Η πειθαρχία και τα όρια της στην ελληνική φυλακή

Με τα lockdown να διαδέχονται το ένα το άλλο και με τα περιοριστικά μέτρα να έχουν αλλάξει την καθημερινότητα και τις συνήθειές μας, παρ’ όλο που τα βιβλιοπωλεία είναι από τα πρώτα καταστήματα που ανοίγουν και βιβλία μπορεί κανείς να αγοράσει διαδικτυακά, το έργο των εκδοτικών οίκων έγινε πολύ δύσκολο καθώς δεν πραγματοποιούνται παρουσιάσεις και εκθέσεις βιβλίων και δύσκολα μπορεί κάποιον που δεν είναι γνωστός στους συγγραφικούς κύκλους να προωθήσει το έργο του.

Παρ’ όλο το αρνητικό κλίμα ωστόσο δεν σταματάνε να εκδίδονται βιβλία μιας και το διάβασμα αποτελεί μια προσφιλής δημιουργική  ενασχόληση κατά την διάρκεια της καραντίνα.

Από τις πιο πρόσφατες κυκλοφορίες «Η ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΥΛΑΚΗ» του Δημήτρη Κόρου καρπός πολλών ετών μελέτης και έρευνας πραγματεύεται το ερώτημα εάν το ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα μπορεί να περιγραφεί αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο με όρους πειθαρχικής εξουσίας.

Εξετάζει την ελληνική φυλακή μέσα από την κατασκευή του “πειθαρχικού συμπλέγματος”, δηλαδή την συνύπαρξη και αλληλοϋποστήριξη των θεσμών των πειθαρχικών παραπτωμάτων και κυρώσεων, της εργασίας και των τακτικών αδειών με το θεσμό της απόλυσης υπό όρους. Παρουσιάζει την έρευνα που διεξήχθη σε δύο καταστήματα κράτησης και δικαστήρια (αρχειακό υλικό και συνεντεύξεις) και καταλήγει στην άρθρωση μιας πρότασης για την εκδίπλωση των πρακτικών της εξουσίας στο ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα, ως μια στρατηγική συνεργασία της πειθαρχικής και της κυβερνολογικής εξουσίας, κατά τη σκέψη του Μισέλ Φουκώ.

Το έργο δεν απευθύνεται μόνο σε νομικούς και εγκληματολόγους, αλλά μπορεί να διαβαστεί και ως στοχασμός πολιτικής θεωρίας, μια γενεαλογία της φυλακής και των λόγων γύρω από αυτή, μια πραγμάτευση γύρω από την εξουσία και τις στρατηγικές της με όχημα και παράδειγμα τη φυλακή. 

Η μελέτη ξεκινά από μια απόπειρα επιβεβαίωσης ενός θεωρούμενου κεντρικού ρόλου της πειθαρχικής διάστασης ως τρόπο εκδήλωσης της εξουσίας στις Ελληνικές φυλακές. 

Τον τελευταίο χρόνο η συζήτηση γύρω από το σωφρονιστικό σύστημα στην Ελλάδα και όλο το κόσμο έρχεται στο προσκήνιο είτε γιατί υπάρχει μια σύγκριση της φυλακής με τα περιοριστικά μέτρα λόγω κορονοιού, είτε γιατί αναδεικνύονται για άλλη μια φορά οι ελλείψεις και τα προβλήματα των ελληνικών φυλακών κυρίως σε εποχές δύσκολες όπως αυτές που διανύουμε.

Η πρόσφατη νομοθετική «επίθεση» στα δικαιώματα των κρατουμένων, με την αυστηροποίηση του θεσμού των τακτικών αδειών των κρατουμένων και των προϋποθέσεων έκτισης της ποινής σε αγροτικές φυλακές που το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη προώθησε χωρίς να ακούσει τον επιστημονικό κόσμο αλλά και φορείς όπως ο Συνήγορος του Πολίτη, που κάνουν λόγο για τον ιδιαίτερα πετυχημένο θεσμό των αδειών (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία το ποσοστό παραβίασης των αδειών δεν είναι μεγαλύτερο του 2%), είναι ενδεικτική αναχρονιστικών αντιλήψεων για τη μεταχείριση των κρατουμένων. Άλλωστε, μία από τις πρώτες πράξεις της παρούσας κυβέρνησης ήταν η υπαγωγή των φυλακών από το Υπουργείο Δικαιοσύνης στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, κάτι που αποτελεί εξαίρεση στις ευρωπαϊκές χώρες και συνδέεται με αυταρχικές αντιλήψεις για τις φυλακές και τους φυλακισμένους.

Ο Δημήτρης Κόρος είναι δικηγόρος, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος εγκληματολογίας (MA in Crime, Law & Society) από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Manchester, Δρ Σωφρονιστικής Πολιτικής από το Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης του ΔΠΘ και μεταδιδακτορικός ερευνητής. Είναι Ειδικός Επιστήμονας του Τομέα Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ και μέλος του Συνεργαζόμενου Εκπαιδευτικού Προσωπικού του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, ενώ έχει διδάξει ζητήματα σχετικά με την εγκληματολογία, τη σωφρονιστική, την ανακριτική, τη διοικητική κράτηση μεταναστών και έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα και συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Άρθρα και μελέτες του έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Έχει επιμεληθεί το βιβλίο M. Foucault (2017), Φυλακή/Κυβερνολογική. Δύο κείμενα (μετάφραση και επίμετρο) από τις εκδόσεις Ακυβέρνητες Πολιτείες.

Περισσότερα https://www.nissos.gr/