Βιβλία για να διαβάσεις αυτόν τον Δεκέμβριο

Ο τελευταίος μήνας του χρόνου έχει σπίτι, ζέστη και γιατί όχι, και ιστορίες γραμμένες στις βιβλιοθήκες μας που μία μία περιμένουν να αποκαλύψουν τα νοήματα τους σε εκείνον που θα τις επιλέξει.

Οι καινούριες εκδόσεις βιβλίων υπόσχονται έναν υπέροχο μήνα για όλους εμάς που αγαπάμε τα βιβλία και αφού διαβάσαμε μερικά από αυτά, σας προτείνουμε τα βιβλία που θα επιλέξετε να σας κάνουν παρέα ή θα κάνετε δώρο σε εκείνους που αγαπάτε.

“Μπέμπης” | Θωμάς Κοροβίνης

O Δημήτρης Στεργίου, γνωστός ως Μπέμπης (Πειραιάς 16.4.1927-24.12.1972), υπήρξε μια ιδιότυπη πρωταγωνιστική φυσιογνωμία της ελληνικής λαϊκής μουσικής που, λόγω της ιδιοφυΐας, της μόρφωσης, της απαράμιλλης δεξιοτεχνίας του στο μπουζούκι και στην κιθάρα, της καθηλωτικής γοητείας του και της αυτοκαταστροφικής αγωνίας του, απέκτησε, τόσο εν ζωή όσο και μετά θάνατον, διαστάσεις θρύλου. Ο Θωμάς Κοροβίνης, έχοντας μελετήσει τα υπάρχοντα στοιχεία της εργοβιογραφίας και της καλλιτεχνικής διαδρομής του και «συνομιλώντας» για χρόνια με την προσωπικότητά του, παρουσιάζει ένα εκτενές λογοτεχνικό πορτραίτο του, μια αυτοαναφορική εξομολόγησή του, με αποδέκτη έναν φανταστικό επιστήθιο φίλο του μα και όλους μας.

Μέσα από την αφήγηση αναδεικνύονται σημαίνοντα πρόσωπα της λαϊκής μας μουσικής, εμβληματικά τραγούδια, ανάλυση χαρακτήρων συνθετών, στιχουργών, ερμηνευτών και θαυμαστών του τραγουδιού, η ανθρωπογεωγραφική σύνθεση του Πειραιά της εποχής του καλλιτέχνη, η ζωή των μουσικών μας στην Κατοχή και στη μεταπολεμική Ελλάδα, και στα αμερικανικά κέντρα διασκέδασης, με ιδιαίτερη έμφαση στο «αγγελικό και μαύρο φως» που σφραγίζει την ψυχική ιδιοσυστασία αυτού του μοναδικού και ανεπανάληπτου «αριστοκράτη μάγκα».

*Ο Θωμάς Κοροβίνης, φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση, έζησε για μια οχταετία στην Κωνσταντινούπολη. Εδώ και χρόνια ερευνά πτυχές του ελληνικού και του τουρκικού λαϊκού πολιτισμού καθώς και τις σχέσεις μεταξύ τους. Συνεργάζεται με διάφορα περιοδικά πολιτιστικού προσανατολισμού. Έγραψε τα βιβλία : Τουρκικές παροιμίες (Άγρα, 1993), Κανάλ ντ’ Αμούρ (Άγρα, 1996), Τα πρόσωπα της Σωτηρίας Μπέλλου, Φαχισέ Τσίκα (Άγρα, 1998 / 2018), Βωμολοχικές σκανδαλιστικές ελληνικές παροιμίες (Άγρα, 2009), Κωνσταντινούπολη. Λογοτεχνική ανθολογία, Τούρκοι ποιητές υμνούν την Κωνσταντινούπολη, Ο Μάρκος στο χαρέμι, Το χτικιό της Άνω Τούμπας, Τρία ζεϊμπέκικα και ένα ποίημα για τον Γιώργο Κούδα, Οι ασίκηδες. Εισαγωγή και ανθολογία της τουρκικής λαϊκής ποίησης από τον 13ο αιώνα μέχρι σήμερα (Άγρα, 2003), Οι Ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας (Άγρα, 2005 ), Αφιέρωμα στον Στέλιο Καζαντζίδη, Θεσσαλονίκη 2005 – Ρεπορτάζ – Στον αδελφό Γιώργο Ιωάννου που λείπει 20 χρόνια στην καταπακτή, Σμύρνη, μια πόλη στη λογοτεχνία, Όμορφη Νύχτα. Χρονογραφία-μυθιστόρημα για 20 χρόνια λαϊκού τραγουδιού στη Θεσσαλονίκη [1985-2005] (Άγρα, 2008 ), Ο Καραγκιόζης λαϊκός τραγουδιστής (Άγρα, 2009), Ο γύρος του θανάτου (Άγρα, 2010), Θεσσαλονίκη 1912-2012. Μέσα στα στενά σου τα σοκάκια, Το αγγελόκρουσμα. Η τελευταία νύχτα του κυρ-Αλέξανδρου (Άγρα, 2012), ’55 (Άγρα, 2012), Τ’ αγαπημένα – ποιήματα και πεζά, Τι πάθος ατελείωτο (Άγρα, 2014), Το πρώτο φιλί (Άγρα, 2015), Ο κατάδεσμος (Άγρα, 2016), Σκίρτημα ερωτικόν. Ο Κ.Π. Καβάφης εις την Πόλιν (Άγρα, 2017), Ο θρύλος του Ασλάν Καπλάν (Άγρα, 2018), « Ολίγη μπέσα, ωρέ μπράτιμε ! » και Η τελευταία ώρα του Οδυσσέα Ανδρούτσου (Άγρα, 2019), Θεσσαλονίκη – Κωνσταντινούπολη – Ανατολή (Άγρα, 2021). Το 1995 τιμήθηκε με το βραβείο Ιπεκτσί. Για το μυθιστόρημά του Ο γύρος του θανάτου τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2011, ενώ για το ’55 τιμήθηκε με το βραβείο «Νίκος Θέμελης» 2013. Είναι συνθέτης, στιχουργός και ερμηνευτής λαϊκών τραγουδιών. Δισκογραφία : Από έβενο κι αχάτη, Φουζουλή : Λεϊλά και Μετζνούν, Τακίμια, Το κελί. Συχνά παρουσιάζει συναυλίες με το δικό του ρεπερτόριο η με θέματα του ρεμπέτικου και του λαϊκού τραγουδιού

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, σελ. 192

“Νεωτερικότητα και Ακροδεξιά στα μετακομμουνιστικά Βαλκάνια” | Πέτρος Παπασαραντόπουλος

…Ένα ιδι­αί­τε­ρο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό των με­τα­κομ­μου­νι­στι­κών βαλ­κα­νι­κών χω­ρών, όπως η Ρου­μα­νία, η Σερ­βία και η Βουλ­γα­ρία, είναι η πη­γή της νο­μι­μο­ποί­η­σης των ακρο­δε­ξι­ών κομ­μά­των. Επει­δή τα ση­μα­ντι­κό­τε­ρα ακρο­δε­ξιά κόμ­μα­τα αντλούν τη νο­μι­μο­ποί­η­σή τους από την ίδια την κομ­μου­νι­στι­κή πε­ρί­ο­δο, η κομ­μου­νι­στι­κή κλη­ρο­νο­μιά είναι υψί­στης ση­μα­σί­ας για την κα­τα­νό­η­ση των δι­α­στά­σε­ων τό­σο της προ­σφο­ράς όσο και της ζή­τη­σης της υπο­στή­ρι­ξης των ακρο­δε­ξι­ών κομ­μά­των σε αυτές τις χώ­ρες.

Όσον αφο­ρά την προ­σφο­ρά, οι «φαι­ο­κόκ­κι­νοι συ­να­σπι­σμοί» που υπο­στη­ρί­ζο­νται από τον εθνι­κι­σμό δι­α­μορ­φώ­νουν το κομ­μα­τι­κό επί­πε­δο. Όσον αφο­ρά τη ζή­τη­ση, το επί­πε­δό της το δι­α­μορ­φώ­νει το «φαι­ο­κόκ­κι­νο» προ­φίλ των ψη­φο­φό­ρων.

Αυτή η συ­νερ­γα­σία με­τα­ξύ των δύο άκρων μπο­ρεί να ερ­μη­νευ­θεί ως ανη­συ­χη­τι­κό φαι­νό­με­νο όσον αφο­ρά τις προ­ο­πτι­κές εκ­δη­μο­κρα­τι­σμού. Επι­ση­μαί­νο­ντας ότι δεν πρό­κει­ται για με­μο­νω­μέ­νο φαι­νό­με­νο, ο Πα­πα­σα­ρα­ντό­που­λος κά­νει συ­γκρι­τι­κές ανα­φο­ρές στην Ελ­λά­δα, η οποία επί­σης βί­ω­σε έναν συ­να­σπι­σμό με­τα­ξύ απί­θα­νων συ­ντρό­φων, του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και του ΑΝΕΛ, το 2015, κα­τά τη δι­άρ­κεια της κο­ρύ­φω­σης του ευρω­πα­ϊ­κού λα­ϊ­κι­σμού. Τε­λι­κά, όμως, οι συ­να­σπι­σμοί αυτοί δεν είχαν δι­άρ­κεια. Αντι­θέ­τως, οι «φαι­ο­κόκ­κι­νες» συμ­μα­χί­ες μπο­ρεί να συ­νέ­βα­λαν στην πα­ρακ­μή της ακρο­δε­ξι­άς στα με­τα­κομ­μου­νι­στι­κά Βαλ­κά­νια: ο ανα­χρο­νι­στι­κός χα­ρα­κτή­ρας της ακρο­δε­ξι­άς στις χώ­ρες αυτές και η προ­σκόλ­λη­σή της στο πα­ρελ­θόν κα­τα­δι­κά­ζουν τα ακρο­δε­ξιά κόμ­μα­τα στο πε­ρι­θώ­ριο του πο­λι­τι­κού συ­στή­μα­τος… – Δάφ­νη Χα­λι­κι­ο­πού­λου

*Ο Πέ­τρος Πα­πα­σα­ρα­ντό­που­λος γεν­νή­θη­κε το 1955 στην Κα­λα­μά­τα. Χη­μι­κός Μη­χα­νι­κός της Πο­λυ­τε­χνι­κής Σχο­λής του Πα­νε­πι­στη­μίου Θεσ­σα­λο­νί­κης. Μέ­λος του Κε­ντρι­κού Συμ­βου­λίου του «Ρή­γα Φε­ραίου» και της συ­ντα­κτι­κής επι­τρο­πής του «Θού­ριου» στη με­τα­πο­λί­τευ­ση του 1974. Αντι­πρό­ε­δρος του πρώ­του με­τα­δι­κτα­το­ρι­κού Κε­ντρι­κού Συμ­βου­λίου της ΦΕ­ΑΠΘ και μέ­λος του Κ.Σ. της ΕΦΕΕ την ίδια πε­ρί­ο­δο. Ερ­γά­σθη­κε ως δη­μο­σι­ο­γρά­φος στις εφη­με­ρί­δες Αυγή, Εγνα­τία, Θεσ­σα­λο­νί­κη και στο πε­ρι­ο­δι­κό Αντί. Ιδρυ­τής του εκ­δο­τι­κού οίκου Πα­ρα­τη­ρη­τής, δι­ευ­θυ­ντής του ρα­δι­ο­φω­νι­κού σταθ­μού της Θεσ­σα­λο­νί­κης Ρά­διο Πα­ρα­τη­ρη­τής και του λο­γο­τε­χνι­κού πε­ρι­ο­δι­κού Πα­ρα­τη­ρη­τής. Υπεύ­θυ­νος εκ­δό­σε­ων στον εκ­δο­τι­κό οίκο Επί­κε­ντρο. Ιδρυ­τι­κό μέ­λος του Κέ­ντρου για τη Δη­μο­κρα­τία και τη Συμ­φι­λί­ω­ση στη Νο­τι­ο­α­να­το­λι­κή Ευρώ­πη (Center for Democracy and Reconciliation in Southeast Europe, CDRSEE) και γε­νι­κός γραμ­μα­τέ­ας της «Ένω­σης για τη Δη­μο­κρα­τία στα Βαλ­κά­νια». Δι­ευ­θυ­ντής σύ­ντα­ξης στο πε­ρι­ο­δι­κό Balkan Horizons. Έχει με­τα­φρά­σει το βι­βλίο του Λού­τσιο Κο­λέ­τι Για το νε­α­ρό Μαρξ (εκ­δό­σεις Οδυσ­σέ­ας 1977), έχει επι­με­λη­θεί και προ­λο­γί­σει τον συλ­λο­γι­κό τό­μο ΠΑ­ΣΟΚ και εξου­σία (εκ­δό­σεις Πα­ρα­τη­ρη­τής 1980), το Λε­ω­νί­δας Κύρ­κος εκ Βα­θέ­ων (εκ­δό­σεις Επί­κε­ντρο 2009), το Cas Mudde Λα­ϊ­κι­στι­κά Ρι­ζο­σπα­στι­κά Δε­ξιά Κόμ­μα­τα στην Ευρώ­πη (εκ­δό­σεις Επί­κε­ντρο 2011) και πολ­λά άλ­λα. Έγρα­ψε το Πο­λι­τι­κό Τρα­βέρ­σο στην Ύστε­ρη Με­τα­πο­λί­τευ­ση (εκ­δό­σεις Επί­κε­ντρο 2010), το Μύ­θοι και Στε­ρε­ό­τυ­πα της Ελ­λη­νι­κής Κρί­σης (εκ­δό­σεις Επί­κε­ντρο 2012) το Εξ­τρε­μι­σμός και πο­λι­τι­κή βία στην Ελ­λά­δα Το Bing Bang της Χρυ­σής Αυγής (εκ­δό­σεις Επί­κε­ντρο 2014) και το Η Υπο­νό­μευ­ση της Δη­μο­κρα­τί­ας-2015-2019 (εκ­δό­σεις Επί­κε­ντρο 2020) .

Εκδόσεις Επίκεντρο, σελ. 432

“Θέλεις να παίξουμε;” | Γιώργος Μπάρμπας, Πολυχρόνης Ευκαρπίδης

Το βιβλίο είναι μια μελέτη των σχέσεων των συνομηλίκων στο δημοτικό σχολείο βασισμένη σε δεδομένα έρευνας των συγγραφέων, καθώς και σε αντίστοιχα ερευνητικά και θεωρητικά δεδομένα από τον διεθνή χώρο. Η ιδιαιτερότητα και πρωτοτυπία των ερευνητικών δεδομένων του βιβλίου έγκειται στο γεγονός ότι αυτά προέρχονται άμεσα από τα ίδια τα παιδιά, τόσο στις επιλογές που κάνουν –ποιον θέλουν και ποιον δεν θέλουν για παρέα στο παιχνίδι και συνεργασία στην τάξη- όσο και στις εξηγήσεις που δίνουν γι’ αυτές τις επιλογές.

Η έρευνα κινείται παράλληλα σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο εξετάζεται το σύνολο των μαθητών τυπικής ανάπτυξης όλων των τάξεων του δημοτικού εκτός από την Α΄ τάξη. Σ’ αυτό το επίπεδο διαπιστώνεται ότι σε όλες τις ηλικίες του δημοτικού, ένα στα 4 περίπου παιδιά βρίσκονται σε δυσμενή κοινωνικά θέση στην ομάδα των συνομηλίκων, δηλαδή είτε είναι απορριπτόμενα από τους συμμαθητές τους είτε αφανή στη ζωή της ομάδας και κανένας δεν ασχολείται μαζί τους. Το ποσοστό είναι πολύ υψηλό και βάζει σοβαρά ερωτήματα για την ποιότητα των σχέσεων των συνομηλίκων, την κουλτούρα που χαρακτηρίζει τη ζωή της ομάδας και το επίπεδο των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών. Φαίνεται ότι κριτήρια – αξίες όπως η συλλογικότητα, η συνεργατικότητα, η αποδοχή του άλλου, ο σεβασμός του άλλου, δεν είναι σταθεροποιημένα και ήδη από αυτή την ηλικία βρίσκονται σε κίνδυνο.

Στο δεύτερο επίπεδο εξετάζεται ένα μεγάλο δείγμα μαθητών με ήπια νοητική ανεπάρκεια από τις 5 τάξεις του δημοτικού. Εδώ η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη. Δύο στους τρεις μαθητές αυτής της ομάδας είναι απορριπτόμενοι ή αφανείς, ποσοστό συντριπτικό που αποκαλύπτει την αποτυχία της πολιτικής της ένταξης. Φαίνεται ότι το περίφημο «συμπεριληπτικό σχολείο» υπάρχει κυρίως στο επίπεδο των δομών που φτιάξαμε και πολύ λιγότερο στην κουλτούρα και στη ζωή των μαθητών.

Ποια είναι, όμως, η βαρύτητα αυτών των ερευνητικών δεδομένων; Η κοινωνιολογική και παιδαγωγική οπτική που αναλύεται στο βιβλίο υποστηρίζει ότι οι σχέσεις των συνομηλίκων, η κουλτούρα τους και η θέση που αποκτά ο κάθε μαθητής μέσα στην ομάδα των συμμαθητών του, επηρεάζουν σημαντικά και ίσως αποφασιστικά την κοινωνική ταυτότητα που διαμορφώνει ο νέος άνθρωπος στην πορεία ανάπτυξής του. Και στον βαθμό που αυτό ισχύει, τότε πώς στέκεται το σχολείο και οι εκπαιδευτικοί απέναντι σ’ αυτό το θέμα; Στο βιβλίο παρουσιάζονται παράλληλα οι εκτιμήσεις των εκπαιδευτικών στα ίδια ερωτήματα. Οι εκτιμήσεις αυτές διαφέρουν σημαντικά από τις επιλογές και απόψεις των παιδιών. Αυτό σχετίζεται με το γεγονός ότι τα ερωτήματα που τέθηκαν παραπάνω δεν απασχολούν την πλειονότητα των εκπαιδευτικών του δημοτικού, σύμφωνα με την αντίληψη που έχουν διαμορφώσει οι ίδιοι για τη δουλειά τους. Εδώ και πάνω από 30 χρόνια η παιδαγωγική λειτουργία του σχολείου και του εκπαιδευτικού έχει συρρικνωθεί στον μαθησιακό τομέα και στη διασφάλιση της εφαρμογής των κανόνων του σχολείου. Έτσι, θέματα που σχετίζονται με τα κριτήρια διαχείρισης των σχέσεων των συνομηλίκων και των μεταξύ τους διαφορών, συγκλίσεων και συγκρούσεων, είναι έξω από αυτό το πλαίσιο. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δεν γνωρίζουν κατά κανόνα τι συμβαίνει στις παρέες των μαθητών μέσα στο σχολικό χώρο ούτε θεωρούν ότι κάτι τέτοιο εντάσσεται στα καθήκοντά τους.

Οι συγγραφείς αναδεικνύουν ως πρώτης προτεραιότητας παιδαγωγικό ζήτημα την υποστήριξη των μαθητών στην κουλτούρα που διαμορφώνουν στις μεταξύ τους σχέσεις, στην ικανότητα να διαχειρίζονται και να επιλύουν τις συγκρούσεις τους με σεβασμό στις στοιχειώδεις αξίες του σεβασμού του άλλου και της συνεργατικής λειτουργίας της ομάδας. Αυτό όμως προϋποθέτει αλλαγή της κουλτούρας του ίδιου του σχολείου, της νοοτροπίας των εκπαιδευτικών και της αντίληψης που έχουν για τη δουλειά τους, κάτι που θεωρούν ότι είναι αφενός επείγον και παιδαγωγική προτεραιότητα, και αφετέρου με επίγνωση ότι θα απαιτήσει πολύ χρόνο, κόπο και ενέργεια.

*Ο Γιώργος Μπάρμπας είναι παιδαγωγός, ειδικός παιδαγωγός. Εργάστηκε στον χώρο της αναπηρίας από το 1981, μέχρι σήμερα. Παράλληλα, εργάστηκε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως μαθηματικός και στη συνέχεια στο Α.Π.Θ. από όπου και συνταξιοδοτήθηκε ως επίκουρος καθηγητής ειδικής εκπαίδευσης. Έχει συγγράψει το βιβλίο «Σχολείο και Μάθηση, μια αποκλίνουσα σχέση» (2007). Συνυπογράφει επίσης, το ψυχομετρικό κριτήριο αξιολόγησης της μαθηματικής επάρκειας για μαθητές σχολικής ηλικίας και την προσαρμογή του ψυχομετρικού κριτηρίου της Ουτρέχτης για την πρώιμη μαθηματική επάρκεια των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Ασχολήθηκε ερευνητικά και στην παιδαγωγική πράξη σε τρεις κυρίως τομείς: αναπηρία με έμφαση στην εκπαίδευση των ανθρώπων με νοητική ανεπάρκεια, προβλήματα μάθησης στο γενικό σχολείο με έμφαση στα σχολικά μαθηματικά, καθώς και με τις σχέσεις των συνομηλίκων στο σχολικό περιβάλλον.

Ο Πολυχρόνης Ευκαρπίδης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Είναι πτυχιούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης, του Παιδαγωγικού Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κολωνίας, του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ., του Διδασκαλείου «Γληνός» με κατεύθυνση την ειδική αγωγή, έχει μεταπτυχιακές σπουδές στην ειδική αγωγή και εκπαίδευση και είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στις επιστήμες της αγωγής. Εργάστηκε ως δάσκαλος σε σχολεία γενικής αγωγής, σε τμήματα ένταξης και διετέλεσε επί σειρά ετών διευθυντής ειδικού σχολείου στη Θεσσαλονίκη. Υπήρξε συνεργάτης σε μεταπτυχιακά προγράμματα του Τ.Ε.Π.Α.Ε. του Α.Π.Θ., ενώ τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως Συντονιστής Εκπαιδευτικού Έργου ειδικής αγωγής και ενταξιακής εκπαίδευσης και ως διδάσκων στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα ειδικής αγωγής του Πανεπιστημίου της Λευκωσίας. Έχει ένα ευρύ φάσμα παιδαγωγικών ενδιαφερόντων, από τις παιδαγωγικές αξίες που βρίσκει κανείς στους μύθους μέχρι τα θέματα ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, με ιδιαίτερη επικέντρωση στη νοητική ανεπάρκεια και στη μελέτη των σχέσεων που αναπτύσσουν μεταξύ τους οι συνομήλικοι.

Εκδόσεις Φυλάτος, σελ. 226

“Μια ώρα δρόμος” – Γεώργιος Α. Γιαννόπουλος

Το βι­βλίο «Μια ώρα δρό­μος» είναι προ­ϊ­όν πο­λύ­χρο­νης ενα­σχό­λη­σης και προ­βλη­μα­τι­σμού του συγ­γρα­φέα σχε­τι­κά με τη θαυ­μα­στή όσο και ανε­ξή­γη­τη συμ­βα­τό­τη­τα και πα­ραλ­λη­λι­σμό που δι­α­πι­στώ­νε­ται με­τα­ξύ της αν­θρώ­πι­νης συ­μπε­ρι­φο­ράς και των νό­μων της φυ­σι­κής σε πολ­λούς το­μείς της κα­θη­με­ρι­νής μας ζω­ής.

Έχο­ντας ασχο­λη­θεί επαγ­γελ­μα­τι­κά για πά­νω από 40 χρό­νια με την ανά­λυ­ση της αν­θρώ­πι­νης συ­μπε­ρι­φο­ράς στα πλαί­σια και με τα ερ­γα­λεία που πα­ρέ­χει η επι­στή­μη των Με­τα­φο­ρών και Συ­γκοι­νω­νι­ών, ο συγ­γρα­φέ­ας πα­ρα­θέ­τει και τεκ­μη­ρι­ώ­νει συ­γκε­κρι­μέ­νες πε­ρι­πτώ­σεις συ­σχέ­τι­σης της αν­θρώ­πι­νης συ­μπε­ρι­φο­ράς κα­τά τη δι­α­δι­κα­σία των με­τα­κι­νή­σε­ων, με φυ­σι­κά φαι­νό­με­να και γνω­στούς νό­μους της φυ­σι­κής. Στη συ­νέ­χεια επε­κτεί­νει τη συ­σχέ­τι­ση αυτή και σε άλ­λες πε­ρι­πτώ­σεις αν­θρώ­πι­νης συ­μπε­ρι­φο­ράς πέ­ραν των κα­θη­με­ρι­νών μας με­τα­κι­νή­σε­ων.

Η βα­σι­κή υπό­θε­ση ερ­γα­σί­ας που γί­νε­ται και τε­λι­κό συ­μπέ­ρα­σμα της όλης δι­ε­ρεύ­νη­σης, είναι ότι αφού οι νό­μοι της φύ­σης – όπως αυτοί δι­α­τυ­πώ­νο­νται από τη φυ­σι­κή και άλ­λες θε­τι­κές επι­στή­μες – μπο­ρούν να χρη­σι­μο­ποι­η­θούν για να πε­ρι­γρά­ψουν, ή δι­και­ο­λο­γή­σουν, ή απλά εκ­φρά­σουν την αν­θρώ­πι­νη συ­μπε­ρι­φο­ρά πρέ­πει να υπάρ­χει μια ευρύ­τε­ρη αιτι­ο­κρα­τι­κή συ­σχέ­τι­ση και υπο­τα­γή του αν­θρώ­που στους φυ­σι­κούς νό­μους η οποία πρέ­πει να ανα­ζη­τη­θεί με βά­ση τις κλασ­σι­κές επι­στη­μο­νι­κές με­θό­δους των θε­τι­κών επι­στη­μών δη­λα­δή την τεκ­μη­ρι­ω­μέ­νη ανά­λυ­ση και το πεί­ρα­μα.

Ένα ση­μα­ντι­κό ση­μείο εν­δι­α­φέ­ρο­ντος αλ­λά και πρό­σθε­το όφε­λος για τον ανα­γνώ­στη, είναι η ύλη του Μέ­ρους ΙΙΙ του βι­βλίου. Πα­ρου­σι­ά­ζο­νται εκεί με συ­στη­μα­τι­κό και εκλα­ϊ­κευ­μέ­νο τρό­πο όλες οι με­γά­λες θε­ω­ρί­ες της φυ­σι­κής των τε­λευ­ταί­ων 200 χρό­νων (Κλασ­σι­κή φυ­σι­κή του Νεύ­τω­να, Θερ­μο­δυ­να­μι­κή, Ηλε­κτρο­μα­γνη­τι­σμός, Γε­νι­κή και Ειδι­κή θε­ω­ρία της Σχε­τι­κό­τη­τας, Κβα­ντο­μη­χα­νι­κή) κα­θώς επί­σης και βα­σι­κά στοι­χεία θε­ω­ρι­ών από τη βι­ο­λο­γία και τα μα­θη­μα­τι­κά. Η πα­ρου­σί­α­ση και σχο­λι­α­σμός των σχε­τι­κών θε­μά­των είναι πά­ντα «από ψη­λά» σε μια προ­σπά­θεια να δι­α­κρί­νε­ται το «σύ­νο­λο» από τα «μέ­ρη», το «δά­σος» από τα «δέ­ντρα» και να προ­βάλ­λε­ται η «συ­νο­λι­κή εικό­να». Απο­κτού­με έτσι τη σω­στή εικό­να και δι­ά­στα­ση σχε­τι­κά με τη θέ­ση μας στο οικο­δό­μη­μα της φύ­σης χω­ρίς να θέ­του­με τον εαυ­τό μας στο κέ­ντρο του…

*Ο Γι­ώρ­γος Γι­αν­νό­που­λος είναι Πο­λι­τι­κός Μη­χα­νι­κός – Συ­γκοι­νω­νι­ο­λό­γος, δι­δά­κτωρ του Πα­νε­πι­στη­μίου του Λον­δί­νου (Imperial College), ομό­τι­μος κα­θη­γη­τής του Αρι­στο­τε­λείου Πα­νε­πι­στη­μίου Θεσ­σα­λο­νί­κης (ΑΠΘ), και αντε­πι­στέλ­λον μέ­λος της Ακα­δη­μί­ας Αθη­νών (έδρα Με­τα­φο­ρών και Συ­γκοι­νω­νι­ών). Είναι μέ­λος της δι­οι­κού­σης επι­τρο­πής του το­μέα Ενέρ­γει­ας του Επι­στη­μο­νι­κού Συμ­βου­λίου των Ευρω­πα­ϊ­κών Ακα­δη­μι­ών (European Academies Science Advisory Council – EASAC) και μέ­λος της μό­νι­μης Επι­τρο­πής για την Και­νο­το­μία του Αμε­ρι­κα­νι­κού Transportation Research Board. Την τε­λευ­ταία δε­κα­ε­τία κα­τέ­χει δι­ά­φο­ρες θέ­σεις συμ­βού­λου ή επι­σκέ­πτη κα­θη­γη­τή σε με­γά­λα πα­νε­πι­στή­μια της Κί­νας (Beijing Jiaotong του Πε­κί­νου, Chang’an University του Xian, και Ningbo University of Technology). Έχει δη­μο­σι­εύ­σει πά­νω από 250 επι­στη­μο­νι­κές ερ­γα­σί­ες, μο­νο­γρα­φί­ες και άρ­θρα και έχει συγ­γρά­ψει 17 βι­βλία εκ των οποί­ων 4 στην Αγ­γλι­κή. Είναι ο ιδρυ­τής και Δ/ντής για 16 χρό­νια του Ιν­στι­τού­του Βι­ώ­σι­μης Ανά­πτυ­ξης και Δι­κτύ­ων Με­τα­φο­ρών (ΙΜΕΤ) του Εθνι­κού Κέ­ντρου Έρευ­νας και Τε­χνο­λο­γι­κής Ανά­πτυ­ξης (ΕΚΕ­ΤΑ) στο οποίο ήταν αντι­πρό­ε­δρος για μια δε­κα­ε­τία και πρό­ε­δρος τη δι­ε­τία 2010-2012. Ήταν επί­σης πρό­ε­δρος για μια εξα­ε­τία της Επι­τρο­πής Δι­ε­θνούς Συ­νερ­γα­σί­ας του Αμε­ρι­κα­νι­κού Transportation Research Board, πρό­ε­δρος για μια εξα­ε­τία της Ευρω­πα­ϊ­κής Δι­ά­σκε­ψης Ιν­στι­τού­των Με­τα­φο­ρών (European Conference of Transport Research Institutes), πρό­ε­δρος της Συμ­βου­λευ­τι­κής Ομά­δας Με­τα­φο­ρών (Transport Advisory Group) της Ευρω­πα­ϊ­κής Επι­τρο­πής και πρό­ε­δρος ή μέ­λος δε­κά­δων άλ­λων Επι­τρο­πών και ομά­δων ερ­γα­σί­ας στην Ελ­λά­δα και το εξω­τε­ρι­κό.

Εκδόσεις Επίκεντρο, σελ. 424

“Δανεικές Αναπνοές” | Μαρία Μπάκα

“Δανεικές Αναπνοές είναι αυτές που παίρνουμε για να βγάλουμε άλλη μια μέρα. Είναι αυτές που αναζητούμε όταν αρχίζουμε να έχουμε Ταχυπαλμια, Εφίδρωση και Έξαψη. Είναι εκείνη η σωτηρία Ανάσα που μας βουτάει έξω από την κρίση πανικού.”

Κυκλοφόρησε από τις αυτοεκδόσεις Poetry Slam Gr η πρώτη ποιητική συλλογή της Μαρίας Μπάκα με τίτλο “Δανεικές αναπνοές”.

ΓΡΙΠΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Άρπαξα θλίψη. Όλη μέρα φτύνω καρφιά απ’ τον εσταυρωμένο μου εαυτό. Στέκεται κρεμάμενος επί του ξύλου και καλημερίζει τον επόμενο πελάτη.

Επιμέλεια έκδοσης: Μάκης Μούλος, Αφροδίτη Λεολόη

“Homo Hapticus” | Martin Grunwald

Σε αυτό το βιβλίο, ο Μάρτιν Γκρούνβαλντ στρέφει τον ερευνητικό του φακό στην αίσθηση της αφής, που συνοδεύει τη ζωή µας από την αρχή έως το τέλος. Ήδη από την εμβρυϊκή φάση, προτού καν αποκτήσει τις υπόλοιπες αισθήσεις του, ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και το περιβάλλον του χάρη στις επαφές στην κοιλιά της μητέρας, ενώ από τα ερεθίσματα που δέχεται το βρέφος κατά την επαφή μαζί της ή µε άλλα πρόσωπα ευνοείται η ανάπτυξη και η νευρωνική ωρίμανση του εγκεφάλου, καθώς επίσης και άλλων λειτουργιών.

Μέσα από διάφορα παραδείγματα, ο συγγραφέας εφιστά την προσοχή στους κινδύνους τους οποίους εγκυμονούν τυχόν διαταραχές στο αισθητήριο σύστημα της αφής· παράλληλα, αναδεικνύει και τη σημασία της συγκεκριμένης αίσθησης στις διαδικασίες σχεδιασμού και κατασκευής διαφόρων προϊόντων και συσκευών από τις βιομηχανίες. Από κάθε άποψη, η αίσθηση της αφής κατέχει κυρίαρχο ρόλο στη ζωή µας, επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό την πορεία της υγείας µας, µε αντίκτυπο στη συμπεριφορά, τις πράξεις και τις επιλογές µας. Κατά τον Μάρτιν Γκρούνβαλντ, πρόκειται για ένα παραγνωρισμένο αισθητήριο σύστημα, που όµως χρήζει προσοχής και περαιτέρω μελέτης.

*Ο καθηγητής Martin Grunwald (Μάρτιν Γκρούνβαλντ) γεννήθηκε το 1966 στη Λειψία. Σπούδασε ψυχολογία, βιολογία και φιλοσοφία στα πανεπιστήμια της Ιένας, της Λειψίας και της Δρέσδης αντίστοιχα. Από το 1996 είναι επικεφαλής του Εργαστηρίου Απτικής, που υπάγεται στη Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Λειψίας και συγκεκριμένα στο Ινστιτούτο Paul Flechsig για την Έρευνα του Εγκεφάλου. Μέσα από έρευνες και πειράµατα που διεξάγονται στο Εργαστήριο Απτικής, μελετά τον τρόπο µε τον οποίο λειτουργεί η αίσθηση της αφής στον άνθρωπο και πώς επηρεάζει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις µας. Παράλληλα, στην έρευνα των διατροφικών διαταραχών, της άνοιας και της νεογνολογίας ακολουθεί πρωτοποριακές μεθόδους θεραπείας και μέτρησης τιμών µε σημείο αναφοράς το σώμα. Μεταξύ άλλων, έχει συνεργαστεί µε το MIT της Βοστώνης, ενώ ως εισηγητής του απτικού σχεδιασμού παρέχει υπηρεσίες συμβουλευτικής σε διάφορες εταιρείες παγκοσμίως σε ό,τι αφορά τον σχεδιασμό νέων προϊόντων και συσκευών. Το σύγγραμμά του Η ανθρώπινη αίσθηση της αφής (Human haptic perception, 2008) αποτελεί έργο αναφοράς για την παγκόσμια απτική έρευνα.

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σελ. 344

“Τελευταίο Σκοτάδι” | Αργύρης Παλούκας

Στο πέμπτο ποιητικό του βιβλίο, Τελευταίο σκοτάδι, ο Αργύρης Παλούκας εγκαταλείπει σε μεγάλο βαθμό την ελλειπτικότητα της προηγούμενης ποιητικής συλλογής, Άνθρωποι που γελάνε (2018). Τα οικεία του θέματα αναπτύσσονται και πάλι οικονομημένα, με δωρικότητα και ακρίβεια, αλλά αυτή τη φορά με μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης και βάθος.

Το περιεχόμενο των καινούργιων ποιημάτων επιβάλει πιο αυταρχικά τους δικούς του κανόνες: άλλοτε πιο εσωστρεφή κι άλλοτε πιο επιτακτικά, τα ποιήματα δηλώνουν χωρίς οποιονδήποτε περισπασμό ότι υπάρχει πλέον μόνο ο χρόνος κατά τον οποίο τα πράγματα πρέπει να λέγονται με το όνομά τους.

*Ο Αργύρης Παλούκας γεννήθηκε στην Ερμιόνη της Αργολίδας το 1975. Σπούδασε Θεατρολογία στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται από το 1994. Έχει εκδώσει τέσσερα βιβλία ποίησης (Το ξέφτι, Μανδραγόρας, 2007· Το αλάτι πίσω από τ’ αυτί, Κέδρος, 2009· Θέλω το σώμα μου πίσω, Μεταίχμιο, 2011· Άνθρωποι που γελάνε, Κριτική, 2018) και έχει επιμεληθεί την ανθολογία Αγάπη σαν ακολασία (Κριτική, 2016), η οποία περιλαμβάνει αποσπάσματα από το σύνολο του πεζογραφικού έργου τού Γιώργου Χειμωνά. Το Τελευταίο σκοτάδι είναι η πέμπτη ποιητική συλλογή του. Κείμενά του για πρόσωπα και θέματα της λογοτεχνίας έχουν συμπεριληφθεί σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Το 2012 τιμήθηκε, για το Θέλω το σώμα μου πίσω, με το Πρώτο Βραβείο Καλύτερου Νέου Ποιητή από το Συμπόσιο Ποίησης.

Εκδόσεις Κριτική, σελ. 40

“Ο ψεύταρος βοσκός Μητς Μπόι και άλλες ιστορίες” | Σάκης Σερέφας

“ΟΥΦ! ΒΑΡΕΜΑΡΑ! ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΙΑΝΕΙ ΚΑΙ ΣΗΜΑ ΤΟ SMARTPHONE ΕΔΩ ΠΑΝΩ, ΝΑ ΠΟΣΤΑΡΩ ΚΑΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΜΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΓΚΛΙΤΣΑ, ΝΑ ΠΑΡΩ ΧΙΛΙΑ LIKES ΚΙ ΟΛΟΙ ΝΑ ΘΑΥΜΑΖΟΥΝΕ ΤΟΝ ΜΗΤΣ ΜΠΟΪ, ΤΟΝ ΑΡΧΟΝΤΑ ΤΩΝ ΒΟΥΝΟΚΟΡΦΩΝ!” Ο Μητς Μπόι βαριέται να βόσκει τα πρόβατα μονάχος, γι’ αυτό και καταστρώνει μια φάρσα. Θα την πληρώσει ακριβά. Δηλαδή πόσο ακριβά; Στη διπλανή ιστορία δυο τράγοι πάνω σε ένα γεφύρι μαλώνουν για το ποιος θα περάσει πρώτος. Ποιος πέρασε τελικά; Μήπως δεν πέρασε κανείς; Στην παραδιπλανή ιστορία ένα παγιδευμένο λιοντάρι ζητάει βοήθεια από ένα ποντίκι. Από ένα ποντίκι; Σοβαρά; Μα καλά, είναι δυνατόν να συμβαίνουν όλα αυτά; Βεβαίως και είναι. Από τα χρόνια του Αισώπου ήδη συμβαίνουν. Δεν τα βλέπετε γύρω σας; Στις διπλανές ιστορίες; (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

*Ο Σάκης Σερέφας γεννήθηκε το 1960 στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Γράφει ποίηση, πεζογραφία και θέατρο. Θεατρικά του έργα έχουν ανέβει στο Εθνικό Θέατρο, στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, στο Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, στο Φεστιβάλ Φιλίππων Καβάλας, στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν», στην Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης», στο Tristan Bates Theatre (Λονδίνο, σε αγγλική μετάφραση) και αλλού. Το θεατρικό του έργο Μαμ τιμήθηκε με το βραβείο νεοελληνικού έργου «Κάρολος Κουν 2007» της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών. Το θεατρικό του έργο Λιωμένο βούτυρο παρουσιάστηκε ως πρόταση του Υπουργείου Πολιτισμού στο Διεθνές Φεστιβάλ του Σαράγεβο (2012). Το θεατρικό του έργο Αποστολή στον πλανήτη Γη τιμήθηκε με το Βραβείο του Υπουργείου Πολιτισμού για το 2007. Το θεατρικό του έργο Θα σε πάρει ο δρόμος περιλαμβάνεται στον κατάλογο «Τα 120 καλύτερα σύγχρονα ευρωπαϊκά θεατρικά έργα» της European Theatre Convention (ETC, 2010). Το βιβλίο του Ένας δεινόσαυρος στο μπαλκόνι μου τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά (2008). Το βιβλίο του Δρόμο παίρνω, δρόμο αφήνω τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου (2013). Το βιβλίο του Μια τρύπα στο νερό τιμήθηκε με το Βραβείο «Πηνελόπη Μαξίμου» από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου- Ελληνικό Τμήμα της IBBY (2012). Το βιβλίο Θεσσαλονίκη σε πρώτο πρόσωπο (κείμενα: Σάκης Σερέφας, φωτογραφίες: από το αρχείο του Χάρη Γιακουμή) τιμήθηκε με το βραβείο Milos και εκδόθηκε στα γαλλικά από τις εκδόσεις Kallimages. Έγραψε το σενάριο για τη μεγάλου μήκους ταινία Ρουλεμάν (2004). Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν τα παιδικά βιβλία του «Ένας δεινόσαυρος στο μπαλκόνι μου», «Πωλούνται σκιές!», «Πρώτη φορά στο σουπερμάρκετ», καθώς και η ποιητική σύνθεση «Κήτη».

Εκδόσεις Πατάκης, σελ. 80