μου;

Εφόσον το wiki είναι ανοιχτό, οποιοσδήποτε μπορεί να μπει και να γράψει ότι βλακεία του καπνίσει, είτε επειδή πιστεύει σε αυτή είτε κακόβουλα. Η κοινότητα των εθελοντών  μέσω της αυτοοργάνωσης έχει θεσπίσει η ίδια κάποιους κανόνες για το τι είναι αποδεκτό και τι όχι. Για παράδειγμα απαιτείται κάθε πληροφορία να μπορεί να τεκμηριωθεί με αξιόπιστες πηγές και τα λήμματα να μην μεροληπτούν δίνοντας δυσανάλογο βάρος σε μια άποψη. Η εφαρμογή αυτών των κανόνων αυτοπροστασίας γίνεται από την ίδια την κοινότητα.

Πότε ξεκίνησε η ελληνική κοινότητα  και πόσα μέλη υπάρχουν σήμερα;

Η Wikipedia στην ελληνική γλώσσα – η Βικιπαίδεια όπως λέμε, άνοιξε ως ιστότοπος τον Δεκέμβριο του 2002 και άρχισε να σχηματίζεται μια  πραγματική κοινότητα με ένα ικανό αριθμό συντακτών από το 2005 και μετά. Σήμερα, τα στατιστικά δείχνουν ότι ανά πάσα στιγμή υπάρχουν 250-300 “ενεργοί” χρήστες – δηλαδή χρήστες που έχουν κάνει τουλάχιστον 5 επεξεργασίες τις τελευταίες 30 ημέρες. Αυτό περιλαμβάνει και περιστασιακούς χρήστες, γενικά μια δεξαμενή ανθρώπων που συνεισφέρουν και ανανεώνεται συνεχώς. Υπάρχει πάντα κι ένας περισσότερο κεντρικός πυρήνας 40-50 χρηστών που είναι πολύ ενεργοί και επίσης ανανεώνονται συνεχώς. Αυτά αφορούν αποκλειστικά το κομμάτι της ελληνόγλωσσης Wikipedia.

Ποια είναι τα πιο δημοφιλή λήμματα  που έχετε γράψει;

Η πρώτη μου  συνεισφορά ήταν στο λήμμα Ελευθέριος Βενιζέλος, στο οποίο φυσικά από τότε έχουν συνεισφέρει δεκάδες χρήστες και δεν έχει καμία σχέση με το τότε αρχικό λήμμα.

Άλλα ενδεικτικά λήμματα:

    Μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης 1917     Επιστημονική επανάσταση     Θεαίτητος (διάλογος)     Ανταρτοπόλεμος     Ξενοφών Γιοσμάς     Κωνσταντίνος Γ. Παπαδόπουλος     Μάικλ Βέντρις

Εννοείται ότι  πολλά είναι ημιτελή, που περιμένουν τον επόμενο να τα συμπληρώσει!

Υπάρχουν διάφορα επίπεδα  διαχείρισης στα οποία μπορεί να φτάσει κάποιο μέλος;

Υπάρχουν διάφορα επίπεδα δικαιωμάτων, τα οποία αποκτά κανείς με το να έχει την εμπιστοσύνη της υπόλοιπης κοινότητας. Για παράδειγμα τα δικαιώματα φραγής ενός χρήστη, της προστασίας ενός λήμματος ή της επεξεργασίας του περιβάλλοντος του ιστότοπου περιλαμβάνονται σε αυτά που δίνονται στους λεγόμενους “διαχειριστές”. Πολλοί συμφωνούμε ότι αυτός ο όρος δεν είναι ο περισσότερο κατάλληλος για να περιγράψει την ιδιότητα. Περισσότερο κατανοητό θα ήταν να λέγονταν “επιστάτες” (κτιρίου), γι’ αυτό και σύμβολό τους είναι η σφουγγαρίστρα :-). Ακολούθως υπάρχουν και άλλα επίπεδα δικαιωμάτων και ιδιοτήτων με διάφορες ονομασίες, και κάποια από αυτά αποτελούν δικαιώματα που εφαρμόζει ο κάτοχός τους σε οποιαδήποτε wikipedia και όχι μόνο συγκεκριμένα στην ελληνική ή την αγγλική. Σημαντικό είναι ότι οι διαχειριστές ή οποιοιδήποτε άλλοι με περισσότερα δικαιώματα από τους απλούς χρήστες, δεν έχουν την θέση αρχισυντάκτη: ο λόγος τους δεν μετράει περισσότερο για ότι αφορά το περιεχόμενο ενός λήμματος. Η θέση είναι περισσότερο τεχνική, και οι διαχειριστές δεσμεύονται να εφαρμόζουν τις αποφάσεις της κοινότητας.

Ποια είναι η δικιά  σας «θέση» και πόσοι Έλληνες  υπάρχουν στο ίδιο επίπεδο;

Για ότι αφορά την ελληνική Wikipedia είμαι ένας “διαχειριστής” και  “γραφειοκράτης”. Ο “διαχειριστής” είναι ένας χρήστης με δικαιώματα φραγής ενός χρήστη, της προστασίας ενός λήμματος, της ολοκληρωτικής διαγραφής μιας σελίδας κλπ. Ο “γραφειοκράτης” είναι ένας χρήστης που έχει δικαίωμα να κάνει μετονομασίες χρηστών ή να τους δώσει περισσότερα δικαιώματα (όπως π.χ. τα δικαιώματα του διαχειριστή, εφόσον με αυτό συμφωνεί η κοινότητα). Στην ελληνική Wikipedia υπάρχουν μόνο δυο ενεργοί γραφειοκράτες, αφού ο αριθμός των περιπτώσεων όπου χρειάζονται είναι εξαιρετικά μικρός.

Εκτός από το να γράφετε  κατατοπιστικά κείμενα για μας  με το ψευδώνυμο geraki, με τι ασχολείστε στην καθημερινότητά σας;

Είμαι ένας επαγγελματίας πυροσβέστης, σπουδάζω Ευρωπαϊκό Πολιτισμό στο  Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και  είμαι πατέρας τριών παιδιών. Κάτι που σημαίνει ότι ο χρόνος μου όλο και περισσότερο γίνεται  μειωμένος σε σχέση με την περίοδο  που ξεκίνησα τη συνεισφορά μου.

Πόσα μέλη υπάρχουν στην Θεσσαλονίκη; Έρχεστε σε επικοινωνία, διοργανώνετε συναντήσεις;

Αυτό είναι άγνωστο, αφού οι περισσότεροι συμμετέχουν με ψευδώνυμο χωρίς  να κοινοποιούν άλλα στοιχεία, τουλάχιστον  δημόσια. Παρόλα αυτά έχω συναντηθεί και συναντώ χρήστες από την Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις. Κατά καιρούς οργανώνουμε και εκδηλώσεις για την προσέλκυση νέων χρηστών.

Ποιος αποφασίζει τι θα γραφεί για  μεγάλα αμφιλεγόμενα θέματα; (πχ ο Ελληνικός  Εμφύλιος)

Αυτό το αποφασίζουν οι ίδιοι οι χρήστες που ασχολούνται με το ίδιο θέμα, άσχετα από την πλευρά στην οποία ανήκουν. Η ύπαρξη πολιτικής και η κατανόηση από τους καλοπροαίρετους χρήστες – που είναι οι περισσότεροι – ότι θα πρέπει να συνεργαστούν για να μπορέσει να γραφτεί ένα αξιόλογο λήμμα, τους οδηγεί να εφαρμόζουν τελικά την πολιτική, να τεκμηριώνουν τα γραπτά τους και να αποφεύγουν την μεροληψία, αφού αυτό που θα αφήσουν θα είναι ελέγξιμο και τροποποιήσιμο με τον ίδιο τρόπο και τα ίδια δικαιώματα από οποιοδήποτε άλλο. Όσοι δεν το καταλαβαίνουν απλώς μπαίνουν σε ένα φαύλο κύκλο εναλλαγών που δεν τους οδηγεί πουθενά, εκτός αν οδηγήσει τους ίδιους εκτός της κοινότητας.

Πόσες ώρες κάνετε έρευνα πριν ανεβάσετε online ένα λήμμα;

Αυτό εξαρτάται από  το θέμα και την ευκολία ανεύρεσης  πηγών. Άλλωστε, τα λήμματα χτίζονται σταδιακά και δεν ανεβάζονται μονομιάς, οπότε μπορεί να προσθέτεις κάτι σε ένα λήμμα κάθε φορά που βρίσκεις μια νέα πληροφορία σε μια νέα πηγή ή απλά προσπαθείς να το βελτιώσεις. Ένα λήμμα μπορεί ήδη να βρίσκεται online αλλά να εξακολουθεί να επεκτείνεται, να διορθώνεται και να βελτιώνεται για εβδομάδες, μήνες ή χρόνια.

Τι θεωρείτε ότι έχετε κερδίσει από την ενασχόλησή σας με αυτό το δίκτυο, εκτός από γνώση; Τι είναι  για σας η Wikipedia;

Είναι πολύ ενθουσιώδες να μοιράζεσαι με τον κόσμο αυτά που γνωρίζεις και μαθαίνεις, τα κείμενα που γράφεις. Η Wikipedia είναι ένας χώρος όπου μπορείς να κάνεις ακριβώς αυτό. Πέρα από αυτό, η Wikipedia είναι κάτι στο οποίο αυτός που συνεισφέρει μαθαίνει να αμφιβάλλει, να εξετάζει τις πηγές του, να μην επαναπαύεται με το “κοινά γνωστό”. Μαθαίνει να ερευνά και να γράφει με τρόπο τεκμηριωμένο και κατανοητό (πρακτικά, αυτό με έχει βοηθήσει και στις σπουδές μου). Επίσης μαθαίνει βασικές μεθόδους επικοινωνίας, διαλεκτικής συζήτησης και συνεννόησης. Ότι είναι πολλοί αυτοί που θέλουν να προσφέρουν, και ότι ο ίδιος είναι ένας από αυτούς.