Μην ελπίζετε να απαλλαγείτε από τα βιβλία: Γιώργος Στόγιας

-Ποιο ήταν το πρώτο βιβλίο που αγαπήσατε; Ανάμεσα στην Ιλιάδα, τον Τομ Σόγιερ και τον Δαβίδ Κόπερφιλντ, ντρέπομαι να ομολογήσω ότι όταν στην οργισμένη ερώτηση του πατέρα μου, σχετικά με το τι θα έκανα στο σπίτι μου καλοκαιριάτικα έχοντας φύγει από την κατασκήνωση στον Κάλαμο στη μέση της περιόδου, απαντούσα πως «θα διαβάζω τα βιβλία μου», το μελοδραματικό Χωρίς Οικογένεια είχα στο μυαλό μου. Η παιδική βιβλιοθήκη κλειδώθηκε για έναν αφόρητο μήνα, τιμωρία που μεγάλωσε την αξία των θησαυρών μου και διέγειρε περισσότερο την επιθυμία μου για διάβασμα. 

– Από τους αγαπημένους σας συγγραφείς οι πιο αγαπημένοι είναι… Αναφέρω μόνο τον Σαίξπηρ, για να μη γίνει φασαρία ανάμεσα στους υπόλοιπους.

-Από τους μεγάλους συγγραφείς υπάρχει κάποιος που δεν καταφέρατε να           συμπαθήσετε; Αν θέλετε, εξηγείτε και τους λόγους. Παρά την αναγνωστική απόλαυση που έχω αντλήσει από γερμανόφωνους συγγραφείς του Μεσοπολέμου (ή ίσως ακριβώς εξαιτίας αυτής), η έως μέχρι σήμερα γνωριμία μου με το έργο του Τόμας Μαν είχε τη γεύση υποχρεωτικού εκκλησιασμού.

– Ποιον λογοτεχνικό χαρακτήρα δεν μπορέσατε να ξεπεράσετε; Αυτός που δεν έχω ξεπεράσει, γράφει μαζί μου αυτές τις γραμμές. Από αυτούς που με στοίχειωσαν για χρόνια, ξεχωρίζω τον αυτοβιογραφικό χαρακτήρα του Χένρυ Μίλλερ στους δύο Τροπικούς. Νομίζω ότι ως ενδοπαράσιτο έκανε στον ξενιστή ίσο καλό και κακό, χαίρομαι όμως που τελείωσε. Ακόμη μεγαλώνω μέσα από αλλεπάλληλες μιμητικές ταυτίσεις, το σώμα μου όμως έχει γίνει πιο προσεκτικό σχετικά με τις καταστροφικές τους συνέπειες.    

-Από όλους τους συγγραφείς του κόσμου εσείς θα θέλατε να συναντήσετε… Τον Όσκαρ Ουάιλντ, σε ένα πάρτι, στην εποχή της επιτυχίας του. Αν εμπιστευτούμε τις μαρτυρίες των συγχρόνων του, πρέπει να ήταν ο μόνος μεγάλος συγγραφέας που στην κοινωνική του ζωή ήταν πιο ενδιαφέρων από τα βιβλία του. 

-Υπάρχουν βιβλία στα οποία επιστρέφετε ξανά και ξανά; Πριν τα τριάντα μου επέστρεφα συνεχώς στα ίδια βιβλία (όπως και στις ίδιες ταινίες και στους ίδιους δίσκους). Χρειαζόμουν μια επιβεβαίωση για το ποιος ήμουν, έψαχνα τα ίδια αισθήματα που μου είχαν γεννηθεί κατά την πρώτη μας συνάντηση. Συχνά απογοητευόμουν. Αυτό που παλαιότερα φάνταζε στα μάτια μου αριστούργημα, τώρα το έβρισκα αδιάφορο έως φρικτό, υπεύθυνο μάλιστα για πολλές «βλαβερές» διανοητικές μου έξεις (π.χ. ο Τρυποκάρυδος του Τομ Ρόμπινς, η τριλογία του Σάμπατο). Αντίθετα, υπάρχουν και βιβλία που κάθε φορά έχουν να μου πουν κάτι καινούργιο και σημαντικό, με τον  Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα του Μπουλγκάκοφ να αποτελεί το απόλυτο προσωπικό μου τέτοιο παράδειγμα.    

– Ο μεγαλύτερος μύθος που συνδέεται με την βιβλιοφιλία είναι… Η συμβουλή «στις διακοπές να διαβάζετε βιβλία» από εκπαιδευτικούς που στο σπίτι τους λιώνουν στην τηλεόραση.

-Ποιος είναι για σας ο ιδανικός τόπος για ανάγνωση; Εκεί όπου μπορώ να είμαι ξένος και να διαβάζω ανενόχλητος ανάμεσα σε πολλούς ανθρώπους, σε μέσα μαζικής συγκοινωνίας, πάρκα και εστιατόρια. Μου αρέσει να σηκώνω το βλέμμα από το βιβλίο και να κοιτώ αμέτοχος την κίνηση. Η αγαπημένη μου όμως στιγμή είναι όταν, γεμάτος από εντυπώσεις, ανακάθομαι και αφήνομαι στο όποιο κομμάτι ουρανού μού αναλογεί.

– Η βιβλιοθήκη κάποιου διηγείται και την ιστορία της ζωής του;

Ναι. Αντίθετα όμως από τον ιστορικό που εξετάζει εκ του σύνεγγυς τις  πηγές, ο αυτοβιογραφούμενος θα πρέπει να βασιστεί μόνο στη μνήμη του για να μην διαφθείρει το υλικό. Χωρισμοί, μετακομίσεις και δανεισμένα βιβλία συνιστούν εμπόδια σε μια τέτοια αναψηλάφηση του παρελθόντος. Πάντα κάποια επεισόδια αυτής της ιστορίας θα είναι εκτός ελέγχου, θα βρίσκονται σε άλλες βιβλιοθήκες, ιδιωτικές και δημόσιες. Βρίσκω τρομακτικό το όραμα ενός βιβλιόφιλου που έχει στην ιδιοκτησία του όλα τα βιβλία που διάβασε.

– Τι σκέφτεστε, όταν βλέπετε στην βιβλιοθήκη σας τα βιβλία, που ακόμη δεν προλάβατε να διαβάσετε; Σκέφτομαι ένα στίχο από ένα τραγούδι των Stoneroses (πριν τους πάρει η κάτω βόλτα): “Stop the world/I’m getting off”. Δεν πετυχαίνει όμως. Ο κόσμος δε σταματά να γυρνάει. Έχω αναλάβει συνειδητά ευθύνες με αποτέλεσμα να μη θέλω να πηδήξω εν κινήσει. Παλαιότερα το είχα κάνει. Είχα μείνει δυο μήνες στο κρεβάτι διαβάζοντας, δίχως να είμαι άρρωστος. Τώρα θέλω να μεγαλώσω τη μέρα και τις αντοχές μου. Ακόμη δεν έχω συμβιβαστεί με την ιδέα ότι δεν θα προλάβω να διαβάσω στη ζωή μου όλα τα βιβλία που θέλω.

* Το μυθιστόρημα του Γιώργου Στόγια Εαρινό Εξάμηνο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Απόπειρα