Τα καινούρια βιβλία που θα διαβάσεις αυτές τις μέρες

Τι κι αν η βιβλιοθήκη σου δε χωράει άλλα; Τι κι αν τα αδιάβαστα γίνονται βουνό αργά αλλά σταθερά; Πάντα (θα) βρίσκουμε χώρο για μερικά ακόμα καλά βιβλία!

Βιβλία καινούρια, που ξεχωρίσαμε και σας τα παρουσιάζουμε προκειμένου να έχετε την πιο καλή «συντροφιά» αυτές τις ζεστές μέρες της άνοιξης, κάτι σαν πρόβα για το καλοκαίρι που είναι πιο κοντά από ποτέ.

Μερικά βιβλία, διαφορετικά μεταξύ τους, για διαφορετικές ηλικίες, διαφορετικές απαιτήσεις και πάνω από όλα, για διαφορετικές διαθέσεις που εμείς αγαπήσαμε ήδη. Σκέφτεστε κάποια καλύτερη παρέα εσείς;

“Αναζητώντας τη μνήμη” | Eric R. Kandel

Η μνήμη συνδέει τα συμβάντα της νοητικής ζωής μας. Είμαστε αυτό που εί­μαστε, σε μεγάλο βαθμό χάρη σε αυτά που μαθαίνουμε και θυμόμαστε. Ανε­ξάρτητα από το εάν είναι ευχάριστες ή εφιαλτικές, διαρκείς ή εφήμερες, οι αναμνήσεις αποτελούν ένα είδος νοητικού ταξιδιού στον χρόνο, που μας απελευθερώνει από τους περιορισμούς του χρόνου και του χώρου. Μπο­ρούμε να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας εκουσίως την πρώτη μας ερωτική εμπειρία — το περιστατικό, το σκηνικό, τις σκέψεις και τις συγκινήσεις που μας δημιούργησε. Πώς, όμως, δημιουργούνται οι αναμνήσεις στον εγκέ­φαλο; Μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες, ακόμη και η ίδια η ιδέα ότι η μνήμη και άλλες όψεις του ανθρώπινου νου ήταν δυνατόν να ερμηνευτούν μέσω της βιολογικής ανάλυσης και να γίνουν κατανοητές μέσω μοριακών αλλη­λεπιδράσεων ήταν αδιανόητη. Έκτοτε, η βιολογική μελέτη του νου έγινε όχι μόνο μια βιώσιμη πιθανότητα, αλλά και μια πραγματικότητα.

Περιγράφοντας την πνευματική ιστορία της αναδυόμενης βιολογίας του νου, ο νομπελίστας Έρικ Καντέλ εξηγεί τους καθοριστικούς σταθ­μούς της σύγχρονης βιολογίας και ρίχνει φως στο πώς η συμπεριφορική ψυχολογία, η γνωσιακή ψυχολογία, η νευροεπιστήμη και η μοριακή βιο­λογία συνέκλιναν σε μια ισχυρή νέα επιστήμη του νου. Τώρα οι επιστή­μονες είναι σε θέση να δώσουν λογικές ερμηνείες για τις λειτουργίες του νου — από την αντίληψη, τη σκέψη, τη συγκίνηση και τη μνήμη μέχρι τη σχιζοφρένεια, την κατάθλιψη και την απώλεια μνήμης λόγω ηλικίας. Αυτές οι γνώσεις για τον νου ανοίγουν τον δρόμο για πιο αποτελεσματικές θεραπείες.

Η προσπάθεια του Καντέλ να κατανοήσει τη μνήμη συνδέεται στενά με τη συναρπαστική αυτή πνευματική ιστορία. Αρχίζοντας με τις παιδικές ανα­μνήσεις των εμπειριών από τη ναζιστική Βιέννη, το βιβλίο καταγράφει την καταπληκτική σταδιοδρομία του συγγραφέα από την αρχική του αγάπη για την ιστορία και την ψυχανάλυση και την εξερεύνηση της νευροβιολογίας, μέχρι τις πρωτοποριακές του έρευνες για τις κυτταρικές και μοριακές διερ­γασίες της μνήμης που του χάρισαν το Βραβείο Νομπέλ.

Ένα εύστοχο μίγμα απομνημονευμάτων και ιστορίας, το βιβλίο καταγράφει πώς το πνευματικό ταξίδι ενός λαμπρού επιστήμονα διασταυρώνεται με μία από τις μεγάλες επιστημονικές προσπάθειες του εικοστού αιώνα: την αναζήτηση της βιολογικής βάσης της μνήμης.

*Ο Eric R. Kandel είναι Καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Columbia και Επικεφαλής Ερευ­νητής στο Ινστιτούτο Ιατρικής Howard Hughes. Το 2000 του απονεμήθηκε το Βραβείο Νομπέλ Φυσιολο­γίας και Ιατρικής για τις μελέτες του σχετικά με τη μάθηση και τη μνήμη. Εκτός από το Αναζητώντας τη μνήμη, που κέρδισε το βραβείο Los Angeles Times Book το 2006, είναι συγγραφέας, μεταξύ άλλων, των βιβλίων Ο διαταραγμένος νους. Ασυνήθιστες εγκεφαλικές λειτουργίες και ανθρώπινη ιδιαιτερότητα (Πανε­πιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2023), The Age of Insight: The Quest to Understand the Unconscious in Art, Mind, and Brain, from Vienna 1900 to the Present, το οποίο κέρδισε το Βραβείο Bruno Kreisky για τη λογοτεχνία, το ανώτερο λογοτεχνικό βραβείο της Αυστρίας, και Reductionism in Art and Brain Science: Bridging the Two Cultures, ένα βιβλίο για την αφη­ρημένη τέχνη της Σχολής της Νέας Υόρκης. Είναι επίσης μέλος της συγγραφικής ομάδας του βιβλίου Νευροεπιστήμη και συμπεριφορά (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 1999)

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σελ. 573

Cloud Atlas | David Mitchell

Οι ψυχές διασχίζουν τους αιώνες όπως τα σύννεφα διασχίζουν τους ουρανούς… 1850. Ο Adam Ewing, ένας αμερικανός συμβολαιογράφος, επιστρέφει από τα νησιά Τσάταμ στην Καλιφόρνια. Στο ταξίδι, τον προσεγγίζει ένας γιατρός, ο Dr Goose, και αρχίζει να του κάνει θεραπεία για ένα σπάνιο είδος εγκεφαλικού παράσιτου… Απότομα, η δράση μεταπηδά στο Βέλγιο του 1931, όπου ο Robert Frobisher, ένας αποκληρωμένος αμφισεξουαλικός συνθέτης, κατορθώνει να χωθεί στο σπιτικό ενός καταβεβλημένου μαέστρου, της σαγηνευτικής συζύγου του και της νεαρής κόρης τους. Από εκεί περνάμε στη Δυτική Ακτή της δεκαετίας του ’70, όπου η δημοσιογράφος Luisa Rey ανακαλύπτει ένα δίκτυο απληστίας και φόνου που απειλεί την ίδια της τη ζωή. Και προχωράμε σε μια άδοξη Αγγλία του παρόντος? σε μια κορεάτικη υπερδύναμη του κοντινού μέλλοντος όπου ο νεοκαπιταλισμός είναι εκτός ελέγχου? και, τελικά, σε μια μετααποκαλυπτική Χαβάη στις ύστατες μέρες της Ιστορίας. Η ιστορία όμως του βιβλίου δεν σταματάει ούτε εδώ. Η αφήγηση γυρίζει σαν μπούμερανγκ στους αιώνες και τους τόπους, ακολουθώντας τη διαδρομή αντίστροφα, προς την αρχή. Ο συγγραφέας αποκαλύπτει πώς συνδέονται οι χαρακτήρες του, πώς διαπλέκονται οι μοίρες τους, και πώς διασχίζουν οι ψυχές τους τον χρόνο όπως τα σύννεφα τον ουρανό. Το Cloud Atlas είναι ένας αλησμόνητος άθλος που, όπως ο απαράμιλλος συγγραφέας του, έχει μετατραπεί από καλτ κλασικό σε παγκόσμιο φαινόμενο.

Η σελίδα 55 εσκεμμένα κλείνει με την πρόταση ανολοκλήρωτη. Οι αναγνώστες καλούνται να συνεχίσουν κανονικά την ανάγνωση.

*Ο David Mitchell (Ντέιβιντ Μίτσελ, Μ. Βρετανία, 1969) σπούδασε Αγγλική και Αμερικανική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Kent, από όπου πήρε και το μεταπτυχιακό του στη Συγκριτική Λογοτεχνία. Έζησε πολλά χρόνια στην Ιαπωνία, όπου δίδασκε αγγλικά (και έγραψε το πρώτο του βιβλίο), πριν επιστρέψει στην πατρίδα του. Ως συγγραφέας πρωτοεμφανίστηκε το 1999 με το μυθιστόρημα Ghostwritten (Το δέντρο της τύχης). Η μεγάλη του επιτυχία όμως είναι το τρίτο του μυθιστόρημα, το Cloud Atlas (O άτλας του ουρανού) του 2004, που ήδη με την κυκλοφορία του χαιρετίστηκε ως αριστούργημα και θεωρείται ένα από τα σύγχρονα κλασικά του 21ου αιώνα. Ζει στην Ιρλανδία με τη σύζυγό του, Κέικο, και τα δύο τους παιδιά.

Εκδόσεις Μεταίχμιο, σελ. 640

“O Αυτοκτόνος. Μικρά Μελέτη” | Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος σε ένα καλαίσθητο τομίδιο «O Αυτοκτόνος. Μικρά Μελέτη», σε νέα έκδοση βασισμένη σε τρία χειρόγραφα σχεδιάσματα του διηγήματος που περιήλθαν τον Δεκέμβριο του 2021 στην κατοχή της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.

Η έκδοση περιλαμβάνει εισαγωγή του Σταύρου Ζουμπουλάκη, Προέδρου του Εφορευτικού Συμβουλίου της ΕΒΕ, στην οποία παρουσιάζονται συνολικά οι αυτοκτόνοι στο έργο του Παπαδιαμάντη, το ολιγοσέλιδο αποκατεστημένο διήγημα, ένα αναλυτικό παράρτημα για τη μεταγραφή του χειρογράφου με όλες τις προκλήσεις που έπρεπε να αντιμετωπίσει η επιμελήτρια Λαμπρινή Τριανταφυλλοπούλου, τα φιλολογικά επιλεγόμενα της ίδιας και τέλος το χειρόγραφο του έργου. Το σχέδιο για το εξώφυλλο φιλοτεχνήθηκε ειδικά για την παρούσα έκδοση από τον Θανάση Μακρή.

Η έκδοση αυτή έρχεται να αποκαταστήσει επιτέλους με ακρίβεια αλλά και αναγνώσιμο τρόπο ένα σημαντικό διήγημα του Παπαδιαμάντη και να φωτίσει την προσέγγισή του σε ένα διαχρονικά τραγικό θέμα: την αυτοκτονία και το κοινωνικό της υπόβαθρο.

Ο Αυτοκτόνος, όπως σημειώνει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, αποτελεί ένα από τα πρώτα αθηναϊκά διηγήματα του Παπαδιαμάντη και το πρώτο με ήρωα αυτοκτονικό, το οποίο παρέμεινε ωστόσο ανολοκλήρωτο. Δεν γνωρίζουμε επομένως αν ο ήρωας τελικά πραγματοποίησε την πράξη που υπαινισσόταν ο τίτλος. Ακόμα κι έτσι όμως, το κείμενο (γραμμένο το 1891) περιγράφει με ρεαλισμό την αγωνία του ήρωα Σακελλάριου που ζει μια ζωή βυθισμένη στην ένδεια.

*Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης γεννήθηκε στη Σκιάθο στις 3 Μαρτίου του 1851 και ήταν γιος του ιερέα Αδαμάντιου Εμμανουήλ και της Αγγελικής κόρης Αλεξ. Μωραϊτίδη. Τελείωσε το δημοτικό και τις δύο πρώτες τάξεις του ελληνικού σχολείου στη Σκιάθο. Φοίτησε σε σχολείο της Σκοπέλου, του Πειραιά και τελικά πήρε απολυτήριο Γυμνασίου από το Βαρβάκειο το 1874. Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου όμως ποτέ δεν αποφοίτησε, ενώ γράφει το πρώτο λυρικό του ποίημα για τη μητέρα του. Έμαθε αγγλικά και γαλλικά μόνος του. Για να ζήσει έκανε ιδιαίτερα μαθήματα και δημοσίευε κείμενα και μεταφράσεις στις εφημερίδες. Τον Ιούλιο του 1872 ακολούθησε το μοναχό Νήφωνα στο Άγιο Όρος, όπου έμεινε μερικούς μήνες, αλλά διαπίστωσε ότι δεν του ταίριαζε το μοναχικό σχήμα. Ωστόσο δεν έλειπε ποτέ από τον κυριακάτικο εκκλησιασμό στον Άγιο Ελισσαίο στο Μοναστηράκι, όπου έψελνε ως δεξιός ψάλτης. Το 1879 δημοσιεύει το μυθιστόρημα η “Μετανάστις” στην εφημερίδα “Νεόλογος”. Το 1882 άρχισε να δημοσιεύει το μυθιστόρημά του “Οι έμποροι των Εθνών” στην εφημερίδα “Μη χάνεσαι”. Το 1884 άρχισε να δημοσιεύει στην “Ακρόπολη” το μυθιστόρημά του “Γυφτοπούλα”, όπου από το 1892 ως το 1897 εργάζεται ως τακτικός συνεργάτης. Από το 1902 ως το 1904 μένει στη Σκιάθο απ’ όπου δημοσιεύει τη “Φόνισσα”. Το έργο του περιλαμβάνει περίπου 180 διηγήματα και νουβέλες που αναφέρονται στις φτωχές τάξεις της Αθήνας και της Σκιάθου και ελάχιστα ποιήματα θρησκευτικού περιεχομένου. Στις 13 Μαρτίου 1908 γιορτάζεται στον “Παρνασσό” η 25ετηρίδα του στα ελληνικά γράμματα, υπό την προστασία της πριγκίπισσας Μαρίας Βοναπάρτη. Αμέσως μετά επιστρέφει στην πατρίδα του όπου και μένει ως το τέλος της ζωής του. Πεθαίνει το ξημέρωμα της 3ης Ιανουαρίου του 1911 από πνευμονία.

Εκδόσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, σελ. 88

“Προς μια Πράσινη Δημοκρατική Επανάσταση” | Chantal Mouffe (μετάφραση: Αντ. Γαλανόπουλος)

Η κρίση του κορωνοϊού και η κλιματική έκτακτη ανάγκη έφεραν στο προσκήνιο την ισχυρή ανάγκη για προστασία, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για την εμφάνιση αυταρχικών μορφών πολιτικής. Η Σαντάλ Μουφ υποστηρίζει ότι η κατάσταση αυτή απαιτεί μια αριστερή λαϊκιστική στρατηγική που θα συναρθρώσει τον αγώνα ενάντια στον αυταρχισμό με τον αγώνα για την προστασία του πλανήτη. Αυτό που χρειάζεται είναι μια «οικολογική διακλάδωση» που θα αντιμετωπίσει την ανισότητα σε κάθε της μορφή. Η Μουφ επιχειρηματολογεί υπέρ μιας Πράσινης Δημοκρατικής Επανάστασης που θα διασφαλίζει την προστασία της κοινωνίας και των υλικών συνθηκών της με τρόπο που θα ενδυναμώνει τους ανθρώπους και δεν θα τους αναγκάζει να υποχωρήσουν στον αμυντικό εθνικισμό ή την παθητική αποδοχή τεχνολογικών λύσεων. Η Μουφ υποστηρίζει ότι η συνένωση πολιτικών και οικολογικών συναισθημάτων μπορεί να ενεργοποιήσει ένα ισχυρό λαϊκό κίνημα που θα διεκδικήσει τόσο την ισότητα όσο και την προστασία. Έχοντας ως στόχο τη διασφάλιση της προστασίας των πολλών και όχι των λίγων η Πράσινη Δημοκρατική Επανάσταση προάγει την κοινωνική δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη.

*Η Chantal Mouffe γεννήθηκε στο Βέλγιο το 1943. Σπούδασε φιλοσοφία και πολιτική επιστήμη στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβαίν, στο Παρίσι και στο Έσεξ. Είναι καθηγήτρια Πολιτικής Θεωρίας στο Κέντρο για τη Μελέτη της Δημοκρατίας του Πανεπιστημίου Westminster (Λονδίνο). Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία της: «Ηγεμονία και Σοσιαλιστική Στρατηγική: Προς μια ριζοσπαστική δημοκρατική πολιτική» (Εκδόσεις Επέκεινα, 2021), που έγραψε μαζί με τον Ernesto Laclau, «Το δημοκρατικό παράδοξο» (Πόλις, 2008) και «Επί του Πολιτικού» (Εκκρεμές, 2010). Στα βιβλία της περιλαμβάνονται και τα: «The Return of the Political» (1993), «Agonistis» (2013), «Podemos: In the Name of the People» (2016), που έγραψε μαζί με τον Inigo Errejon. Το τελευταίο της βιβλίο «Towards a Green Democratic Revolution» κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2022 από τις εκδόσεις Verso. Έχει επίσης επιμεληθεί τους συλλογικούς τόμους: «Gramsci and Marxist theory» (1979), «Dimension of radical democracy: Pluralism, citizenship and community» (1992), «Deconstruction and pragmatism» (1996), «The challenge of Carl Schmitt» (1999).

Εκδόσεις Εκκρεμές, σελ. 120

“Τεχνολογία” | Eric Schatzberg

Στον νεωτερικό βίο, η τεχνολογία είναι πανταχού παρούσα. Ωστόσο, ως έννοια, η τεχνολογία είναι χαώδης. Στον καθημερινό λόγο, η τεχνολογία δεν είναι παρά ένας τρόπος αναφοράς στις πιο πρόσφατες καινοτομίες σε ό,τι έχει να κάνει με τις ψηφιακές συσκευές. Οι λόγιοι δεν τα πάνε και πολύ καλύτερα, αφού το μόνο που κάνουν είναι να προτείνουν ανταγωνιστικούς μεταξύ τους ορισμούς οι οποίοι καλύπτουν τα πάντα, από τη χαλυβουργία έως το τραγούδι. Στο Τεχνολογία – Κριτική ιστορία μιας έννοιας, ο Eric Schatzberg εξηγεί το γιατί είναι τόσο δύσκολος ο ορισμός της τεχνολογίας μέσω του να εξετάζει την τρισχιλιετή ιστορία της, μια ιστορία που διαμορφώνεται από τις διαρκείς εντάσεις ανάμεσα στις εγγράμματες ελίτ και τους απασχολούμενους σε τεχνικές εργασίες. Ήδη από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων, οι λόγιοι συνήθιζαν να έχουν σε χαμηλή εκτίμηση τους τεχνίτες, και όριζαν τις τεχνικές εργασίες ως απλά μέσα για την επίτευξη σκοπών οι οποίοι καθορίζονταν από άλλους. Αντιθέτως, οι τεχνίτες έχουν επανειλημμένως εναντιωθεί σε αυτόν τον χαρακτηρισμό, επιμένοντας να τονίζουν την αξιοπρέπεια, τη δημιουργικότητα, και την πολιτισμική χρησιμότητα της εργασίας τους.

Η τεταμένη σχέση μεταξύ λογίων και τεχνιτών συνεχίστηκε από τον Αριστοτέλη μέχρι και τον δέκατο ένατο αιώνα, με ενδιάμεσο σταθμό τον Francis Bacon. Μόλις κατά τον εικοστό αιώνα αναδύθηκαν τα σύγχρονα νοήματα της τεχνολογίας: η τεχνολογία ως βιομηχανικές τέχνες, η τεχνολογία ως εφαρμοσμένη επιστήμη, η τεχνολογία ως τεχνική. Ο Schatzberg καταγράφει τη διαδρομή αυτών των τριών νοημάτων έως τις μέρες μας, στις οποίες ναι μεν ο λόγος περί τεχνολογίας έχει εξαπλωθεί παντού, εντούτοις η σύγχυση μεταξύ των τριών κυρίαρχων νοημάτων της τεχνολογίας εξακολουθεί να αποτελεί τον κανόνα. Ο Schatzberg καταδεικνύει πως μόνο διά μέσου μιας ανθρωπιστικής εννοιοποίησης της τεχνολογίας θα καταφέρουμε να αντιληφθούμε την πολυπλοκότητα που διακρίνει αναπόφευκτα τις ανθρώπινες επιλογές στον σύγχρονο κόσμο μας.

*Ο Eric Schatzberg είναι Καθηγητής της School of History and Sociology στο Ivan Allen College of Liberal Arts, που εδράζεται στο Georgia Institute of Technology.

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σελ. 456

Νίκος Γκάτσος (1911-1992) | Επιμέλεια: Αγαθή Δημητρούκα

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις IANOS το βιβλίο ΧΑΡΤΗΣ / ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ: «Νίκος Γκάτσος (1911-1992)». Μία συλλογή μελετών δημοσιευμένων στο ηλεκτρονικό Περιοδικό Λόγου και Τέχνης «Χάρτης», όπου σκιαγραφείται η χαρισματική, «πολύπτυχη» και ποιοτικά στιβαρή μορφή του Νίκου Γκάτσου, η οποία ξεχωρίζει μέσα στους πνευματικούς κύκλους της χώρας –και όχι μόνο–, στον «ταραγμένο» 20ό αιώνα.

Μετά την ανυπέρβλητη «Αμοργό» του, η ποίηση τραγουδήθηκε, η στιχουργική του ιδιοφυΐα χάρισε άλλη διάσταση στο τραγούδι, ενώ το μεταφραστικό έργο του παραμένει εμβληματικό και διαχρονικό – κι όλα αυτά αποτελούν πολύτιμο θησαυρό για τον καθένα μας.

Στο αφιέρωμα χαρτογραφούν: Φώτης Βασιλείου, Χρήστος Γιανναράς, Κώστας Γουλιάμος, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Αγαθή Δημητρούκα, Σωτήρης Κακίσης, Μαρία Καρακάουζι, Σταύρος Καρτσωνάκης, Ιωάννης Κιορίδης, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Ελένα Κουτριάνου, Αλέξανδρος Μόρντουντακ, Κώστας Μπουρναζάκης, Ρόνι Μπου Σάμπα, Γκρέγκορυ Ναζ, Στίβεν Ουτζ, Παναγιώτης Ροϊλός, Δημήτριος Σταμάτης, Βιθέντε Φερνάντεθ Γκονθάλεθ, Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, Ιερομόναχος Χρυσόστομος. Επιμέλεια: Αγαθή Δημητρούκα. Διεύθυνση σειράς: Δημήτρης Καλοκύρης.

Εκδόσεις IANOS, σελ. 216

“Αγραμματοσύνης Εγκώμιον” | Γι­ώρ­γος Γι­αν­νου­λό­που­λος

Πριν η πο­λι­τι­κή επι­στή­μη ανα­κα­λύ­ψει τον λαό και τον λα­ϊ­κι­σμό, οι καλ­λι­τέ­χνες και οι δι­α­νο­ού­με­νοι τον είχαν επι­κα­λε­στεί όχι μό­νο για να κερ­δί­ζουν τον πό­λε­μο κα­τά της κα­θα­ρεύ­ου­σας αλ­λά κυ­ρί­ως στην προ­σπά­θειά τους να θε­με­λι­ώ­σουν το ιδρυ­τι­κό αίτη­μα της νε­ο­ελ­λη­νι­κής ιδε­ο­λο­γί­ας, δη­λα­δή τη δι­α­χρο­νι­κή συ­νέ­χεια του Ελ­λη­νι­σμού. Όπως δι­α­κή­ρυ­ξε η γε­νιά του ’30 η οποία ανέ­δει­ξε και επέ­βα­λε την αισθη­τι­κή δι­ά­στα­ση του λα­ϊ­κού, οι αγράμ­μα­τοι χω­ρι­ά­τες και όχι οι μορ­φω­μέ­νοι αστοί ήταν εκεί­νοι που κρά­τη­σαν ζω­ντα­νή τη γλώσ­σα μας και αδι­ά­σπα­στη την πο­λι­τι­σμι­κή ελ­λη­νι­κό­τη­τα. Και το έκα­νε συν­δυ­ά­ζο­ντας τη νο­σταλ­γία για το ανε­πι­τή­δευ­το πα­ρελ­θόν με τις επι­τα­γές του πε­ρί­πλο­κου και εισα­γό­με­νου μο­ντερ­νι­σμού. Για να κα­τα­λά­βου­με λοι­πόν τι ση­μαί­νει και πώς λει­τούρ­γη­σε αυτή η δι­ό­λου απλή, συ­χνά αντι­φα­τι­κή και επώ­δυ­νη κί­νη­ση θα πρέ­πει να την εντά­ξου­με σε ένα γε­νι­κό­τε­ρο πλαί­σιο ανα­φο­ράς που είναι η με­τά­βα­ση από την προ­νε­ω­τε­ρι­κή κοι­νό­τη­τα στη νε­ω­τε­ρι­κή κοι­νω­νία. Το πρώ­το μέ­ρος είναι μια πε­ρι­ή­γη­ση στον εν­νοι­ο­λο­γι­κό χώ­ρο της νε­ω­τε­ρι­κό­τη­τας ως νο­σταλ­γί­ας, στο δεύ­τε­ρο θα ασχο­λη­θού­με με με­ρι­κές πτυ­χές του δη­μο­τι­κι­σμού και της λα­ο­γρα­φί­ας και στο τρί­το θα εξε­τά­σου­με το πώς είδαν το λαό ο μυ­στι­κι­στής Πι­κι­ώ­νης και ο μο­ντερ­νι­στής Σε­φέ­ρης.

*Ο Γι­ώρ­γος Γι­αν­νου­λό­που­λος γεν­νή­θη­κε το 1942 και το 1967 με­τοί­κη­σε στο Λον­δί­νο όπου ερ­γά­στη­κε στο BBC. Άρ­θρα του δη­μο­σι­εύ­τη­καν σε ελ­λη­νι­κά πε­ρι­ο­δι­κά και κυ­ρί­ως στον Πο­λί­τη. Στην Ελ­λά­δα έχουν εκ­δο­θεί τα εξής βι­βλία: – Ο λα­μπε­ρός κό­σμος των ΜΜΕ-εικό­να, μό­δα, δι­α­φή­μι­ση, εκ­δό­σεις ΥΨΙ­ΛΟΝ, 2002 | – Δι­α­βά­ζο­ντας τον Μα­κρυ­γι­άν­νη, Εκ­δό­σεις Πό­λις, 2003 | – Ο μο­ντερ­νι­σμός και οι Δο­κι­μές του Σε­φέ­ρη, Εκ­δό­σεις Πό­λις, 2011 | – Σκέ­ψεις για την πο­λι­τι­κή σή­με­ρα, Εκ­δό­σεις Πό­λις, 2014 | – Τρία δο­κί­μια για τη νε­ο­ελ­λη­νι­κή ιδε­ο­λο­γία, Εκ­δό­σεις Πό­λις, 2016

Εκδόσεις Επίκεντρο, σελ. 240

Μανώλης Μητσιάς – Ήλιος χειμωνιάτικος, άρχοντας λαμπρός | Γιάννης Κούρκουλος

Ο βυζαντινός ερωτικός ψαλμός, που οδηγεί σε ένα ατελείωτο ονειρικό ταξίδι στην αιωνιότητα, είναι χωρίς αμφιβολία αυτό που θα μπορούσε να προσδιορίσει με απόλυτη ακρίβεια την έννοια της καλλιτεχνικής διαχρονικότητας. Μοίρα καλή, η ευτυχής αυτή συγκυρία είναι υπαρκτή και βρίσκει την υπόστασή της σε έναν άνθρωπο που θα έλεγε κανείς αβασάνιστα πως έχει παθολογική εμμονή στην ποιότητα. Η συνθήκη αυτή είναι όμως επαρκής για το «ταξίδι»; Ενδεχομένως, θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί, αλλά όταν αυτή εμπλουτίζεται με αγγελική χροιά ήχου, διανθισμένη με λυρική δωρικότητα, τότε το πράγμα… απογειώνεται. Κι όμως. Κατά μια ευτυχή συγκυρία, ο άνθρωπος που από την ψυχή του εκφράζει τον ελληνικό λόγο και την πνευματική και πολιτιστική ποιότητα της χώρας, υπάρχει. Όλα αυτά τα αξιοζήλευτα προσόντα, λοιπόν, χαρίστηκαν απλόχερα στον Μανώλη Μητσιά, που φρόντισε να τα διαφυλάξει σαν κόρη οφθαλμού για διάστημα μεγαλύτερο του μισού αιώνα. Ίσως ο μοναδικός καλλιτέχνης που δεν έκανε την παραμικρή έκπτωση από αυτό που χαρακτηρίζει την ποιότητα, χωρίς να υπολογίσει ούτε στιγμή το κόστος της επιλογής αυτής. Ξεκινώντας να πω όσα ξέρω για τον σύγχρονο μύθο του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού, οι πρώτες λέξεις που μου έρχονται στον νου είναι «Να γράψω θέλω, σ’ αγαπώ πολύ…» από το δικό του «Πάρτυ» που ταυτίζονται απόλυτα με τα συναισθήματά μου γι’ αυτόν. Γνωρίζω, βέβαια, πως τα συναισθήματα αυτά απλώς… παραβιάζουν ανοικτές θύρες. Ανακαλύπτω την… Ακρόπολη, αφού κάπως έτσι νιώθει το σύνολο της γενιάς μας, και ευτυχώς όχι μόνον, καθώς η διαχρονικότητά του προσφέρει στη νεολαία μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για εμβάπτιση στην ποιότητα. Και θέλω να πιστεύω το ίδιο θα κάνουν και οι επερχόμενες γενεές. Μανώλης Μητσιάς. Το παιδικό μου ίνδαλμα, η αισθαντική φωνή που με σαγήνευσε και με κυρίευσε από το ξεκίνημά του στα εφηβικά μου χρόνια, ένα συναίσθημα που με τη συνεπή καλλιτεχνική του πορεία φρόντισε να το σφυρηλατήσει, να το κρατήσει αναλλοίωτο και να το επαυξήσει σε μέγιστο βαθμό σε μια πορεία πενήντα έξι, το 2023, χρόνων. Μανώλης Μητσιάς. Ο μοναδικός. Ο άνθρωπος ο οποίος ξεδιπλώνει όλες τις ερμηνευτικές ικανότητές του και μαγεύει με τη μοναδική, την ανεπανάληπτη φωνή του. […] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Εκδόσεις Μετρονόμος, σελ. 184

“Γεωπολιτική του νερού” | David Blanchon

Πολλοί θεωρούν τους υδάτινους πόρους εξίσου σημαντικούς με το πετρέλαιο, καθώς η έλλειψή τους θα μπορούσε αντίστοιχα να οδηγήσει σε μια ολέθρια «κρίση νερού», σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, ενώ διατυπώνονται προβλέψεις ότι η κρίση αυτή ενδέχεται να πυροδοτήσει ακόμα και πολεμικές συρράξεις. Ωστόσο, ο ρόλος του νερού στις συγκρούσεις δεν έχει διερευνηθεί ακόμη επαρκώς. Αν λάβουμε ως δεδομένο ότι το νερό προκαλεί τριβές στις σχέσεις μεταξύ των κρατών, σπανίως αποτελεί τη βασική αιτία μιας σύρραξης· μπορεί όμως να αποτελέσει γόνιμο έδαφος για συνεργασία, εάν υπάρχουν ειρηνικές προθέσεις. Η γεωπολιτική του νερού δεν εξαντλείται στις «κρίσεις νερού» που οφείλονται σε φυσική λειψυδρία, αλλά ασχολείται και με τις ανεπαρκείς πολιτικές διαχείρισης του νερού και με την αδυναμία κατοχύρωσης υδατικής ασφάλειας, προβλήματα τα οποία εντείνονται από την κλιματική κρίση. Παρ’ όλα αυτά, λύσεις υπάρχουν για μια «νέα κουλτούρα του νερού»· απομένει τώρα να εφαρμοστούν.

Μέσα από την ανάλυση συγκεκριμένων περιπτώσεων, ο Νταβίντ Μπλανσόν παρουσιάζει τις τρεις μεγάλες προκλήσεις στη διαχείριση του νερού στον 21ο αιώνα: προστασία των οικοσυστημάτων, παροχή πόσιμου νερού σε όλους και επαρκής υδροδότηση για τη γεωργία. Το νερό παίζει βασικό ρόλο στην κάλυψη των θεμελιωδών αναγκών του ανθρώπου, και γι’ αυτό αποτελεί, όπως το κλίμα, ένα παγκόσμιο διακύβευμα.

Η ελληνική έκδοση συνοδεύεται από Επίμετρο του Δρος Γεωπολιτικής Ιωάννη Ε. Κωτούλα στο οποίο εξετάζεται η υδατική ασφάλεια στη μακρά ιστορική διάρκεια.

*Ο David Blanchon είναι καθηγητής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Paris-Nanterre. Εργάζεται στο διεπιστημονικό ερευνητικό κέντρο iGLOBES στο Τούσον της Αριζόνας, το οποίο βρίσκεται υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου της Αριζόνας και συνεργάζεται με επιστημονικούς φορείς και πανεπιστήμια της Γαλλίας (CNRS, ENS, PSL). Εκτός από τη Γεωπολιτική του νερού (Géopolitique de l’eau, Παρίσι: le Cavalier bleu, 2019), έχει δημοσιεύσει τα βιβλία Atlas mondial de l’eau (Παρίσι: Autrement, 2017) και L’accès à l’eau en Afrique (Παρίσι: Presses de l’Université de Nanterre, 2019).

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σελ. 176