Η Θεσσαλονίκη θα περάσει μια μέρα με το Ντίλαν

Οι καιροί αλλάζουν, ισχυρίζεται ο Ντίλαν, και περίπου πενήντα χρόνια μετά γίνεται ο πρώτος τραγουδοποιός που βραβεύεται με Νόμπελ Λογοτεχνίας, αποδεικνύοντας ότι οι στίχοι του μπορούν να σταθούν επάξια δίπλα στα έργα μεγάλων λογοτεχνών. Τις 100 σημαντικότερες στιγμές του σπουδαίου τραγουδοποιού έρχεται να μας υπενθυμίσει, ο Βύρωνας Κριτζάς με την πρώτη συγγραφική απόπειρα του «Βοb Dylan, 100 Tραγούδια» από τις Εκδόσεις Πατάκη.

Ο νεαρός συγγραφέας έρχεται με έναν  γόνιμο δημοσιογραφικό οίστρο να επανεξετάσει το έργο το Μπομπ Ντίλαν, επιχειρώντας να αποκρυπτογραφήσει την φωνή της συνείδησης της Αμερικής, τον τραγουδοποιό με την διαρκή απήχηση από τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα, τον καλλιτέχνη γεμάτο αντιφάσεις, τον απόμακρο άνθρωπο, μέσα απο τα κομμάτια που ο ίδιος αναγνωρίζει ως τους μεγαλύτερους σταθμούς στην καριέρα του. Ο Βύρωνας Κριτζάς διηγείται την ιστορία τους όπως και μερικές μαγικές λεπτομέρειες γύρω από αυτά με φόντο τις μεταβολές του αεικίνητου Μπόμπ στα κοινωνικά και καλλιτεχνικά ρεύματα.

Στις σελίδες του βιβλίου 10 ξεχωριστοί καλεσμένοι (Διονύσης Σαββόπουλος, Φοίβος Δεληβοριάς, Γιάννης Αγγελάκας, Αργύρης Ζήλος, Χάρης Συμβουλίδης, Νίκος Πορτοκάλογλου, Πάνος Κατσιμίχας, Γιάννης Πετρίδης, Κατερίνα Καφεντζή (Κάφκα), Μάκης Μηλάτος) προσθέτουν τη δική τους γνώμη, ο καθένας για ένα τραγούδι της επιλογής του. Ακόμα το βιβλίο περιλαμβάνει 5 ζωγραφιές του Αχιλλέα Ραζή, φιλοτεχνημένες ειδικά για την έκδοση.

Πως προέκυψε η αγάπη σας για τον Dylan;

Όταν ήμουν 13, βρέθηκε στα χέρια μου το Desire. Το είχε χαρίσει ένα παιδί στον μεγαλύτερο αδερφό μου επειδή δεν το ήθελε – και το άκουσα πιο πολύ από περιέργεια. Μέχρι τότε ήξερα ότι τα τραγούδια συνήθως έχουν δυο-τρία κουπλέ και ένα ρεφρέν και ξαφνικά έπεσα στο “Hurricane”, που ήταν κανονικό διήγημα. Διαρκούσε οκτώμισι λεπτά, αλλά για κάποιο περίεργο λόγο δεν σε κούραζε. Κατά μία έννοια το τραγούδι αυτό για ‘μένα δεν τελείωσε ποτέ.

Μπορεί να ταυτιστεί η γενιά των 80’s- 90’s με τον Bob Dylan; Τι τον καθιστά διαχρονικό;

Τι να σας πω, αφού συνέβη σε ‘μένα, μάλλον θα μπορεί. Bέβαια, δεν είναι ένας καλλιτέχνης για όλους… Εγώ δεν σας κρύβω ότι έχω αρχίσει φιλίες και ερωτικές σχέσεις μέσω της κοινής αγάπης για τον Dylan. Διότι το να γνωρίσεις έναν νέο άνθρωπο που να τον έχει ακούσει προσεκτικά και να τον αγαπάει, είναι λιγάκι σπάνιο. Τώρα ως προς τη διαχρονικότητα, θα έλεγα ότι, δυστυχώς, τροφοδοτείται κυρίως από διασκευές, ταινίες, μπλουζάκια, φωτογραφίες… Λίγοι μπορούν να σου εξηγήσουν τι έχει κάνει ο Dylan και θεωρείται σπουδαίος, ή να σου πουν ξέρω γω ποια είναι τα κορυφαία τραγούδια του και γιατί. Αυτό το κενό φιλοδοξώ να καλύψω με το βιβλίο, στο βαθμό που μπορώ.

Ο Dylan είναι μια ιδιαίτερα αντιφατική φιγούρα. Πολλοί του χρεώνουν μεγάλα λάθη στην καριέρα του, θεωρείτε πως τα έχει κάνει;

Δεν μπορώ να ξέρω ακριβώς σε ποια λάθη αναφέρεστε, όμως θα σας πω το εξής: Πριν από μερικά χρόνια, ο Mick Jagger είχε πει για τον Dylan ότι υποτιμά τον εαυτό του. Ότι είναι ο καλύτερος τραγουδοποιός όλων, αλλά τα shows που δίνει είναι αδύναμα και γενικώς δεν «πουλάει» σωστά αυτό που κάνει. Εδώ ακριβώς όμως βρίσκεται και η γοητεία του. Ο Dylan δεν έρχεται ποτέ σε ‘σένα, εσύ πας σε αυτόν. Δεκάδες φορές στην καριέρα του έκανε κινήσεις οι οποίες απομάκρυναν ένα μέρος του κοινού του. Αυτή η τάση όμως, τον συνδέει με την ουσία του τραγουδιού που υπηρετεί, το οποίο στηρίζεται σε μια βαθύτερα προσωπική έκφραση και σε μια ελευθερία.  

Η Σουηδική Ακαδημία έκανε μια μάλλον παράδοξη επιλογή για το Νόμπελ Λογοτεχνίας φέτος. Πιστεύετε ότι μια τέτοια κίνηση ανατρέπει τα δεδομένα για το τι θεωρούμε ποίηση, λογοτεχνία κτλ; Τελικά είναι οι στίχοι του Dylan ποίηση;

Ασφαλώς και πολλοί στίχοι του Dylan είναι ποίηση. Αλλά προσέξτε κάτι: Η σχέση του τραγουδιού με την ποίηση και την λογοτεχνία προυπήρχε και θα υπάρχει. Δεν περιμέναμε τους κουστουμάτους καθηγητές της Σουηδικής Ακαδημίας να την εγκρίνουν, σαν αυστηροί μπαμπάδες. Απλώς όταν ο μεγαλύτερος ακαδημαικός θεσμός του κόσμου βραβεύει έναν τραγουδοποιό, όσο να πεις, μια χαρά την αισθανόμαστε εμείς που ακούμε συνεχώς τραγούδια και τα μελετάμε.

Για το βιβλίο επιλέξατε 100 τραγούδια. Aν σας έλεγαν να επιλέξετε ένα ποιο θα ήταν αυτό;

Ένα όχι πολύ γνωστό, που λέγεται “You ‘re Gonna Make me Lonesome When you Go”. Ο Dylan εδώ έχει ερωτευτεί μια κοπέλα. Γουστάρει, το ζει, αλλά αντί να χαίρεται, της λέει στο τέλος κάθε στροφής «θα μείνω μόνος όταν φύγεις»… Πολύ μου αρέσει αυτή η επίγνωση του τέλους μέσα στη χαρά. Ταυτίζομαι, γιατί κι εγώ έτσι είμαι.

Ζητήσατε από 10 ανθρώπους της μουσικής να επιλέξουν ένα κομμάτι από τα 100 του βιβλίου και να μιλήσουν για αυτό. Με ποιου την επιλογή ξαφνιαστήκατε περισσότερο;

Με το “Sara” του Χάρη Συμβουλίδη. Όλοι ξέρουμε ότι ο Dylan έχει γράψει πολύ καλύτερα κομμάτια. Όμως όταν αυτός ο μετρ της αινιγματικότητας αναφέρει ονομαστικά τη σύζυγό του, καταλήγοντας στη φράση «μη μ’αφήσεις ποτέ», δεν μπορείς να κάνεις ότι δεν είδες, ότι δεν άκουσες. Με συγκίνησε λοιπόν που ο μουσικοκριτικός Χάρης Συμβουλίδης, ένας άνθρωπος που εκτιμά την πρωτοπορία στη μουσική και την αποζητά, διάλεξε αυτό το τραγούδι και όχι κάποιο άλλο, μείζον και πολυσύνθετο.

Ποια θεωρείτε πως είναι η καλύτερη διασκευή σε κομμάτι του Dylan;

Μπορεί να σας ξαφνιάσω, αλλά θα πω το «Άγγελος Εξάγγελος» του Σαββόπουλου. Σε μια γλώσσα δύστροπη όπως η ελληνική, καθιστά σαφέστερο το μήνυμα του τραγουδιού, ενώ εξηγεί έμμεσα και το τι συνέβη στον ίδιο τον θεσσαλονικιό τροβαδούρο, όταν εκεί στα τέλη της δεκαετίας του ’80 τόλμησε να διαφωνήσει με μια μεγάλη μερίδα του κοινού του. Επιπλέον, έγινε επιτυχία στη χώρα μας, την ώρα που έξω απ’ τα σύνορα της Ελλάδας παραμένει ένα από τα λιγότερο γνωστά κομμάτια του Dylan.

*Την Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου στις 19.00 στα Public της οδού Τσιμισκή, ο συγγραφέας Βύρωνας Κριτζάς θα παρουσιάσει το βιβλίο του, πλαισιωμένος απο την Εύη Καρκίτη, το Γιώργο Τούλα και τον Κώστα Δρουγάλα και κόντρα στο πνεύμα του Ντίλαν υπόσχεται να μιλήσει στο κοινό και να το ευχαριστήσει.