Το βιβλίο του Ευάρεστου Πιμπλή μας συστήσει το #BeyondConsent

Ξεκίνησα να το διαβάσω ένα σαββατιάτικο πρωινό. Στις πρώτες 30 σελίδες απλά δεν μπορούσα να το αποχωριστώ.

Ήταν ο τρόπος γραφής, το πέρασμα από την σκέψη του Έντζο στα δοκίμια με την μορφή δημοσιευμάτων, ο μονόλογος του Εμίλ που έρχεται να συμπληρώσει την βοή της κοινής γνώμης ή μήπως η ξεκάθαρη ταύτιση μου με τον έναν από τους ήρωες; Είμαι ο Εμίλ, ένας άντρας που αναζητά τον εαυτό του μέσα από την queer ταυτότητα και ο Έντζο είναι ένας από τους πολλούς ερωτικούς μου συντρόφους που έρχεται να τον αμφισβητήσει. 

Ο Ευάρεστος Πιμπλής με το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Πέρα από την συναίνεση» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ μας χαρίζει ένα μελλοντολογικό πολιτικό δοκίμιο που ακροβατεί μεταξύ μυθοπλασίας, φιλοσοφίας, προσωπικής εμπειρίας, κοινωνικής ανάλυσης και καταγραφής του κόσμου όπως αυτός εξελίσσεται μέσα από τα νεότερα κινήματα.

Γεννημένος το 1999, γνήσιο τέκνο της Gen Z ο Ευάρεστος Πιμπλής μεγάλωσε σε έναν κόσμο που το διαδίκτυο, οι νέες τεχνολογίες, τα κινητά και οι υπολογιστές ήταν δεδομένα ως μέρος της καθημερινότητας. Μιας γενιάς που άφησε πίσω τις αγκυλώσεις του παρελθόντος, τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις.

Η ιστορία διαδραματίζεται στο μέλλον και συγκεκριμένα το 2032, δεκαπέντε χρόνια μετά το #MeToo το οποίο έθεσε τα θεμέλια για την εκ νέου εννοιολόγηση της συναίνεσης αναγκάζοντας πολλά κράτη, μεταξύ αυτών και την Ελλάδα να το ενσωματώσουν στους νόμους τους. 

Στη χώρα μας το  άρθρο 336 τροποποιήθηκε για να συμπεριλάβει τον ορισμό της σεξουαλικής βίας βάσει συναίνεσης και συμπεριλήφθηκε στον νέο ελληνικό ποινικό κώδικα στις 6 Ιουνίου 2019. 

Μέσα από την συνάντηση των δύο ηρώων, του Έντζο και του Εμίλ και αφού το #MeToo κατάφερε να μιλήσει για τον σεβασμό, τα όρια και την αποδοχή ο συγγραφέας μας συστήνει ένα νέο κοινωνικό κίνημα το #BeyondConsent που προσπαθεί να εξετάσει το αχαρτογράφητο πεδίο «πέρα από την συναίνεση», εκεί όπου έχει εμπεδωθεί πως το Όχι είναι Όχι αλλά είναι ασαφές τι πραγματικά σημαίνει το ναι. 

Ο Έντζο και ο Εμίλ μέσα από την διαδικτυακή τους επαφή περιγράφουν με κάθε λεπτομέρεια όλα όσα τους ηδονίζουν και αποτελούν τις σεξουαλικές τους επιθυμίες. Συναινούν σε κάθε τι που θα επακολουθήσει στην δια ζώσης σαρκική τους επαφή. Και πράγματι το φράγμα της συναίνεσης δεν διαρρηγνύεται. Όταν ο Εμίλ  συναινεί σημαίνει πως λέει ναι. Ποιοι είναι όμως αυτοί οι μηχανισμοί που μας οδηγούν να δεχόμαστε την υποταγή ως μέρος της επιθυμίας.  Μπορούν  τα κοινωνικά πρότυπα  να διαμορφώσουν την επιθυμία; Επέλεξαν οι ήρωές μας αυτό που πραγματικά ήθελαν ή υιοθέτησαν τους ρόλους που τους αποδόθηκαν. Στην μια περίπτωση αυτού που ασκεί και στην άλλη αυτού που θα πρέπει να δέχεται την βία. 

Οι ήρωες του βιβλίου είναι τα δύο άκρα ανάμεσα στα οποία ακροβατεί η κοινωνία. Ο συντηρητισμός που προσπαθεί να προβάλλει αξίες μιας παράδοσης που χάνετε και είναι δομημένος επάνω στην πατριαρχεία και τους κανόνες της και η ελευθερία που ενσαρκώνεται μέσα από την queer θεωρία το φεμινισμό, τις θηλυκότητες και στο κέντρο όλων αυτών, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα ΜΜΕ και η κοινή γνώμη που είναι έτοιμα να υπερασπιστούν κάθε φορά και κάτι διαφορετικό, να υποστηρίξουν αυτό που θα τους δώσει τα likes και την προσοχή που επιζητούν. 

Το βιβλίο «Πέρα από την συναίνεση» πιάνει το νήμα εκεί που το αφήνει το βιβλίο του Κώστα Γιαννακόπουλου που βασίζεται στις μακροχρόνιες εθνογραφικές και αρχειακές έρευνες του για τις ανδρικές (ομο)σεξουαλικότητες στην ελληνική κοινωνία τις δεκαετίες 1950-1970. Από την εποχή που οι σεξουαλικές συνευρέσεις μεταξύ αντρών σήμαιναν την εκτόνωση του αρσενικού σε κάθε πρόθυμη θηλυκότητα, στην γέννηση του ΛΟΑΤΚΙ κινήματος και του #MeToo, η κοινωνία παλινδρομεί μεταξύ συναίνεσης, ηδονής, βίας, επιτρεπτού και απαγορευμένου. 

Τα μέλη της BDSM κοινότητας σύμφωνα με μαρτυρίες των ίδιων, νιώθουν πως η επιθυμία τους για κυριαρχία και υποταγή, φετιχοποιείται σε τέτοιο βαθμό που αμφισβητείται η ελεύθερη βούληση και η συναίνεση οι οποίες προσπαθούν να εξηγηθούν ως τραυματικές εμπειρίες και υποσυνείδητη υποταγή στην πατριαρχεία. Μπορεί η επιθυμία να αμφισβητηθεί; Και τι μπορεί να συμβεί αν μια φαντασίωση αποδειχτεί πως δεν είναι ακριβώς η ίδια όταν γίνεται πραγματικότητα;

To Pillion (βασίζεται στο μυθιστόρημα “Box Hill” του Adam Mars-Jones) που έκανε την πρεμιέρα του τον Μάιο στις Κάννες και προβλήθηκε και στο 66ο Φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης περιγράφει την σχέση αφέντη και υποτακτικού. Ένας αδύνατος, όχι ιδιαίτερα όμορφος, χαμηλών τόνων ντροπαλός και χωρίς εμπειρίες γκέι άντρας μπλέκει με έναν απίστευτης ομορφιάς, έμπειρο, σκληρό, απόμακρο και ψυχρό αρσενικό που απαιτεί την πλήρη υποταγή ως αντάλλαγμα μιας κάποιας ερωτικής ανταμοιβής και του προνομίου να είναι αυτός που θα του παρέχει υπηρεσίες ενώ θα μπορούσε να είναι δεκάδες άλλοι. 

Ο υποτακτικός ήρωας αναρωτιέται συνεχώς αν οι πράξεις του είναι αποτέλεσμα μιας δυσλειτουργίας, των ενοχών που τον περιβάλλαν μια ζωή ή αν ο νέος του ρόλος είναι αυτό που πραγματικά έψαχνε, αυτό που τελικά τον απελευθερώνει. Στην προσπάθεια να βρει τον εαυτό του βάζει τους δικούς του κανόνες και καταφέρνει να ζήσει μέσα από αυτή την συνθήκη μια ιστορία αγάπης. 

Ο Κώστας Ταχτσής και ο Ντίνος Χριστιανόπουλος ερχόμενοι σε σύγκρουση με το ΛΟΑΤΚΙ κίνημα θεωρούσαν παράλογη την διεκδίκηση δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων αντρών. Η ολοένα και περισσότερη ορατότητα θεωρήθηκε απειλή και αυτό εκφράστηκε μέσα από τα έργα τους. Οι εποχές άλλαξαν μαζί τους και οι σχέσεις. Το σεξ μεταξύ ανδρών δεν σταμάτησε, απλά άλλαξε τρόπο έκφρασης. Έγινε ορατό και αναγνωρίσιμο χωρίς υπεκφυγές.  

Πέρα από την συναίνεση απαιτήθηκε  ο σεβασμός η ενσυναίσθηση, το δικαίωμα στην αγάπη τη συντροφικότητα.

Αλλά η «απλή» συναίνεση δεν μου είναι αρκετή πιά. Πίσω από την δυαδικότητα αυτή – του συναινώ η δεν συναινώ – είμαι σίγουρος πως κρύβεται κάτι πιο σύνθετο φαίνεται να λέει ο Εμίλ ενώ συμπληρώνει με  επίγνωση:

«Εκείνες τις στιγμές είμαι όχι αυτό που θέλω να είμαι αλλά αυτό που η κοινωνική τάξη προβλέπει ότι πρέπει να είμαι. Ένα σώμα που μπορεί να ταπεινωθεί». 

Είναι μέχρι και σήμερα ιδιαίτερα δύσκολο να διαχωριστεί η πραγματική επιθυμία από τις κοινωνικές επιταγές που μπορεί να έχουν κατασκευάσει, μια συναίνεση που μπορεί να αμφισβητηθεί. 

Το ντεμπούτο του Ευάρεστου Πιμπλή συζητήθηκε από την πρώτη στιγμή και έθεσε καίρια ερωτήματα, τολμηρά και αβανταδόρικά κάτι που μας κάνει να αδημονούμε για κάθε επόμενο του έργο.