Γιάννης Μπασκόζος: «Η νιότη έχει μια ακατανίκητη γοητεία»

Την ιστορία την γράφουν οι παρέες. Παρέες όπως αυτή που μας συστήνεται στο νέο βιβλίο του Γιάννη Μπασκόζου.

Γυρίζοντας το χρόνο στο Παγκράτι της δεκαετίας του ’70, «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών», αφηγείται το πέρασμα από τη νεανική ανεμελιά στην αυτογνωσία της ενηλικίωσης και τη σκληρότητά της, με την οποία έρχονται αντιμέτωποι τα μέλη των “Athens Pistols”, μιας ροκ μπάντας που δημιούργησε μια ομάδα νέων που μόλις τέλειωσε το σχολείο.

Οι ήρωες μπαινοβγαίνουν με άνεση σε σημαδιακούς τόπους όπως το Άλσος, οι καφετέριες Λέντζος και Pastry Family, το ροκ κλαμπ Κύτταρο, το Galaxy bar στο Hilton. Είναι ασυνείδητα παρόντες και ταυτόχρονα συνειδητά απόντες, αφελείς και ονειροπόλοι. Τρέχουν να προλάβουν την εποχή τη στιγμή που αλλάζει, χωρίς να συνειδητοποιούν ακριβώς πού έγκειται αυτή η αλλαγή. Πορώνονται σε μια συναυλία του Σαββόπουλου, διασκεδάζουν σε έναν αγώνα κατς, πίνουν βερμούτ σε πάρτι που διαλύει η αστυνομία, ζουν έρωτες αναπάντεχους αλλά στιγμιαίους, ξεφυλλίζουν λευκώματα αλλά συμμετέχουν και σε αντιχουντικές δράσεις.

Ο Γιάννης Μπασκόζος, συγγραφέας και διευθυντής του περιοδικού για το βιβλίο και τις τέχνες «Ο Αναγνώστης», περιγράφει τον ρομαντισμό της νεότητας, αλλά και τους παλμούς μιας γενιάς και της κοινωνίας που διαρκώς αλλάζει.

Ποιοι είναι οι καλοί και γιατί είναι ανίδεοι;

Ο τίτλος όπως έχω πει είναι παρμένος από έναν στίχο του Παλαμά, από τον οποίον εμπνεύστηκε και ο Μανώλης Καλομοίρης για να δώσει τον ίδιο τίτλο στη 2η συμφωνία του. Το ποίημα αναφέρεται στους νέους που φυτρώνουν σαν άνθη μέσα σε έναν κήπο, «ανίδεοι και καλοί». Με το «ανίδεοι» εννοούνται οι νέοι που δεν έχουν απορροφηθεί ακόμη από το σύστημα, είναι ανίδεοι σχετικά με το τι τους περιμένει και γι’ αυτό είναι και καλοί με την έννοια του αθώου, του ανθρώπου που δοκιμάζει να γνωρίσει τη ζωή χωρίς υποκρισία και δεύτερες σκέψεις. Κάπως έτσι είναι και οι ήρωές μου. «Βουτάνε» μέσα στη ζωή με κέφι και όρεξη να γνωρίσουν τη μουσική, την τέχνη, την πολιτική, τη φιλία, τον έρωτα.

Βρισκόμαστε στη δεκαετία του 1970 στο Παγκράτι, όταν μια παρέα δημιουργεί τη δική της ροκ μπάντα. Αλήθεια, πώς το ροκ διαμόρφωσε τη νεανική κουλτούρα στην Αθήνα την εποχή εκείνη;

Το ροκ στη δεκαετία του ’70 ήταν συνδεδεμένο με το απαγορευμένο, με τη διαμαρτυρία, τον αντικομφορμισμό. Είχε μεσολαβήσει το Γούντστοκ, οι φοιτητικές διαμαρτυρίες στις ΗΠΑ, ο Μάης του ’68, το κίνημα των χίπις και τα τραγούδια διαμαρτυρίας. Ως εκ τούτου το ροκ έπαιρνε ένα αντισυστημικό περιεχόμενο και κατ’ επέκταση και αντιδικτατορικό. Υπήρχε φυσικά και ένα ελαφρό ροκ ελληνικό τραγούδι που το σύστημα επέτρεπε να ακουστεί ή και προσπαθούσε να το χρησιμοποιήσει.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτή η ιστορία αποτελεί το οδοιπορικό της μετάβασης από την ανεμελιά των εφηβικών χρόνων στην ωμή συνειδητοποίηση της ενηλικίωσης;

Ναι. Αυτή είναι η πορεία πολλών νέων στον δυτικό κόσμο. Οι δικοί μου ήρωες βιώνουν αυτό το πέρασμα σε μια δύσκολη συγκυρία για τη χώρα και το περίεργο είναι ότι παραμένουν ενωμένοι όσο διαρκεί η νύχτα της δικτατορίας και διαλύονται όταν επιτέλους έρχεται η ελευθερία στη χώρα.

Τι σημαίνει για εσάς η νιότη;

Η νιότη έχει μια ακατανίκητη γοητεία. Δεν παλιώνει ποτέ, δεν σβήνει ποτέ. Δεν λένε ότι «πατρίδα μας είναι η παιδική ηλικία;». Οι νέοι διαθέτουν κάτι που μετά χάνεται: την αθωότητα. Οι πράξεις τους διακρίνονται για τον αυθορμητισμό, τον ιδεαλισμό, την αλληλεγγύη, τη φιλία πάνω απ’ όλα. Οι νέοι έχουν την αίσθηση ότι ο χρόνος είναι ατελείωτος, βιάζονται να τον κατακτήσουν. Κάθε μέρα για αυτούς είναι μια νέα ημέρα. Γιατί ανακαλούμε συχνά τη νεότητά μας; Όχι από νοσταλγία, περισσότερο είναι μια προσπάθεια αυτογνωσίας, συγκρίσεων, αξιολογήσεων και γιατί όχι, αποτιμήσεων.

Οι ήρωές σας, όπως και ολόκληρη η ελληνική κοινωνία, έρχονται αντιμέτωποι με σημαντικές κοινωνικοπολιτικές μεταβολές, ενώ παράλληλα πρέπει να διαχειριστούν και τις προσωπικές τους ανησυχίες. Τους «αγριεύουν» οι συγκεκριμένες συγκυρίες, χάνουν απότομα την αθωότητα της παιδικής ηλικίας;

Τα πράγματα δεν γίνονται μέσα σε μία ημέρα. Μεσολαβούν χρονικά διαστήματα στα οποία οι νέοι «γεμίζουν» με νέες και άγνωστες εν πολλοίς  για αυτούς εμπειρίες. Η αλλαγή της μεταπολίτευσης μεταφέρει σε μια γενιά που μεγάλωσε με τις απαγορεύσεις της δικτατορίας καινούργια δεδομένα. Φέρνει την ελευθερία στην πληροφόρηση, την εξάλειψη του φόβου του αστυφύλακα και του χαφιέ της γειτονιάς, την έντονη πολιτικοποίηση, τον ελεύθερο τύπο, τις δημοκρατικές κινητοποιήσεις…, όλα αυτά τους βάζουν σε έναν νέο κόσμο. Αν συνυπολογίσεις ότι βρίσκονται στην ηλικία που πρέπει να αποφασίσουν πώς θα κερδίσουν τα προς το ζην τους, καταλαβαίνεις ότι προσγειώνονται απότομα στο σύστημα. Κάποιοι κρατάνε αξίες και συνεχίζουν, άλλοι διαλύονται και κάποιοι άλλοι γίνονται παθητικοί δέκτες του συστήματος.

Είστε ένα πρόσωπο που γνωρίζετε καλά τον χώρο του βιβλίου. Πώς βλέπετε το αναγνωστικό κοινό σήμερα στη χώρα μας;

Νομίζω ότι το καλό αναγνωστικό κοινό, εννοώ αυτό που διαβάζει ένα τουλάχιστον βιβλίο τον μήνα, παραμένει ποσοστιαία στατικό. Κάποιοι «αποχωρούν» από αυτό, κάποιοι νέοι μπαίνουν σε αυτόν τον κύκλο. Η «πίτα» παραμένει ίδια. Δυστυχώς η ανάγκη για ανάγνωση καλλιεργείται από τα μικράτα μας, και σε εμάς η ελλιπής σχολική αγωγή και η ανυπαρξία ενός μεγάλου δικτύου βιβλιοθηκών κρατάει το αναγνωστικό κοινό στα γνωστά μικρά ποσοστά του.

*Το βιβλίο του Γιάννη Μπασκόζου «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.