Δυο λόγια για τον Τζων Μάλκοβιτς
Μερικά λόγια για τον σπουδαίο ηθοποιό ο οποίος παίζει τώρα "Στη μοναξιά των κάμπων με βαμβάκι" του Bernard- Marie Koltès στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.
Εικόνες: MĀRIS MORKĀNS
Δεν είναι και λίγο πράγμα μέσα σε περίπου 4 μήνες να έχεις τη δυνατότητα να δεις στη σκηνή τον Τζων Μάλκοβιτς, έναν από τους καλύτερους, τους πλέον “δαιμόνιους”, πρωτεϊκούς και συναρπαστικούς ηθοποιούς παγκοσμίως.
Τον Οκτώβριο μας επισκέφθηκε με το σαρκαστικά απολαυστικό πρότζεκτ «The Music Critic», σε σύλληψη και δημιουργία του διάσημου βιολιστή, συνθέτη, παραγωγού και ηθοποιού Aleksey Igudesman, ο οποίος συμμετείχε στην παράσταση μαζί με τον πιανίστα Hyung-ki Joo.
Τώρα, ο Μάλκοβιτς είναι στη Στέγη (Κυριακή, 12/02, η τελευταία παράσταση), όπου πρωταγωνιστεί στο πολύ δύσκολο, πολύ δύσβατο έργο του Κολτές, “Η μοναξιά των κάμπων με βαμβάκι”, σε έναν ρόλο εντελώς διαφορετικό, ωστόσο απόλυτα ταιριαστό στο υποκριτικό του στυλ.
Nα προσθέσω εδώ ότι στη Θεσσαλονίκη είχε έρθει και το 2007 στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου, όπου έδωσε και μία masterclass.
Ο Μάλκοβιτς ανήκει στη γενιά των ηθοποιών που μεγάλωσαν με τον αμερικανικό ρεαλισμό, όπως περίπου τον διοχέτευσε στην εγχώρια αγορά το Actors’ Studio (η αμερικανική εκδοχή των σκηνοθετικών απόψεων του Στανισλάφσκι).
Αν και ο ίδιος αρνείται ότι έμεινε κολλημένος σε αυτό το υποκριτικό στυλ, είναι γεγονός ότι μέσα από τον αυστηρό ρεαλισμό της Μεθόδου, που συχνά τείνει να υπηρετεί περισσότερο την προσωπικότητα του ηθοποιού παρά τον χαρακτήρα (βλ. λ.χ περίπτωση Μάρλον Μπράντο, ντε Νίρο, Αλ Πατσίνο, Μέριλ Στριπ), κέρδισε πολλά. Παράλληλα, όμως, παίζοντας με την πολύ σπουδαία ομάδα του Σικάγου Steppenwolf (ήταν ένα από τα ιδρυτικά μελη–1976) έμαθε να τιθασσεύει το ατομικό παίξιμο της Μεθόδου και να αφήνεται πιο πολύ στη λογική του ομαδικού παιξίματος (ensemble acting).
Στην ομάδα αυτή είναι γνωστό ότι εξαρχής δεν ενθαρρύνονταν στυλ που προέβαλαν και ξεχώριζαν το άτομο.
Στόχος ήταν οι συλλογικότητες (του στυλ: σε μια ομάδα πέντε ηθοποιών στη σκηνή, για παράδειγμα, ο ένας αναζητεί τους τέσσερις και οι τέσσερις τον ένα).
Αυτό το ομαδικό πνεύμα θα καθιερωθεί μέσα στη δεκαετία του 1980 σε πολλά θέατρα του Σικάγου, σε σημείο να περάσει στον κόσμο του χώρου και ως “Στυλ Σικάγου” (οι κριτικοί θα του δώσουν διάφορα ονόματα όπως, “rock ‘n’ roll acting”, “gonzo theater” κ.λπ.). Πρόκειται για ένα είδος “υπερνατουραλιστικού” παιξίματος με ψήγματα αυτοσχεδιασμού και έντονη αίσθηση χιούμορ (συνήθως μακάβριου) , το οποίο η ομάδα θα εγκαινιάσει και θα εντυπωσιάσει με την “Αληθινή Δύση” (True West, το έργο του Σαμ Σέπαρντ το 1983, από την ρεαλιστική του τριλογία). Κι εδώ να πω ότι δεν μπορεί να είναι τυχαίο το στυλ γραφής του επίσης γνώριμού μας συγγραφέα Ντέιβιντ Μάμετ (και αυτός από το Σικάγο), ένα στυλ το οποίο ξενίζει και συχνά μπερδεύει με την ελλειπτικότητά του, την ωμότητα του χιούμορ του, τις έντονες υπερνατουραλιστικές και συνάμα ακραίες πινελιές του που σκιαγραφούν ανθρώπινες συμπεριφορές. Δύσκολα μπορώ να φανταστώ έναν Νεοϋορκέζο, λ.χ, να γράφει έτσι.
Αυτό το στυλ υποκριτικής (και γραφής) κατά κάποιον τρόπο εξηγεί και την τάση του θιάσου να αναζητεί έργα που να αναφέρονται πιο πολύ στην οικογένεια (κυρίως τη δυσλειτουργική). Η εκτίμηση της ομάδας είναι ότι αυτά τα έργα βοηθούν το ομαδικό παίξιμο και παράλληλα οι ρωγμές που παρουσιάζει ο πυρήνας της οικογένειας βοηθούν επίσης και στην αναζήτηση και άλλων “ρεαλισμών”, πέρα από τον ορατό και εκλογικευμένο ρεαλισμό (ας πούμε “κρυμμένων ” ή “φιμωμένων ρεαλισμών). Σε αυτό τον τομέα ο Μάλκοβιτς θα εξελιχθεί σε αυθεντία (δείτε τον και αλλού, στον κινηματογράφο, στις “Επικίνδυνες σχέσεις” του Λακλό, για παράδειγμα, το 1988).
Με την ομάδα αυτή ο Μάλκοβιτς θα μείνει ως ενεργό μέλος για 25 χρόνια. Σε αυτό το διάστημα σκηνοθέτησε ή/και συμμετείχε σε περίπου 40 θεατρικές παραγωγές. ‘
Όλα αυτά τα χρόνια θα συνεχίσει να αλλάζει και να εξελίσσεται υποκριτικά μαζί με την ομάδα, η οποία ποτέ δεν ακινητοποιήθηκε σε μια αισθητική γραμμή. Δεν έπαψε να αναζητά νέους χώρους δοκιμασίας. Εάν δεν πέφτω έξω στους υπολογισμούς μου πρέπει να είναι η μακροβιότερη θεατρική ομάδα (ensemble) στην ιστορία του αμερικανικού θεάτρου (πιο ανθεκτική στον χρόνο ακόμη και από το LIving Theatre).
Αν δούμε συγκριτικά και τις δύο παραστάσεις με τις οποίες ήρθε ο Μάλκοβιτς πρόσφατα στην χώρα μας ( The Music Critic, Η μοναξιά των Κάμπων με βαμβάκι) διαπιστώνουμε ακριβώς αυτό: την ύπαρξη δύο διαφορετικών Μάλκοβιτς, απόλυτα προσαρμοσμένων στις απαιτήσεις και ιδιαιτερότητες του κάθε πρότζεκτ ξεχωριστά.
Αυτά τα ελάχιστα που θυμάμαι πρόχειρα γι’ αυτόν τον πολύ σπουδαίο ηθοποιό και την επίσης πολύ σπουδαία ομάδα μέσα από την οποία διαμορφώθηκε (αλλά και τη διαμόρφωσε).
