10 πράγματα για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη που απεβίωσε σαν σήμερα

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης πέθανε σαν σήμερα στις 3 Ιανουαρίου του 1911. Ακριβώς πριν 110 χρόνια. Θεωρείται είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες λογοτέχνες, γνωστός και ως «ο άγιος των ελληνικών γραμμάτων», «η κορυφή των κορυφών» κατά τον Κ. Π. Καβάφη. Έγραψε κυρίως διηγήματα, τα οποία κατέχουν περίοπτη θέση στη νεοελληνική λογοτεχνία.

Γεννήθηκε στη Σκιάθο στις 4 Μαρτίου του 1851 από πατέρα ιερέα. Επομένως, εξοικειώθηκε νωρίς με τα εκκλησιαστικά πράγματα, πράγμα που του διαμόρφωσαν μια χριστιανική ιδιοσυγκρασία, που διατήρησε έως το τέλος της ζωής του. Φοίτησε σε γυμνάσια της Χαλκίδας, του Πειραιά και στο Βαρβάκειο με πολλές διακοπές λόγω οικονομικών προβλημάτων, ενώ δεν κατάφερε τελικώς να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Είχε επαφή με τον μοναχισμό, καθώς παρέμεινε οκτώ μήνες στο Άγιον Όρος, ως μοναχός, παρόλα αυτά θεώρησε πως δεν ήταν άξιος για αυτό και επέστρεψε στο νησί του. Η συγγραφική του πορεία ξεκίνησε από το Πανεπιστήμιο, όπου ξεκίνησε να δημοσιογραφεί και να κάνει μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες, πράγμα που λίγοι είχαν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν εκείνη την εποχή. Παρακολουθούσε επιλεκτικά διαλέξεις στη Φιλοσοφική και έμαθε αγγλικά και γαλλικά από μόνος του. Ενίσχυσε στη συνέχεια τη θέση του γνωρίζοντας τον προοδευτικό δημοσιογράφο και εκδότη Βλάση Γαβριηλίδη που ίδρυσε την περίφημη για την εποχή της εφημερίδα Ακρόπολη. Κάποια από τα σημαντικότερα έργα του συγγραφέα αποτελούν «η Φόνισσα» (1903),  τα «Ρόδινα Ακρογιάλια» (1908), «Ολόγυρα, στη λίμνη» (1892), «Το Αστεράκι» (1909), «Το μοιρολόγι της φώκιας»(1908) κ.α.

Ο άνθρωπος αυτός, μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας, απεβίωσε σαν σήμερα και εμείς σας έχουμε συγκεντρώνει 10 πράγματα που ίσως δεν ξέρατε για εκείνον.

#1 Δεν είχε πολλούς φίλους. Ο συγγραφέας και ερευνητής Γιάννης Βλαχογιάννης, ο ποιητής Μιλτιάδης Μαλακάσης και ένας δυο άλλοι, ήταν κάποιοι από τους ελάχιστους φίλους που είχε. Τον γοήτευε η μοναξιά και η απομόνωση γι’ αυτό και δεν έπιανε εύκολα φιλίες. Αντιθέτως, προτιμούσε να ζει στον μοναχικό του κόσμο, ενώ ήταν σχεδόν αγοραφοβικός και λιγομίλητος.

https://www.youtube.com/watch?v=N-xmxHh5W58

#2  Η Φόνισσα αποτελεί τη δεύτερη νουβέλα του Παπαδιαμάντη και θεωρείται, από τους περισσότερους, το αριστούργημά του. Ανήκει στα έργα της προχωρημένης ωριμότητάς του, της ρεαλιστικής περιόδου, και κλείνει μέσα του τα πιο γόνιμα στοιχεία της τέχνης του. Σύλληψη, σύνθεση, μορφή, περιεχόμενο και μύθος σχηματίζουν ένα σημαντικό έργο τέχνης. Είναι βγαλμένο από τα βάθη της ψυχής του συγγραφέα, από την τραγωδία του σπιτιού του, από τη μιζέρια του νησιού του, από τη μεγάλη δυστυχία των φτωχών ανθρώπων του λαού.

#3 Στις περιπτώσεις που δεν δημιουργούσε τέχνη μέσω των παιδικών του αναμνήσεων, έπαιρνε τα θέματά του από τη ζωή των φτωχογειτονιών της Αθήνας. Το υπόστρωμα συνήθως ήταν θρησκευτικό. Το εξωτερικό περιβάλλον περιγράφεται με αληθινή λατρεία προς τη φύση. Υπάρχει όμως και μια οξύτατη ψυχολογική περιγραφή, μια εύστοχη διείσδυση στα βάθη του ψυχικού κόσμου των ηρώων του, που έκανε τόση εντύπωση, τόσο στους μετέπειτα χρόνους όσο και στην εποχή του, που πολλοί τον παρομοίασαν με τον Ντοστογιέφσκι.

#4 Οι ήρωες του Παπαδιαμάντη και η ατμόσφαιρα που δημιουργούσε με τη γραφή του είχαν πλημμυρίσει τις σελίδες των εφημερίδων της εποχής. Προτιμούσε να έχει για συντροφιά του ανθρώπους του μόχθου και του μεροκάματου, αποφεύγοντας τις λογοτεχνικές παρέες.

#5 Ήταν ένας άνθρωπος σπάταλος και ανοργάνωτος όσον αφορά τη διαχείριση των χρημάτων του. Μόλις έπαιρνε το μισθό του, πλήρωνε τα χρέη του στην ταβέρνα του Κεχριμάνη στου Ψυρρή, όπου έτρωγε είκοσι εφτά ολόκληρα χρόνια! Έδινε το νοίκι, έστελνε στη Σκιάθο, μοίραζε στους φτωχούς, σπαταλούσε χωρίς σκέψη για την αυριανή μέρα. Με τον τρόπο αυτό παρέμενε πάντα φτωχός και στενοχωρημένος, χωρίς να μπορεί να αγοράσει ακόμη και τα στοιχειώδη, ούτε καν ρούχα. Του φάνταζε εξαιρετικά δύσκολο να περιποιηθεί τον εαυτό του και η μεγάλη ανεμελιά του, συνοδευμένη από κάποια φυσική ραθυμία και νωθρότητα, με μια πλήρη αδιαφορία για τα βιοτικά, τον κρατούσε σε κατάσταση αθλιότητας.

#6 Πέρα από τα διηγήματα και τις νουβέλες έγραψε και ποιήματα θρησκευτικής έμπνευσης, που εξυμνούν τη μητέρα του, καθώς και την Παναγία. Ωστόσο, ο Παπαδιαμάντης, που ήταν υπερήφανος για το διηγηματικό του έργο, του οποίου γνώριζε την πραγματική αξία, δε θεώρησε ποτέ του ότι ήταν και ποιητής.

#7 Εκτός από τα τρία μυθιστορήματα και τα τρία εκτεταμένα διηγήματα (νουβέλες), έγραψε 180 διηγήματα και 40 μελέτες και άρθρα. Τα διηγήματα του είναι περιγραφικά, φυσιολατρικά, με έντονο χρωματισμό στα εκφραστικά μέσα, με ειδυλλιακή ατμόσφαιρα, υποταγμένα σε κανόνες και σχέδιο.

#8 Ο Παπαδιαμάντης δεν ευτύχησε να δει τυπωμένο σε βιβλίο κανένα έργο του. Μετά το θάνατό του, τυπώθηκαν από τις εκδόσεις Φέξη (1912-1913) έντεκα τόμοι με όσα διηγήματα βρέθηκαν τότε.

#9 Όσον αφορά την πρώτη του δειλή λογοτεχνική προσπάθεια, αυτή πραγματώνεται με το μυθιστόρημα «Η μετανάστις». Αποτελεί ένα έργο του ξενιτεμένου ελληνισμού. Επικρίνει τον εκμοντερνισμό των μεταναστών, που κατ’ αυτόν ξέχασαν τις γνήσιες ελληνικές παραδόσεις και χάλασαν την ψυχή τους. Με ηρωίδα την Ελληνίδα Μαρίνα Βεργίνη, η οποία είναι και η ίδια μετανάστρια, που κρατεί αχάλαστη την Ελλάδα μέσα της, πιστή στις εθνικές αρετές, με την αφοσίωσή της στο μνηστήρα της και μετά την εγκατάλειψή της, πληγωμένη στη λεπτή ευαισθησία της και στην ευγένεια της ψυχής της, οδηγείται, με καρτερικότητα και άδολη αγάπη προς όλους, στον τάφο.

#10 Στα τελευταία του χρόνια, η ζωή του συγγραφέα γινόταν όλο και δυσκολότερη. Το ποτό και η φτώχεια επιδείνωναν την κατάσταση της υγείας του συνεχώς. Στα τέλη του Μαρτίου του 1908 έφυγε για το νησί του, με σκοπό να μην ξαναγυρίσει στην πόλη «της δουλοπαροικίας και των πλουτοκρατών», όπως ο ίδιος έγραψε. Στο νησί του εξακολούθησε να κάνει τις μεταφράσεις του, ώστε να έχει κάποιον πόρο ζωής, μα ύστερα από λίγο τα χέρια του πρήστηκαν και του ήταν δύσκολο να γράφει.

Πηγές: in.gr / mixanitouxronou.gr