Ο δάσκαλος που γράφει σύγχρονη αστυνομική λογοτεχνία στη Θεσσαλονίκη

Η πρώτη παρουσίαση του καινούριου του βιβλίου, έγινε πριν από λίγες μέρες στην 19η Διεθνή έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, που εκτός από τόπος εργασίας και ζωής, η Θεσσαλονίκη αποτελεί και έμπνευση γι’ αυτόν αφού όπως φαίνεται παραμένει το πιο γοητευτικό και όμορφο τοπίο για να ζήσουν οι ήρωες του στα βιβλία που γράφει.

Ο Τάσος Παπαναστασίου κυκλοφόρησε πλέον το τρίτο του βιβλίο με τίτλο “Το σπάσιμο” (Εκδόσεις Μεταίχμιο) με κεντρικό του ήρωα τον Αστυνόμο Απτόσογλου, γνώριμο μας από… παλιά.

Η διδακτική του ιδιότητα ως δάσκαλος και από την άλλη, η συγγραφική έχουν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού διαβάζοντας τις ιστορίες του, δεν είναι εύκολο να καταλάβεις πως αυτός που τις γράφει, κάποιες άλλες ώρες διδάσκει σε παιδιά μίας σχολικής αίθουσας! Πόσο ωραίο είναι όμως, να υπάρχουν άνθρωποι που να μπορούν να βγαίνουν από τα πλαίσια και να δείχνουν κι άλλα πρόσωπα τους, ειδικά όταν μιλάμε για τη συγγραφή που είναι μία τέχνη που ξεκινάει από την έμπνευση κάποιου και μπορεί να “ταξιδέψει” πολύ μακριά, στα χέρια άλλων ανθρώπων.

Το “Σπάσιμο” θίγει ένα πολύ σοβαρό κοινωνικό θέμα, το trafficking και αυτό, το κάνει το βιβλίο ακόμα οπιο ενδιαφέρον αφού πρόκειται για ένα ζήτημα που κατέχει πολύ σημαντική θέση στην κοινωνία.

Γι’ αυτό και όλα όσα τον εμπνέουν, ο Τάσος Παπαναστασίου, μιλάει στην Parallaxi και εξηγεί τα πάντα!

Στο «Σπάσιμο» χρησιμοποιείτε τη Θεσσαλονίκη ως φόντο στην εξέλιξη της αστυνομικής πλοκής του βιβλίου. Αν και είστε από εδώ, χρειάστηκε να βγείτε να περπατήσετε για να ανακαλύψετε «διαδρομές» των ηρώων σας;

Ναι, η αλήθεια είναι ότι χρειάστηκε πολλές φορές να βγω να περπατήσω στην πόλη,  να ψάξω γωνιές, να σκεφτώ ποια θα ήταν η καλύτερη περιοχή, ποιο θα ήταν το καλύτερο τοπόσημο, δηλαδή, ώστε να τρέξει εκεί η ιστορία. Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη που έχει πάρα πολλά στρώματα. Είναι στην κυριολεξία πόλεις πάνω στην πόλη και με την έννοια αυτή ποτέ δεν τελειώνει η εξερεύνηση και ανακάλυψή της.  Πάντοτε υπάρχει και κάτι ακόμα από την ιστορία της να δεις, να βρεις και να γνωρίσεις και κάτι ακόμα να αναδείξεις. Για το «Σπάσιμο» στη διάρκεια της πραγματολογικής έρευνας επισκέφτηκα όλα τα σημεία που αναφέρονται στο βιβλίο.

Το νέο σας βιβλίο θίγει το σοβαρό θέμα του trafficking. Σας πήρε πολύ χρόνο η συγγραφή ενός τέτοιου βιβλίου λόγω έρευνας και αναζήτησης;

Το trafficking είναι ένα έγκλημα που έχει τζίρο μεγαλύτερο και από το εμπόριο ναρκωτικών. Εμπλέκονται εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο. Και έχει πολλές μορφές, πολλές άσχημες πλευρές με επίκεντρο την απαξίωση της ανθρώπινης ζωής, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Το trafficking είναι σύγχρονη δουλεία. Άνθρωποι εμπορεύονται ανθρώπους με σκοπό το κέρδος.

Εκείνο που με απασχόλησε ιδιαίτερα κατά την περίοδο της συγγραφής του βιβλίου και την περίοδο της πραγματολογικής έρευνας που προηγήθηκε και κράτησε περίπου δύο χρόνια, εκείνο που με απασχόλησε, λοιπόν, ήταν να μπορέσω να καταλάβω και να μπω στα παπούτσια ενός θύματος τράφικινγκ. Για να καλύψω αυτή την ανάγκη είδα ντοκιμαντέρ, διάβασα συνεντεύξεις και μίλησα με ανθρώπους που είναι κοντά στα θύματα, έτσι ώστε να σχηματίσω μια όσο πιο πλήρη εικόνα μπορώ για το πώς νιώθει, πώς κινείται, τι αισθάνεται, τι αντιλαμβάνεται ένα θύμα του τράφικινγκ.

Το κύριο χαρακτηριστικό των θυμάτων είναι η εκμετάλλευση της ευάλωτης θέσης τους, που μπορεί να ορίζεται ως έλλειψη χρημάτων ή ανάγκη να (ξε)φύγουν από κάπου ή ανάγκη να βρεθούν κάπου αλλού. Αυτή την ευάλωτη θέση εκμεταλλεύονται οι τράφικερς.

Μέχρι να ολοκληρωθεί η έρευνα πέρασα μια δύσκολη διετία, γιατί τα περισσότερα από αυτά που είδα, διάβασα και άκουσα δεν το χωράει ο ανθρώπινος νους.

Είναι το trafficking ένα ζήτημα που θα έπρεπε να γίνει πιο ορατό στην κοινωνία; Να ενημερωθούμε περισσότερο;

Το πρόβλημα με το trafficking είναι ότι υπάρχει πολύ μεγάλη πελατεία δηλαδή υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι θέλουν να αγοράσουν τους σύγχρονους δούλους είτε για να τους εκμεταλλευτούν σεξουαλικά είτε για να τους εκμεταλλευτούν για πώληση οργάνων είτε για αναγκαστική εργασία. Αυτό δημιουργεί έναν μεγάλο κύκλο ζήτησης και έναν μεγάλο κύκλο προσφοράς και φυσικά όλα αυτά γίνονται υπόγεια, κρυφά, χωρίς στην ουσία να μπορεί κανείς εύκολα να τα εντοπίσει.

Οι φιλότιμες προσπάθειες των δύο τμημάτων της ελληνικής αστυνομίας για την καταπολέμηση του trafficking, αν και φέρνουν πολλά αποτελέσματα, δεν αρκούν ώστε να εξαλειφθεί το πρόβλημα, ακριβώς γιατί πρώτα και κύρια είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα, ένα βαθύτατα κοινωνικό πρόβλημα που έχει διαποτίσει τις κοινωνίες όλου του κόσμου. Και όσο υπάρχει ζήτηση θα υπάρχει και προσφορά.

Υπάρχουν οργανώσεις όπως η Α21 η οποία προσπαθεί να ενημερώνει συνεχώς, να βοηθάει τα θύματα που καταφέρνουν με κάποιο τρόπο να ξεφύγουν από τα κυκλώματα, γίνονται ενημερώσεις στα σχολεία, γίνονται ενημερώσεις σε διάφορες εκδηλώσεις και διάφορα επίπεδα.

Το trafficking πρέπει να αναδειχθεί -και πρέπει όλοι να προσπαθήσουμε προς αυτή την κατεύθυνση- ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες.

Η ιδιότητα του δασκάλου και του ανθρώπου που μεταδίδει γνώσεις θα μπορούσε να είναι παγίδα για κάποιον που γράφει αστυνομική λογοτεχνία, προσπαθώντας ίσως να «διδάξει» ή αλλιώς, να δώσει μαθήματα στους αναγνώστες του; Σας δυσκόλεψε εσάς το να διαχωρίσετε αυτά τα δύο;

Ωραία ερώτηση. Πρέπει να πούμε ότι ο μεγαλύτερος εχθρός των δασκάλων, αν μπορούσαμε να πούμε ότι είναι εχθρός κάτι τέτοιο που θα αναφέρω παρακάτω, είναι αυτός ο ίδιος ο διδακτισμός, δηλαδή αυτό που παλιά λέγαμε η από καθέδρας διδασκαλία, στην οποία δεν εμπλέκονταν ποτέ τα παιδιά ή οι εκπαιδευόμενοι, αλλά ο εκπαιδευτικός οποιασδήποτε βαθμίδας δίδασκε και οι εκπαιδευόμενοι απλά άκουγαν.

Όταν ένας δάσκαλος, λοιπόν, γράφει βιβλία, εύκολα μπορεί να πέσει στην παγίδα αυτή και να έχει την αγωνία να «διδάξει», ασυναίσθητα τις περισσότερες φορές, μέσα από τα βιβλία του. Η περιβόητη συμβουλή για τη συγγραφή «μη λες, δείξε» σε έναν εκπαιδευτικό μπορεί να είναι όριο μπορεί να είναι και φυλακή. Ναι, πολλές φορές γοητεύτηκα από τη δυνατότητα να «διδάξω» τους αναγνώστες μου. Λάθος που δεν πρέπει να συμβαίνει και ελπίζω να το απέφυγα τελικά.

Πώς είναι να γράφετε ένα βιβλίο, να κυκλοφορεί και να φτάνει στα χέρια άλλων ανθρώπων –γνωστών και αγνώστων– κάτι τόσο προσωπικό σας;

Όταν το βιβλίο φύγει από τα χέρια σου, ανήκει πια στους αναγνώστες. Εσύ έχεις γράψει αυτά που πιστεύεις ότι πρέπει να γραφούν, έχεις τεράστιες αμφιβολίες εάν αυτό που έκανες τελικά αξίζει, αν είναι καλό, αν είναι αποτελεσματικό, αν ο αναγνώστης θα το διαβάσει με ευχαρίστηση, με αγωνία, και έτσι νιώθεις λίγο περίεργα, λίγο εκτεθειμένος. Ναι, είναι μια περίεργη αίσθηση, όταν το βιβλίο φτάνει στα χέρια των αναγνωστών, όμως και μεγάλη ικανοποίηση ότι αυτό που ήθελες να κάνεις ολοκληρώθηκε.

Ποια η γνώμη σας για τα βιβλία που γίνονται τηλεοπτικές σειρές ή ταινίες; Θα ήσασταν θετικός σε μια τέτοια πρόταση;

Είναι κάτι που γίνεται πολύ πιο συχνά, πλέον, και έχει αρχίσει να συμβαίνει και στην ελληνική τηλεοπτική αγορά. Το βρίσκω πάρα πολύ ενδιαφέρον, γιατί με αυτό τον τρόπο οι θεατές έρχονται πιο κοντά στη λογοτεχνία και στην τέχνη. Το αν θα είναι πετυχημένη μια τέτοια προσπάθεια, αφορά καταρχάς το βιβλίο και αφορά τους ανθρώπους που θα διασκευάσουν το βιβλίο ή την ιδέα του βιβλίου σε ταινία ή σειρά.

Βεβαίως θα ήμουν θετικός. Νομίζω πως οποιονδήποτε θα ενδιέφερε κάτι τέτοιο, με την έννοια ότι το έργο σου και αυτό που θες να πεις θα φτάσει σε ευρύτερο κοινό, γιατί τελικά γράφουμε βιβλία για να δώσουμε μια άλλη προοπτική στον κόσμο. Και όσο μεγαλύτερη απήχηση έχει αυτό που θέλουμε να πούμε, τόσο πιο κοντά στον στόχο της μας φτάνουμε.

Είστε πολύ κοντά στα νέα παιδιά. Τι γίνεται με τη νεολαία τελικά, διαβάζει βιβλία ή απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την ανάγνωση;

Η εντύπωση που έχω είναι πως υπάρχει ένα χάσμα που διαρκώς διευρύνεται,  ανάμεσα στην ανάγνωση ενός βιβλίου και στις δυνατότητες που έχουν οι άνθρωποι να βρίσκουν τα πάντα στο διαδίκτυο και να χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα για να επικοινωνούν, να ψυχαγωγούνται, να ενημερώνονται. Ανησυχητική είναι η διαπίστωση πως υπάρχει αδυναμία να διαβάσει κανείς πάνω από κάποιον αριθμό λέξεων, να συγκεντρωθεί δηλαδή σε μια ιστορία, την οποία να την ακολουθήσει και να τη φτάσει ως το τέλος. Από την άλλη σε πάρα πολλά σχολεία γίνονται δράσεις φιλαναγνωσίας και έτσι τα παιδιά έρχονται πιο κοντά στο βιβλίο. Ένα κοινό κερδίζεται, αυτό πρέπει να διευρυνθεί και είναι καθήκον πρώτα από όλα της πολιτείας αλλά και των γονέων και των εκπαιδευτικών να φέρουν τα παιδιά σε στενή επαφή με το βιβλίο.

Ποια στοιχεία του καινούργιου σας βιβλίου θα θέλατε να κρατήσει ο αναγνώστης;

Θα χαιρόμουν πολύ αν ένας αναγνώστης / μια αναγνώστρια κρατούσε από το βιβλίο το ότι πρέπει με τη στάση ζωής μας να υπερασπιζόμαστε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τη μοναδικότητα της ανθρώπινης ζωής, την ελευθερία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, πράγματα που ενώ ακούγονται δεδομένα, τελικά δεν είναι, καθώς διαπιστώνουμε πως η βία είναι κάτι με το οποίο η κοινωνία μας και οι κοινωνίες σε όλο τον κόσμο διαρκώς εξοικειώνονται. Αυτό τελικά είναι πολύ επικίνδυνο για το μέλλον μας.

Περιγραφή βιβλίου “Το Σπάσιμο”