Ημερολόγιο Ανάγνωσης: Ένα μεταφορικό καλοκαίρι σε περίμενε…

Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2025, Θεσσαλονίκη,

Πώς αρχίζουν οι μήνες που υποτίθεται κάνουν την ζωή σε αυτή τη χώρα να μοιάζει με τύχη παράλληλα με ένα φρικτό πόλεμο και φόντο πυρηνικές απειλές;

Πώς προγραμματίζεις τις διακοπές σου στο νεοελληνικό καλοκαίρι με καταιγισμό ζοφερών ειδήσεων; Πώς μπαίνει το φθινόπωρο με τον αφανισμό ενός λαού σε ζωντανή μετάδοση; Φοβάσαι είναι η απάντηση. Αφαιρείσαι τους τελευταίους μήνες με την ίδια σκέψη. Περπατάς ρακένδυτος σε μια κατεστραμμένη Θεσσαλονίκη.

Το φως της μέρας είναι υποκίτρινο. Κάπνα και δυσοσμία παντού. Κρατάς από το χέρι τον Ανδρέα και κατεβαίνετε την Ναβαρίνου από την Εγνατία με προορισμό τη θάλασσα. Άνθρωπος πουθενά. Η πόλη άδεια, μυρίζει πτωματίλα. Τα τμήματα του ανακτόρου του Γαλέριου έχουν μετατραπεί σε σκουπιδότοπο. Ο Ανδρέας κοιτάζει επίμονα τα βανδαλισμένα κρεπερί της πλατείας. Στέκεσαι μήπως πάρει κάτι το μάτι σου που να τρώγεται.

Τέσσερα- πέντε πλαστικά δοχεία με Nutella είναι στο πάτωμα άδεια, ένα ψυγείο αναψυκτικών χωρίς την πόρτα του αναβοσβήνει άδειο, το μόνο που δείχνει να ζει στη πόλη. Πιο κάτω, η βιτρίνα του βιβλιοπωλείου Κεντρί κατεβασμένη, το πάτωμα δεν φαίνεται από σκισμένες σελίδες βιβλίων.

Ο Ανδρέας αφήνει το χέρι του και σκύβει, βρίσκει ο Νόι και η φάλαινα. Σκουπίζει το εξώφυλλο με τον βραχίονα του και σηκώνει το βλέμμα του σαν να ρωτάει, να το πάρω; Του γνέφεις θετικά και συνεχίζετε προς τη Γούναρη. Στη Στρατηγού Καλλάρη μπαίνεις στον λεηλατημένο Μασούτη. Δεν υπάρχει τίποτα στα ράφια. Πριν βγείτε, κάτω από ένα πάγκο βλέπεις μια γκαζόζα. Την ανοίγεις και την δίνεις στον Ανδρέα.

Την κατεβάζει γρήγορα. Βγαίνοντας μπαίνεις από την πλαϊνή πόρτα στο Μικέλ στον ίδιο δρόμο. Σπας μια προθήκη και παίρνεις μια χούφτα κόκκους καφέ. Αρχίζεις να τους μασουλάς. Η θάλασσα δεν φαίνεται ούτε στα δύο μέτρα. Διασχίζετε την λεωφόρο Νίκης ανάμεσα σε εγκαταλειμμένα αυτοκίνητα, παρατημένα από το τελευταίο μποτιλιάρισμα της πόλης. Στάχτη, καπνός και πηχτή ομίχλη. Τον παίρνεις εξαντλημένος αγκαλιά. Τον σφίγγεις. Ο κόσμος είναι θολός.

Δεν έχεις άλλο τρόπο να διαβάζεις βιβλία παρά μόνο να τα προσαρμόζεις στο δικό σου οικοσύστημα.

Να γίνεσαι εσύ ο ήρωας. Τα γεγονότα να χωρέσουν στο δικό σου περιβάλλον. Παραμένεις βαθιά επηρεασμένος εδώ και τρεις μήνες από τον Δρόμο του Κόρμαν Μακάρθι βραβευμένο με Πούλιτζερ από τις εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση του Γιώργου Κυριαζή.

Ένας άνδρας και ο μικρός γιος του διασχίζουν μια Αμερική που θυμίζει καμένη γη. Πατέρας και γιός, «ο καθένας τους ολόκληρος ο κόσμος του άλλου», προσπαθούν να επιβιώσουν αντλώντας δύναμη από την αγάπη τους. Σε τσάκισε. Σε ρήμαξε αυτή η ανάγνωση.

Η μοναδική αιτία που ο πατέρας προσπαθεί να επιβιώσει είναι ο μικρός του γιος. Βλέπει στο παιδί του την συνέχεια της ζωής σε ένα καινούργιο κόσμο που θα δημιουργηθεί μέσα από την τέφρα ενός πλανήτη που καταστράφηκε. Σε αυτό το μυθιστόρημα ορισμένοι για να επιβιώσουν και να κυριαρχήσουν μετατρέπονται σε κανίβαλους. Συντάσσονται με το κακό. Διακρίνεις με ευκολία τι είναι καλό και τι όχι;

Σκέφτεσαι πως στις μέρες μας το κακό δεν είναι ευκρινές. Στην εισαγωγή του βιβλίου «το πρόβλημα του κακού» του Νίκου Ματσούκα, ένα δοκίμιο που σε απασχολεί χρόνια, αναφέρει πως «η εμπειρία της ζωής προσφέρει το πρώτο κριτήριο για τη διάκριση ανάμεσα στο καλό και στο κακό.

Η εμπειρία προσδιορίζεται από μια πρωτόγονη αντίληψη που είναι άμεση και σαφής: καλό είναι οτιδήποτε διατηρεί, αναπτύσσει και προάγει τη ζωή ενώ κακό είναι οτιδήποτε καταστρέφει ή διαρκώς απειλεί να καταστρέψει την διατήρηση, την ανάπτυξη και την προαγωγή της ζωής.» Σε αυτό το μυθιστόρημα δεν θα μάθουμε τον λόγο που ο κόσμος καταστράφηκε. Δεν υπάρχουν ονόματα όπως και η μεγάλη ιστορία χάνεται.

Οι ήρωες πρέπει να κρατήσουν το μυαλό τους καθαρό. Πρέπει να επιβιώσουν σε ένα δυστοπικό πλανήτη στον οποίο η ζωή απειλείται. Το κακό λοιπόν διασαλεύει την πραγματικότητα. Όταν το παιδί στο μυθιστόρημα ρωτάει «Εμείς είμαστε ακόμα με του καλούς;» ο πατέρας τον διαβεβαιώνει, «Ναι. Είμαστε ακόμα με τους καλούς. Και πάντα θα είμαστε. Ναι. Πάντα θα είμαστε.» Συνεχίζουν να περπατούν προς τη θάλασσα, αυτό τους κρατά ζωντανούς.

Στον παραλογισμό της Γάζας νιώθεις αδύναμος. Να παραμείνεις όμως άνθρωπος.

Και επειδή οι λέξεις ορίζουν την σκέψη μας ας μείνεις πιστός στην ετυμολογία και στο νόημα τους. Να μη δεχτείς να αλλάξει η έννοια τους. Η υποκρισία είναι υποκρισία (ο Εμμανουέλ Μακρόν μέσω ανάρτησής του σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης δήλωσε ότι προτίθεται να αναγνωρίσει το κράτος της Παλαιστίνης).

Αφανισμός σημαίνει αφανισμός (ο Ντόναλτ Τραμπ σε κοινή συνέντευξη τύπου με τον Μπένζαμιν Νεντανιάχου δήλωσε μήνες πριν πως οι ΗΠΑ θα πάρουν τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας και θα ξεφορτωθούν τα κατεστραμμένα κτίρια προχωρώντας σε εργασίες ώστε να αναπτυχθεί οικονομικά η περιοχή, επαναλαμβάνοντας πως οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν άλλη εναλλακτική λύση παρά να φύγουν).

Αντισημιτισμός σημαίνει αντισημιτισμός και γενοκτονία σημαίνει γενοκτονία (το Ισραήλ διαπράττει «γενοκτονία» στη Γάζα από τον Οκτώβριο του 2023, με «πρόθεση να καταστρέψει τους Παλαιστινίους», σύμφωνα με το πόρισμα της Ανεξάρτητης Διεθνούς Επιτροπής Έρευνας του ΟΗΕ.

Οι ερευνητές αναφέρουν ότι το Ισραήλ έχει διαπράξει τέσσερις από τις πέντε ενέργειες που ορίζει η σύμβαση του 1948 για τη γενοκτονία: δολοφονίες, πρόκληση σοβαρών σωματικών ή ψυχικών βλαβών, επιβολή συνθηκών διαβίωσης που οδηγούν στην καταστροφή των Παλαιστινίων, μέτρα που αποτρέπουν γεννήσεις.

Η μόνη ενέργεια που δεν τεκμηριώθηκε είναι η βίαιη απομάκρυνση παιδιών από μία ομάδα σε άλλη. Η επιτροπή παρέθεσε παραδείγματα στοχοποίησης αμάχων, δημοσιογράφων, επαγγελματιών υγείας και εργαζομένων ανθρωπιστικών οργανώσεων, που σκοτώθηκαν σε σπίτια, νοσοκομεία, σχολεία και θρησκευτικά κτίρια, ακόμη και εντός «ζωνών ασφαλείας»).

Ας κρατήσουμε τουλάχιστον αυτό. Τη σημασία των λέξεων. Για να κρατηθεί η συνείδηση μας ζωντανή και να λεγόμαστε άνθρωποι.