Έφυγε από τη ζωή ο πρωτοπόρος Έλληνας κινηματογραφιστής, Νίκος Μπιλιλής

Κεντρική φωτογραφία: Facebook

Λέξεις: Στέργιος Μήτας

“Εφυγε” σήμερα, σε ηλικία 98 ετών, ο πρωτοπόρος Έλληνας κινηματογραφιστής Νίκος Μπιλιλής. Ο Νίκος Μπιλιλής, γεννημένος στην Θεσσαλονίκη από οικογένεια προσφύγων, αφιέρωσε, από μικρό παιδί, την ζωή του στον έβδομη τέχνη, διακρινόμενος σε όλο το φάσμα του κινηματογραφικού γίγνεσθαι.

Υπήρξε πρωτεργάτης στην ίδρυση της ΕΡΤ 3, ανταποκριτής επικαίρων, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, αγαπημένος δάσκαλος, εικονολήπτης και ανεξάντλητος γνώστης στα θέματα της τεχνικής του κινηματογράφους (εμφάνιση, οπτική, ηχοληψία κλπ). Είναι χαρακτηριστικό ότι κατόρθωσε να φτιάξει μόνος του εμφανιστήριο ταινιών, κινηματογραφικές μηχανές συγχρονισμένου ήχου και φακούς τύπους σινεμασκοπ.

Tο ντοκιμαντέρ του “Νεβεσκα” είχε βραβευθεί από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Ο Νίκος Μπιλιλής ήταν κάτοχος ενός πολύ σημαντικού κινηματογραφικού αρχείου μέρος του οποίου αποτέλεσε το αρχικό υλικό ίδρυσης του Μουσείου Κινηματογράφου.

Ήταν μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, της Εταιρείας Τεχνικών Ελληνικού Κινηματογράφου και Τηλεόρασης.

Για την προσφορά του είχε βραβευτεί από το Ιδρυμα Δημοσιογραφίας Αθ. Μπότση. Επίσης, ήταν συγγραφέας κινηματογραφικών βιβλίων, βιβλίων ποίησης ενώ στην περίοδο της νεότητάς του, (μαθητής στην αρμονία και του Μ. Καλομοίρη), υπήρξε συνθέτης οπερετών.

Ποιος ήταν ο Νίκος Μπιλιλής

Ο Νίκος Μπιλιλής γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1927.

Σπούδασε στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα και στη Ρώμη διοίκηση επιχειρήσεων, θέατρο, μουσική (αρμονία, σύνθεση) και κινηματογράφο (σκηνοθεσία και φωτογραφία). Από το 1945 γράφει και διασκευάζει θεατρικά έργα, εκδίδει βιβλία (ποίηση, πεζογραφία) και αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά (άρθρα, σατυρικά, χρονογραφήματα και μελέτες).

Γράφει σενάρια, σκηνοθετεί και φωτογραφίζει ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους, έχοντας μέχρι τώρα αποσπάσει αρκετές διακρίσεις σε ελληνικά και ξένα κινηματογραφικά φεστιβάλ. Σε μερικές από αυτές τις ταινίες έχει συνθέσει και τη μουσική. Από το 1949 μέχρι και πρόσφατα δίδασκε σε σχολές κινηματογράφου, θεάτρου και δημοσιογραφίας.

Έχει ακόμα ασχοληθεί με την παραγωγή και την παρουσίαση αρκετών τηλεοπτικών εκπομπών που αναφέρονται στην ιστορία και την τεχνική του κινηματογράφου. Βρίσκεται στο χώρο του κινηματογράφου από το 1935, τότε που τις βουβές ταινίες τις πουλούσαν στα ψιλικατζίδικα και τα παιδιά “παίζανε” τα καρέ τους κορώνα γράμματα.

Ξεκίνησε έτσι παίζοντας, αργότερα έγινε συλλέκτης, στη συνέχεια έμπορος εύφλεκτων φιλμ και το 1960 μετά από κινηματογραφικές σπουδές στη Ρώμη, δημιούργησε την μοναδική στη χώρα μας μονάδα παραγωγής και εξαγωγής κινηματογραφικών επικαίρων. Εργάσθηκε ως ανταποκριτής ξένων κινηματογραφικών επικαίρων και μόνιμος ανταποκριτής των ελληνικών επικαίρων του Υπουργείου Προεδρίας από το 1964 μέχρι το 1982 όπου σταμάτησε η κυκλοφορία τους.

Με τη μονάδα αυτή ιδρύθηκε ο πρώτος τηλεοπτικός σταθμός της Ελλάδας το Σεπτέμβρη του 1965, όπου λειτούργησε μέχρι το 1972 και το Κ/ΤΟ Β.Ε σημερινή Ε.Ρ.Τ-3 το 1976 που εργάσθηκε με την μονάδα του Νίκου Μπιλιλή μέχρι και το 1984 όταν αντικαταστάθηκε το φιλμικό υλικό με μαγνητικό.

Tότε για την συλλογή του από αντίκες, τον σύγχρονο εξοπλισμό του ΣΤΟΥΝΤΙΟ και κυρίως την φιλμική συλλογή, χιλιάδες θέματα κινηματογραφικών και τηλεοπτικών επικαίρων ελληνικών και ξένων, καθώς και παραγωγής του ιδίου με κυριότητα για όλο το κόσμο, ξεκίνησε έναν αγώνα εξεύρεσης φορέα για την παράδοση και αξιοποίηση του.

Δέκα (10) χρόνια μετά, το 1994 δόθηκε στην Νομαρχία Θεσσαλονίκης και εκείνη το παρεχώρησε στον Ο.Π.Π.Ε.Θ ’97 με την ευχή και την ελπίδα της διάσωσης και αξιοποίησης του. Έτσι ιδρύθηκε το Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Μετά από αυτή τη παράδοση των απαριθμημένων βρέθηκε στις ανεξέλεγκτες αποθήκες του Νίκου Μπιλιλή και άλλο κινηματογραφικό υλικό το οποίο χρησιμοποίησε από το 2001 μέχρι το 2004 σε ημίωρη εβδομαδιαία τηλεοπτική εκπομπή με τίτλο “ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ” στη Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης (TV100).

Λίγα (επιλεκτικά) από το έργο του

Κινηματογράφος

– Un requiem per il cinematografo, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία William Sokey, συνεργασία στο σενάριο, 1989 – Αδιάφοροι και μαριονέτες, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1987 – Σαλονικιώτικες αναμνήσεις, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1986 – Η ρουλέτα των κανιβάλων, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1986 – Θεού πλάσμα εν κι ο φτωχόν, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1976 – Όσο υπάρχουνε ταμπού (2), ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1976 – Ποιος έβρεξε τον Cow-Boy, ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία Roberto Bellini, 1965 – Εδώ γελάνε, ταινία μικρού μήκους, κινούμενο σχέδιο, σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1977 – Όσο υπάρχουνε ταμπού (1), ταινία μικρού μήκους, σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1976

Τηλεόραση

– Ιστορικά επίκαιρα, 129 ημίωρες εβδομαδιαίες εκπομπές σε σκηνοθεσία Γ. Χρόνη & Γ. Τοτονίδη, TV 100, 2001-04 – Αναδρομή στην 7η τέχνη, 40 ημίωρες εβδομαδιαίες εκπομπές στην σε σκηνοθεσία Κ. Μελιάδη, ΑΡΓΩ ΤV, 1990

Ντοκιμαντέρ

– Θεσσαλονίκη μου, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, παραγωγής Global Stroker, 2004 – Μόσχα – Περεστρόικα, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1990 – Ρουλέτα, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1987 – Χρυσό Μετάλλιο Μ.Ε.Β.Ε., 29ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Μικρού Μήκους Θεσσαλονίκης, – Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Bilbao – Ποντιακόν προσκύνεμαν, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1978 – Νεβεσκα, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1977 – Τιμητική Διάκριση στο 18ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – Για ποιον θ’ ανατείλει ο ήλιος, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1974 – Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Bilbao – Νυχτερινές ηλιαχτίδες, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1973 – Τιμητική Διάκριση στο Φεστιβάλ Λαογραφικού Κινηματογράφου Σίδνεϋ – Κηφήνες στο τσίρκο, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1969 – Χαρούμενη Θεσσαλονίκη, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1965 – Τιμητική Διάκριση στο Φεστιβάλ Λαογραφικού Κινηματογράφου Σίδνεϋ – Αν μιλούσε η γη, ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία του ιδίου, 1965

Θέατρο

Ένας πραγματικός άγγελος, μουσικό-παιδικό έργο σε λιμπρέτο και μουσική του ιδίου, Θίασος Μουσικής Εταιρίας Βορείου Ελλάδος, Θέατρα: Άνετον, Αυλαία, Βαφοπούλειο κ.α. Αυτά έχει η ζωή, πρόζα Όλα έχουν ένα τέλος, πρόζα Εδώ θα μείνουν όλα, οπερέτα σε λιμπρέτο και μουσική του ιδίου Όταν ο έρως κυβερνά, οπερέτα σε λιμπρέτο και μουσική του ιδίου Χωριάτικες αγάπες, οπερέτα σε λιμπρέτο και μουσική του ιδίου Ελληνικά μοτίβα, επιθεώρηση Ρωμέϊκες λαχτάρες, επιθεώρηση

Τα παραπάνω έχουν παρουσιαστεί μεταξύ άλλων έργων του, από τον Θίασο Ηνωμένων Καλλιτεχνών, στα Θέατρα Λ. Πύργου και Παλλάς Θεσσαλονίκης, στο διάστημα 1945-54