Αρχαία Μόρρυλος: Στα άδυτα της άγνωστης αρχαίας πόλης του Μακεδονικού Βασιλείου

Την αρχαία Μόρρυλο, ένα σημαντικό αστικό κέντρο της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου, όπως αναδύεται από επιγραφικές μαρτυρίες, γεωφυσικές έρευνες, παλαιές και νέες ανασκαφές, θα έχουμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε τους επόμενους μήνες στην έκθεση που διοργανώνουν από κοινού η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς και το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Η έκθεση «Mητρόπολις Μορρυλίων» ανοίγει τις πύλες της στις 15 Φεβρουαρίου και θα φιλοξενηθεί έως και τις 31 Δεκεμβρίου 2024 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Η Μόρρυλος αναπτυσσόταν σε λόφο στα ΒΔ του σύγχρονου οικισμού των Άνω Αποστόλων, περίπου 18 χλμ ΝΔ της πόλης του Κιλκίς, κατέχοντας στρατηγική θέση στην περιοχή της αρχαίας Κρηστωνίας για τον έλεγχο εμπορικών και στρατιωτικών δρόμων. Υπήρξε μητρόπολη αγροτικής περιοχής με αξιόλογη κτηνοτροφική παραγωγή, επώνυμους χορηγούς και επιφανές ιερό του Ασκληπιού, που της εξασφάλιζε πλούτο και ευημερία.

135 αρχαία αντικείμενα και σύνολα αντικειμένων από τις πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες στην αρχαία πόλη μαζί με παλαιότερα σημαντικά ευρήματα, πλαισιωμένα από κείμενα, οπτικό και ηχητικό υλικό, οδηγούν το κοινό στην ανακάλυψη της αρχαίας Μορρύλου προσφέροντας μια νέα μουσειακή εμπειρία.

Η κα. Γεωργία Στρατούλη αρχαιολόγος και προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς, μίλησε στην parallaxi και μας έδωσε μια πρόγευση με το τι αναμένεται να δει, ακούσει και διαβάσει ο επισκέπτης της έκθεσης:

«Η Μόρρυλος είναι μια αρχαία πόλη πάνω σε ένα λόφο, μια εκτεταμένη αρχαία πόλη με έκταση άνω των 30 στρεμμάτων, η οποία βρίσκεται στην περιοχή του σημερινού οικισμού των Άνω Αποστολών του δήμου Κιλκίς, δηλαδή 18 μόλις χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από την πόλη του Κιλκίς. Ήταν μια πόλη που κατείχε γεωγραφικά μια στρατηγική θέση, ελέγχοντας δρόμους διακίνησης αγαθών και διέλευσης στρατιωτών.

Κατοπτεύει μια μεγάλη πεδιάδα, ενώ στα ανατολικά της υπάρχουν κάποιοι λόφοι και πιο πέρα βρίσκεται η κοιλάδα του «χρυσοφόρου» Γαλλικού Ποταμού, ο οποίος στην αρχαιότητα λεγόταν Εχέδωρος. Η αρχαία Μόρρυλος μας είναι γνωστή, το όνομα της δηλαδή, από μια σειρά μαρτυριών όπως επιγραφές και κάποια οροθέσια στοιχεία της τοποθεσίας αυτής της πόλης πάνω σε λίθους και αναφέρεται ως η αρχαία πόλη των Μορρυλίων. Αυτή η πόλη υπήρξε Μητρόπολη.

Μπορούμε να εικάσουμε λοιπόν γύρω από τον σημαντικό λόφο που βρίθει από αρχαιότητες που έχουμε ελέγξει μέσω γεωφυσικών ερευνών από το 2018 και 2019, υπήρχαν και μικρότερες μονάδες όπως αγροτόσπιτα, κάποια μικρά χωριά που ασχολούνταν με την παραγωγική διαδικασία με ενασχόληση σε γεωργία και κτηνοτροφία. Επικεφαλής αυτής της «ομοσπονδίας» ήταν η Μητρόπολη, το άστυ των περιοχών. Η αρχαία Μόρρυλος είχε επώνυμους χορηγούς, δηλαδή ανθρώπους με οικονομική επιφάνεια. Ήταν άνθρωποι που στήριζαν την πόλη της και το επιφανές Ασκληπιείο της, το ιερό του θεού Ασκληπιείου. Αυτό το ιερό της εξασφάλιζε πλούτο και ευημερία.

Επιστρέφοντας στους επώνυμους χορηγούς, ήταν γνωστό στην αρχαιότητα ότι μαζί με τη δημοκρατία που ανθούσε στην αγορά και στη βουλή των κοινωνιών του τότε, ανθούσε και η παραγωγή και το θέατρο με σημαντική συμβολή των χορηγών. Στην περίπτωση της Μορρύλου ένας επιφανής χορηγός που τον γνωρίζουμε μέσω των επιγραφών ήταν ο Παράμονος, γιος του Σαμαγόρου. Ο Παράμονος έγινε γνωστός για τη δωρεά του στο Ασκληπιείο της πόλης και συγκεκριμένα μιας αγελάδας. Αυτή η αγελάδα εν τέλει κατάφερε να σχηματίσει ένα ολόκληρο κοπάδι και αυτό ήταν ένα σημαντικό κεφάλαιο για το Ασκληπιείο, το θρησκευτικό κέντρο της πόλης. Ένας ακόμα σημαντικός χορηγός ήταν ο Αλκέτας.

Σαν ανταπόδοση για την προσφορά τους, η πόλη τίμησε τους χορηγούς της με το να τοποθετεί «ανάρτηση» στο σημαντικότατο σημείο του ιερού, ώστε να το βλέπουν όλοι. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθούσαν να προσελκύσουν νέους χορηγούς. Αυτός ήταν ένας αξιοθαύμαστος τρόπος επικοινωνίας. Οι επιγραφικές μαρτυρίες (σ.σ. οι επιγραφές) που θα είναι ορατές για τους επισκέπτες στην έκθεση, δίνουν στοιχεία που αναφέρονται στην πολιτειακή οργάνωση και τους θεσμούς της Μορρύλου. Γνωρίζουμε ότι η πόλη διέθετε εκκλησιά του Δήμου, Βουλή, άρχοντες, στρατηγούς ενώ σημαντικός ήταν ο ρόλος του δημόσιου αρχείου της Βουλής, που φυλάσσονταν τα ψηφίσματα της Βουλής. Διασώζονται ακόμα και ονόματα κατοίκων χάρη στις επιγραφές.

Άξιο αναφοράς είναι η διάρκεια ζωής της πόλης. Η πόλη άνθισε κατά τα τέλη του 4^ου αιώνα π.Χ., στα ελληνιστικά χρόνια και έφτασε ως τον 2^ο μ.Χ. αιώνα, την ώριμη φάση της Ρωμαϊκής περιόδου. Σε αυτό μας βοηθάει να το διαπιστώσουμε και από τα αγγεία και τα νομίσματα της εποχής που βρέθηκαν. Η πόλη επομένως ήταν ένα σημαντικό κομμάτι του Μακεδονικού βασιλείου.

Ακόμα σημαντική θέση είχαν τα τείχη του Ασκληπιείου. Το 1938 βρέθηκαν γλυπτά πολύ κοντά στο κέντρο του ιερού. Συγκεκριμένα βρέθηκε μια υπερφυσικούς μεγέθους κεφαλή Ασκληπιείου, μια γυναικεία κεφαλή και 2 μεγάλα τμήματα γλυπτών του θεού, όλα αυτά φυσικά θα μπορείτε να τα δείτε στην έκθεση. Αυτά κάποτε είχαν δοθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Έτσι βρίσκονται στις μόνιμες συλλογές του μουσείου και τις αποθήκες του. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς συμβάλει στην έκθεση με την παρουσίαση 135 αντικειμένων, με τη σημαντική πλειοψηφία τους να έρχεται από την αποθήκη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς. Η τελευταία μάλιστα προέβη σε νέες μικρές ανασκαφές τα έτη 2020 και 2022, από τις οποίες καταλαβαίνουμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια περιοχή που διασώζει οικιστικά τετράγωνα, από σπίτια, χώρους δραστηριότητας και δρόμους. Όλα αυτά φυσικά παρουσιάζονται στην έκθεση“.

Διάρκεια έκθεσης: 15 Φεβρουαρίου 2024 έως 31 Δεκεμβρίου 2024

Θεματική Ξενάγηση: Πέμπτη 29 Φεβρουαρίου 2024, ώρα 12:00 | Χώρος: Αίθουσες Περιοδικών Εκθέσεων Α’ και Β’ | Η ξενάγηση θα πραγματοποιηθεί από αρχαιολόγο επιμελήτρια της έκθεσης, με την επίδειξη του εισιτηρίου εισόδου. | Δήλωση συμμετοχής στο τηλ. 2313 310 201 (Δευτ.- Παρ., 09:00 έως 14:00)

Περισσότερες πληροφορίες: ΕΔΩ

Πληροφορίες για το πρόγραμμα του Μουσείου: Θερινό (1 Απριλίου – 31 Οκτωβρίου) 8:00 – 20:00 καθημερινά | Χειμερινό (1 Νοεμβρίου – 31 Μαρτίου) 9:00 – 16:00 καθημερινά | Από 2 Ιανουαρίου 2024: καθε Τρίτη Κλειστά