Πανδημία: Πόσο άλλαξαν οι συνήθειες αναγνωστών και οι σχεδιασμοί των εκδοτών

Μια αβέβαιη εποχή, η εποχή του Κορονοϊού άλλαξε δραματικά τις συνήθειες των ανθρώπων και φυσικά τον τρόπο που αξιοποιούν τον ωφέλιμο ελεύθερο χρόνο τους.

Τι συμβαίνει με το βιβλίο; Βγαίνει ωφελημένο τον καιρό της πανδημίας; Αγόρασαν οι άνθρωποι περισσότερα βιβλία; Διάβασαν περισσότερο; Πως προσαρμόζονται οι εκδότες στη νέα εποχή; 

Τέσσερις εκδοτικοί οίκοι απαντούν στις ερωτήσεις μας:

Εκδόσεις Ψυχογιός, κ. Νίκος Ψυχογιός 

-Kατά τους προηγούμενες μήνες σημειώσατε άνοδο ή πτώση στις πωλήσεις και πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθούν τα πράγματα από εδώ και πέρα;

Οι πωλήσεις μας σημείωσαν άνοδο τους προηγούμενους μήνες. Το βιβλίο είναι πάντα μια εξαιρετική επιλογή ψυχαγωγίας και επιμόρφωσης και με δεδομένο ότι στην πλειονότητά τους ήταν περιορισμένες οι πολιτιστικές δράσεις, τα ταξίδια κλπ, η ανάγνωση ευνοήθηκε.  Τα πρόσφατα γεγονότα απέδειξαν ότι δεν μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις για το μέλλον, αλλά μπορούμε να υποσχεθούμε ότι θα συνεχίσουμε να προσφέρουμε με συνέπεια βιβλία που θα ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των αναγνωστών.

-Υπάρχουν σχέδια που πάγωσαν; Υπάρχει επανασχεδιασμός στην πολιτική σας;

Αναγκαστήκαμε να ακυρώσουμε περισσότερες από 150 προγραμματισμένες εκδηλώσεις, όπως και να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο επαφής μεταξύ αναγνωστών και συγγραφέων. Σαφέστατα επανασχεδιάσαμε την πολιτική μας σε όλους τους τομείς, από τον τρόπο εργασίας μέχρι την προώθηση των βιβλίων μας.

–Μπορούν όλες οι εκδόσεις να αντεπεξέλθουν σε ενδεχόμενο επικράτησης του ηλεκτρονικού βιβλίου και του audio book, ακολουθώντας (καλώς ή κακώς) τις εξελίξεις του ψηφιακού χώρου και  τι σημαίνει αυτό για τις θέσεις εργασίας στο χώρο του εντύπου, από το στάδιο της συγγραφής ως το τυπογραφείο;

Ο ρόλος του εκδότη είναι να βρει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό για τους συγγραφείς που του εμπιστεύονται το πνευματικό τους έργο. Η μορφή που θα έχει το έργο αυτό όταν τελικά φτάσει στον αναγνώστη είναι δευτερεύουσας σημασίας. Εμείς ως εκδότες, διαδίδουμε ιστορίες! Γι’ αυτό και θα πρέπει να προσαρμοζόμαστε στα μέσα που επιθυμεί να χρησιμοποιεί ο αναγνώστης και φυσικά οι Εκδόσεις Ψυχογιός διαθέτουν σχεδόν το σύνολο των τίτλων τους σε ψηφιακή μορφή. Εφόσον η τεχνολογία προχωράει, θα πρέπει κι εμείς να είμαστε συνοδοιπόροι της ώστε να συνεχίσουμε να υπάρχουμε. Είναι μονόδρομος, δεν είναι επιλογή. Προς το παρόν οι θέσεις εργασίας αυξάνονται λόγω της πολυμορφίας που υπάρχει στις μορφές βιβλίων και στους τρόπους διάθεσής τους.

–Πώς θα στηθεί ένα ανάχωμα στην εξάλειψη των θέσεων εργασίας και από ποιον; Τι μέτρα πρέπει να παρθούν για να ενισχυθεί ο χώρος του βιβλίου;

Πιστεύω ότι όσο τα άτομα κάθε χώρου εξελίσσονται και επιμορφώνονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της αγοράς, οι θέσεις εργασίας θα επαναπροσδιορίζονται, δεν θα εξαλείφονται. Για να ενισχυθεί ο χώρος του βιβλίου πρέπει να καλλιεργηθεί η φιλαναγνωσία και σε αυτό τον τομέα εκτός από τις προσπάθειες των εκδοτών, των βιβλιοπωλείων κλπ, οφείλει και η Πολιτεία να είναι αρωγός. Επίσης θα πρέπει να αυξηθούν σημαντικά οι συνέργειες μεταξύ των επιχειρήσεων στο χώρο του βιβλίου.

–Ποιο ήταν το βιβλίο που αγόρασαν περισσότερο οι αναγνώστες σας και γενικότερα ποιο είδος προτιμήθηκε;

Το νέο βιβλίο της Λένας Μαντά με τίτλο Οι τρεις άσοι, βρέθηκε και φέτος στην πρώτη θέση των πωλήσεων. Σαφέστατα οι αναγνώστες δείχνουν προτίμηση και στην αστυνομική λογοτεχνία στην οποία διατηρεί τα σκήπτρα της η βασίλισσας του crime Agatha Christie, όπως και στα βιβλία αυτοβελτίωσης, όπου το Σκέψου σαν μοναχός του Jay Shetty, εξάντλησε τις 3 πρώτες εκδόσεις του σε 2 εβδομάδες από την κυκλοφορία του.

ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Πέτρος Παπασαραντόπουλος, εκδότης

Kατά τους προηγούμενες μήνες σημειώσατε άνοδο ή πτώση στις πωλήσεις και πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθούν τα πράγματα από εδώ και πέρα;

Από τον Μάρτιο του 2020 και μετά, οι πωλήσεις των βιβλίων μας είχαν μεγάλη πτώση. Κλειστά βιβλιοπωλεία και οικονομική ανασφάλεια, οι βασικές αιτίες. Προβλέπω ότι για ένα χρόνο ακόμα, τουλάχιστον, θα συνεχιστεί η ίδια κατάσταση.

Υπάρχουν σχέδια που πάγωσαν; Υπάρχει επανασχεδιασμός στην πολιτική σας;

Αναγκαστήκαμε να περιορίσουμε τον αριθμό των νέων τίτλων και να ετεροχρονίσουμε την έκδοση αρκετών βιβλίων. Η προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα είναι απαραίτητη. 

Μπορούν όλες οι εκδόσεις να αντεπεξέλθουν σε ενδεχόμενο επικράτησης του ηλεκτρονικού βιβλίου και του audio book, ακολουθώντας (καλώς ή κακώς) τις εξελίξεις του ψηφιακού χώρου και  τι σημαίνει αυτό για τις θέσεις εργασίας στο χώρο του εντύπου, από το στάδιο της συγγραφής ως το τυπογραφείο;

Ένα παράπλευρο αποτέλεσμα του κορωνοϊού και της καραντίνας είναι ότι πολλές δραστηριότητες, προσωπικές, κοινωνικές, επαγγελματικές, ψηφιοποιήθηκαν. Ο εκδοτικός κόσμος δεν πρέπει να μείνει αδιάφορος στη νέα πραγματικότητα. Το ηλεκτρονικό βιβλίο και το audio book έχουν, μέχρι στιγμής, ελάχιστη διείσδυση στην ελληνική αγορά. Δεν πρέπει όμως να αγνοήσουμε ότι σε άλλες χώρες κατέχουν σημαντικά μερίδια αγοράς. Το τυπωμένο βιβλίο, ανθεκτικό και αναντικατάστατο, πρέπει να συνυπάρξει με τις νέες μορφές εκδόσεων. Εάν αυτό συμβεί, τότε μάλλον θα έχουμε αύξηση των θέσεων εργασίας στον εκδοτικό τομέα.

Πώς θα στηθεί ένα ανάχωμα στην εξάλειψη των θέσεων εργασίας και από ποιον; Τι μέτρα πρέπει να παρθούν για να ενισχυθεί ο χώρος του βιβλίου; 

Το ανάχωμα είναι η διεύρυνση του αναγνωστικού κοινού. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα για τον εκδοτικό κόσμο.

Ποιο ήταν το βιβλίο που αγόρασαν περισσότερο οι αναγνώστες σας και γενικότερα ποιο είδος προτιμήθηκε;

Σημαντική ανταπόκριση είχαν μια σειρά βιβλίων της (και για τη) Χάνα Άρεντ. Η αιρετική γραφή της είναι τροφή για σκέψη στους δύσκολους καιρούς που ζούμε. Στον εκδοτικό μας οίκο προσπαθούμε να επιλέγουμε διαχρονικά βιβλία ποιότητας, χωρίς ημερομηνία λήξης. Αυτό είναι για μας η μεγάλη πρόκληση των καιρών. 

ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 

Ελένη Παπαγεωργίου, Εκδότρια

-Kατά τους προηγούμενες μήνες σημειώσατε άνοδο ή πτώση στις πωλήσεις και πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθούν τα πράγματα από εδώ και πέρα;

To κλείσιμο των βιβλιοπωλείων τον Μάρτιο ήταν κάτι που ζήσαμε για πρώτη φορά στον χώρο του βιβλίου – και ευχόμαστε να μην επαναληφθεί. Η αλήθεια είναι όμως ότι οι αναγνώστες, μικροί και μεγάλοι, συνέχισαν να αναζητούν βιβλία κατά τη διάρκεια της καραντίνας, είτε από τα eshop των βιβλιοπωλείων είτε ερχόμενοι σε επαφή με τον βιβλιοπώλη της γειτονιάς τους που έφερνε τα βιβλία στην πόρτα τους. Και με το άνοιγμα των βιβλιοπωλείων, επέστρεψαν στα βιβλιοπωλεία, τον φυσικό χώρο του βιβλίου, και στήριξαν ιδιαίτερα τις νέες εκδόσεις. Ο απολογισμός της δύσκολης αυτής χρονιάς μέχρι τώρα λοιπόν είναι θετικός και ελπίζουμε το βιβλίο να καθιερωθεί στη συνείδηση των Ελλήνων αναγνωστών ως «είδος πρώτης ανάγκης». 

-Υπάρχουν σχέδια που πάγωσαν; Υπάρχει επανασχεδιασμός στην πολιτική σας;

Όσο τα βιβλιοπωλεία ήταν κλειστά, δεν κυκλοφορήσαμε νέα βιβλία. Το αποτέλεσμα ήταν να μεταφέρουμε μέρος του εκδοτικού μας πλάνου για αργότερα την ίδια χρονιά ή και για το 2021, χωρίς να μειώσουμε την εκδοτική μας δραστηριότητα. Είναι μια συνειδητή απόφαση: είναι πολύς ο κόσμος που δουλεύει γύρω από το βιβλίο, μεταφραστές, επιμελητές, συγγραφείς και τόσοι άλλοι, και μια υπαναχώρηση θα είχε σίγουρα επιπτώσεις στις ζωές πολλών συμπολιτών μας. Μένουμε αισιόδοξοι και συνεχίζουμε να σχεδιάζουμε με όρεξη τις σειρές μας και τα βιβλία μας – σαν να μην υπάρχει μια παγκόσμια πανδημία εκεί έξω!

-Ποιο ήταν το βιβλίο που αγόρασαν περισσότερο οι αναγνώστες σας και γενικότερα ποιο είδος προτιμήθηκε;

Το διάστημα που «μείναμε σπίτι» υπήρχε μια προτίμηση για τα μεγάλα, χορταστικά μυθιστορήματα. Οι αναγνώστες αναζήτησαν τέτοιους τίτλους στον κατάλογό μας: το εμβληματικό «Μαγικό βουνό» του Thomas Mann, το magnum opus του Paul Auster, το «4 3 2 1», το «Λίγη ζωή» της Hanya Yanagihara, την περίφημη Τριλογία του Νίκου Θέμελη. Υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον επίσης για τη «Βαλκανική τριλογία» της Olivia Manning, ένα παραγνωρισμένο πολυσύνθετο αριστούργημα στο οποίο η σημαντική Βρετανίδα συγγραφέας ζωντανεύει την αβεβαιότητα που επικρατεί στις ζωές των πολιτών, όταν βρίσκονται υπό στρατιωτική πολιορκία. Ίσως αυτή η αβεβαιότητα να θύμισε κάτι και σε εμάς που ζούμε σε αυτούς τους περίεργους καιρούς. Φαίνεται πάντως ότι το βιβλίο έκανε καλή παρέα σε πολλούς αναγνώστες. 

ΙΑΝΟΣ, Μαρία Λιαποπούλου, υπεύθυνη επικοινωνίας

Kατά τους προηγούμενες μήνες σημειώσατε άνοδο ή πτώση στις πωλήσεις

Από τη στιγμή που ανοίξανε τα βιβλιοπωλεία και πήραν μπρος οι μηχανές ξεκίνησε ο εκδοτικός χώρος να επαναπρογραμματίζει το εκδοτικό του πλάνο. Φυσικά δε τρέξαμε κατά γράμμα το εκδοτικό μας πρόγραμμα αντιθέτως αναβάλαμε αρκετά και ακυρώσαμε λίγα . Θα είναι ανέκδοτο να πούμε ότι είχαμε άνοδο στις πωλήσεις μας .Κυκλοφόρησαν βιβλία και μείνανε για 2 μήνες στην αποθήκη με κλειστά τα φώτα! Όλος ο εκδοτικός χώρος είναι μουδιασμένος!!!

-Πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθούν τα πράγματα από εδώ και πέρα;

Πιστεύω το συγκεκριμένο μούδιασμα θα συνεχίσει , φυσικά και δε θα σταματήσει η παραγωγή απλά θα είναι μικρότερη και πιο συγκεκριμένη . Όλα είναι αλυσίδα. Στη προ covid εποχή με την έναρξη κυκλοφορίας ενός βιβλίου το τμήμα επικοινωνίας είχε πυρετό , τώρα οι παρουσιάσεις γίνονται μόνο ηλεκτρονικά και η γιορτινή αίσθηση των πρώτων ημερών έχει παγώσει. Ακόμα και η υπογραφή , η προσωπική αφιέρωση γίνεται κατόπιν παραγγελίας και προγραμματισμένου ραντεβού ….

-Υπάρχουν σχέδια που πάγωσαν;

Είχαμε κάνει πολύ καλή προετοιμασία για παρουσιάσεις βιβλίων που θα κάνανε το ντεμπούτο τους στη ΔΕΘ και θα συνεχίζανε στην Αθήνα στην αίθουσα εκδηλώσεων του ΙΑΝΟΥ και όλα αυτά θα μεταφερθούν για το μέλλον .

-Υπάρχει επανασχεδιασμός στην πολιτική σας;

Επειδή είμαστε στον ΙΑΝΟ με τα δυο πρόσωπα , κρατάμε από τα παλιά όλα τα θετικά και προχωράμε σε μια νέα εποχή αναδιοργανώνοντας όλα τα τμήματα και όλες τις δραστηριότητες μας γραμμή – γραμμή. Όλες οι παρουσιάσεις μας γίνονται πλέον διαδικτυακά , το ηλεκτρονικό μας κατάστημα είναι καινούργιο – ανανεωμένο και πιο οργανωμένο για να καλύψει όλες τις ανάγκες ακόμα και των πιο απαιτητικών αναγνωστών μας με ειδικές τιμές και προσφορές . Κρατάμε συντροφιά πελάτες μας που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες και δεν μπορούν να μας επισκεφτούν με το ΙΑΝΟS RADIO το διαδικτυακό μας ραδιόφωνο

-Μπορούν όλες οι εκδόσεις να αντεπεξέλθουν σε ενδεχόμενο επικράτησης του ηλεκτρονικού βιβλίου και του audio book, ακολουθώντας (καλώς ή κακώς) τις εξελίξεις του ψηφιακού χώρου και  τι σημαίνει αυτό για τις θέσεις εργασίας στο χώρο του εντύπου, από το στάδιο της συγγραφής ως το τυπογραφείο;

Η ζήτηση των ηλεκτρονικών βιβλίων είναι χαμηλή. Κανένας εκδοτικός οίκος δεν μπορεί να επιβιώσει εκδίδοντας μόνο ηλεκτρονικά βιβλία και φυσικά δεν θα γίνει. Να ξεκαθαρίσουμε η διαδικασία που ακολουθείτε είτε το βιβλίο βγει ψηφιακά είτε ηλεκτρονικά είναι σχεδόν ίδια μέχρι να ετοιμαστεί το αρχείο του βιβλίου. Ο συγγραφέας θα γράψει το βιβλίο , ο επιμελητής θα το διορθώσει , το δημιουργικό θα το στήσει , ο γραφίστας θα σχεδιάσει το εξώφυλλο …συνεπώς η διαφορά είναι ότι το ένα ταξιδεύει για το τυπογραφείο και το άλλο για τη πλατφόρμα…. Σε καμία περίπτωση το ηλεκτρονικό βιβλίο δε θα υποσκιάσει το έντυπο το οποίο έχεις τη δυνατότητα να το ξεφυλλίσεις , να αγγίξεις τις σελίδες του , να το μυρίσεις να νιώσεις τη μαγεία του χαρτιού !

-Πώς θα στηθεί ένα ανάχωμα στην εξάλειψη των θέσεων εργασίας και από ποιον;

Θα πρέπει να στηρίξει ο κρατικός μηχανισμός όλες τις επιχειρήσεις που αγωνίζονται με νύχια και με δόντια να επιβιώσουν και να κρατήσουν το προσωπικό τους ενώ η επισκεψιμότητα έχει μειωθεί όπως και οι τζίροι τους

–Τι μέτρα πρέπει να παρθούν για να ενισχυθεί ο χώρος του βιβλίου;

Επειδή η ανάκαμψη θα αργήσει να έρθει θα πρέπει να είμαστε όλοι πολύ προσεκτικοί , να εφαρμόζουμε όλους τους κανόνες προστασίας μέσα και έξω από το σπίτι , όλοι να βοηθήσουμε με το δικό μας τρόπο! Οι επιχειρήσεις το προσωπικό του , το προσωπικό την επιχείρηση του , τα ΜΜΕ να μεταδίδουν όχι μόνο τηλεπαιχνίδια , σίριαλ – σειρές αλλά και εκπομπές αφιερωμένες στη τέχνη και στα γράμματα , στις νέες εκδόσεις , στους συγγραφείς. Η Καθημερινότητα μας έχει όμορφες στιγμές , χαρούμενες αλλοίμονο δεν είναι όλα μαύρα ! Αν φορέσουμε τη μάσκα μας και κρατήσουμε τις αποστάσεις μπορούμε να επισκεφτούμε το βιβλιοπωλείο , να ακούσουμε τη πρόταση του βιβλιοπώλη που περιμένει να μοιραστεί με τους αναγνώστες το νέο βιβλίο που διάβασε. Αν πάλι πρέπει να μείνουμε σπίτι μπορούμε να επισκεφτούμε το ηλεκτρονικό κατάστημα και να περιηγηθούμε και αν δεν είμαστε εξοικειωμένοι με τη τεχνολογία υπάρχει και η τηλεφωνική επικοινωνία , θα σηκώσουμε το τηλέφωνο και ο βιβλιοπώλης είναι στην άλλη γραμμή να κάνει τη δουλειά του …να μας εξυπηρετήσει! Ταξιδέψτε , ερωτευτείτε , ζήστε μαγικές στιγμές διαβάζοντας ένα καλό βιβλίο και Δοξα τω Θεό υπάρχουν άπειρα!!!!

-Ποιο ήταν το βιβλίο που αγόρασαν περισσότερο οι αναγνώστες σας και γενικότερα ποιο είδος προτιμήθηκε;

Το διάστημα αυτό στις εκδόσεις ΙΑΝΟS η ποίηση έχει τη τιμητική της και τα βιβλία που περιέχουν cd και ανήκουν στη κατηγορία της Μουσικής.