10 πράγματα που πρέπει να ξέρεις για την 8η Μπιενάλε στη Θεσσαλονίκη
Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης υπό τον τίτλο «Γεωκουλτούρα», στρέφει το ενδιαφέρον στους όρους «γη» και «κουλτούρα» και μας περιμένει.
Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης υπό τον τίτλο «Γεωκουλτούρα», στρέφει το ενδιαφέρον στους όρους «γη» και «κουλτούρα», με ζητήματα που διερευνώνται μέσα από εκθέσεις, δράσεις, καινοτόμες προτάσεις, συναντήσεις και νέες συνεργασίες, από τις 10 Δεκεμβρίου έως τις 21 Μαΐου 2023 σε μουσεία και άλλους χώρους της πόλης, υπό τη Διεύθυνση της Θούλης Μισιρλόγλου.
Παρακάτω, δέκα πράγματα που πρέπει να ξέρετε για την 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης λίγο πριν ανοίξουν οι πόρτες της.
1. Εκθέσεις
Η κεντρική έκθεση της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης τιτλοφορείται «Being as Communion» (4 Μαρτίου – 21 Μαΐου 2023), φιλοξενείται σε πολλούς χώρους στη συμπρωτεύουσα, και προτείνει μια επανεξέταση της ζωής ως κοινωνίας, αλλά και της συνύπαρξης ως ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων που βιώνουμε. Το ζήτημα της συνύπαρξης εξετάζεται μέσα από τα έργα 28 καλλιτεχνών/έχνιδων που εστιάζουν σε ποικίλες μορφές συνδιαλλαγής μεταξύ διαφορετικών υποκείμενων, ζώντων και νεκρών, ειδών και περιβαλλόντων.
Όσο για τις υπόλοιπες εκθέσεις, στις 10 Δεκεμβρίου ανοίγουν τις πύλες τους στο κοινό οι «Graceland. Ο θρίαμβος μιας αβέβαιης πορείας», «Κιβωτός: Mια κατασκευή φροντίδας» και τέσσερα κοινά πρότζεκτ.
Η έκθεση «Graceland. Ο θρίαμβος μιας αβέβαιης πορείας» (MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, έως 23 Απριλίου 2023) αποτελεί ένα συλλογικό πρότζεκτ των εικαστικών Ράνιας Εμμανουηλίδου, Φανής Μπουντούρογλου και Ευαγγελίας Ψωμά, οι οποίες πειραματίζονται με διάφορες τεχνικές παραγωγής βιοπλαστικού, χαρτιού, καλλιέργειας κρυστάλλων, φυτεύσεων, ριζωμάτων και περμακουλτούρας και δημιουργούν ένα συλλογικό έργο εν εξελίξει· έναν περίκλειστο κήπο μέσα στον κόσμο που μας απειλεί. Ίσως ο κήπος αυτός να είναι ένα καταφύγιο, μόνο που κανένα καταφύγιο δεν προστατεύει εξ ολοκλήρου από το απρόβλεπο, και ο τρόπος με τον οποίο η φύση δρα, δεν προβλέπεται.
Στην έκθεση «Κιβωτός: Mια κατασκευή φροντίδας» (MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, έως 26 Μαρτίου 2023) 43 δημιουργοί με περισσότερα από 75 έργα τέχνης ζωγραφικής, γλυπτικής, και νέων μέσων που προέρχονται από τις συλλογές του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης αποτυπώνουν, διαχειρίζονται και προωθούν την έννοια της κιβωτού ως τρόπου διάσωσης, προστασίας και διατήρησης δεδομένων, αντικειμένων και πληροφοριών για μελλοντική χρήση.
Την έννοια της κιβωτού περιλαμβάνει και η φωτογραφία του Thomas Struth με μία πράσινη όαση στη Βραζιλία. Ενδεχομένως εκεί που τα πλάσματα θα νιώθουν προστατευμένα στηριζόμενα στους κορμούς των δέντρων, στις ρίζες τους και με «ουρανό» την πράσινη (και ποικίλη) φυλλωσιά.
Ακόμη, από τις 10 Δεκεμβρίου έως τις 19 Φεβρουαρίου 2023, το MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης θα αποτελέσει κοινό τόπο φιλοξενίας τεσσάρων πρότζεκτ. Εκείνο με τίτλο «Κλιματική Βουλή. Αφηγήσεις του μη ανθρώπινου», περιλαμβάνει αφηγήσεις για το τι συμβαίνει καθώς το περιβάλλον και τα μη ανθρώπινα όντα και πράγματα αποκτούν «φωνή» για να βοηθήσουν στη διαμόρφωση της πολιτικής του πλανήτη μας.
Ο αστικός αμπελώνας του Δήμου Θεσσαλονίκης «μεταφυτεύεται» στον χώρο του μουσείου, αποτυπώνοντας τις αρχές ενός πανελληνίως μοναδικού εγχειρήματος. Στο μεταξύ, φοιτητές και διδάσκοντες των Τμημάτων Αρχιτεκτόνων Μηχανικών και Γεωπονίας του ΑΠΘ παρουσιάζουν τις προτάσεις τους για το Μητροπολιτικό Πάρκο της ΔΕΘ, με βασικούς άξονες την ανάδειξη της εικόνας της πόλης από τη φυσική και πολιτισμική της ιστορία της, τη διασφάλιση του ελεύθερου δημόσιου χώρου ζωής.
Την τετράδα του πρότζεκτ συμπληρώνει η προβολή «Ο κήπος» του Μανώλη Μπαμπούση με τον ίδιο να αφηγείται στα δέντρα τις σκέψεις του για την εικόνα, τη φωτογραφία, τη διδασκαλία, την τέχνη, την ιστορία της. Αυτό, στο πλαίσιο ενός σχεδίου που έκανε (2011) ο ίδιος για τη μετατροπή του πάρκινγκ της ΑΣΚΤ σ’ έναν ελεύθερο κήπο, χωρίς όμως καμία επέμβαση.
Πλην αυτών, στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα θα παρουσιαστεί (15 Φεβρουαρίου – 31 Δεκεμβρίου 2023) η έκθεση «Γιάννης και Μίλτος Μανάκια. Τα πρόσωπα πίσω από τον φακό», κατά την οποία τα αδέρφια Μανάκια χαρτογραφούν φωτογραφικά την εύφορη γη της Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας του α’ μισού του 20ου αιώνα. Αποτυπώνοντας στιγμές ξεγνοιασιάς και ψυχαγωγίας, αρχιτεκτονικά τοπόσημα, ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα που σηματοδοτούν τις αλλαγές της χρονικής εκείνης περιόδου.
Στο MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, θα φιλοξενηθεί (23 Φεβρουαρίου – 24 Σεπτεμβρίου 2023) η αναδρομική έκθεση «Χρήστος Δικαιάκος. Ο κόσμος ως ανοιχτό στούντιο» με φωτογραφίες τις οποίες ο Ελληνοκαναδός φωτογράφος τράβηξε από τη δεκαετία του 1970 και εξής, διερευνώντας ζητήματα μνήμης, ιστορίας και διαχείρισης του φυσικού όσο και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Στη φωτογραφία που ακολουθεί, το χιόνι έχει καλύψει τα κλαδιά της ιτιάς και τη σκάλα που στηρίζεται στο φυλλοβόλο δέντρο, παύοντας για το εκείνο παρόν την α θρώπινη δραστηριότητα/ παρέμβαση στο δέντρο.
2. Μαρία Θάλεια Καρρά
Η Μαρία Θάλεια Καρρά, επιμελήτρια σύγχρονης τέχνης με βάση την Αθήνα, είναι η επιμελήτρια της κεντρικής έκθεσης της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, με τίτλο «Being as Communion».
Το επιμελητικό της έργο εστιάζει στη σχέση μεταξύ τέχνης, οικολογίας και κοινοτήτων καθώς και στις πολιτικές του δημόσιου χώρου.
Το 2004 συν-ίδρυσε τον νομαδικό αστικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό τέχνης locus athens, ο οποίος τις τελευταίες δύο δεκαετίες επιμελείται εκθέσεις, συζητήσεις, προβολές και εκπαιδευτικά προγράμματα με έμφαση στην παραγωγή νέων καλλιτεχνικών έργων για το δημόσιο χώρο της Αθήνας. Το 2018 συν-επιμελήθηκε τις Γεωμετρίες, μια έκθεση μεγάλης κλίμακας με παράλληλο δημόσιο πρόγραμμα στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 2019 συν-ίδρυσε τον project space TAVROS στην ομώνυμη γειτονιά της Αθήνας με στόχο να δημιουργηθεί ένα νέο ίδρυμα τεχνών που θα προωθεί τους δημιουργικούς συσχετισμούς και θα λειτουργεί ως εστία για διάφορες μικρο-κοινότητες, ερευνώντας πάντα καίρια πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. Έχει ασχοληθεί παράλληλα ως παραγωγός ταινιών, λ.χ. το Tripoli Cancelled του Νaeem Mohaiemen (βραχεία λίστα για το Βραβείο Turner 2018) και το Araf της Didem Pekün (Ανθρωπιστικό Βραβείο του Φεστιβάλ Σαράγεβο 2019) καθώς και το Disturbed Earth (2021) της ίδιας καλλιτέχνιδας. To 2021 ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής του 23ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
3. Η οπτική ταυτότητα της 8ης Μπιενάλε
Καμπύλες και ασύμμετροι σχεδιασμοί συνθέτουν την οπτική ταυτότητα της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης από το δημιουργικό γραφείο BLIND Studio με έδρα τη Θεσσαλονίκη, σε ένα βαθύ, κίτρινο χρώμα.
Σύμφωνα με το σκεπτικό των σχεδιαστών, «αφετηρία για την ανάπτυξη της οπτικής ταυτότητας της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης υπήρξε η αποδόμηση και ανασύνθεση των δυο συνθετικών της «Γεωκουλτούρας» (γη, κουλτούρα). Αφενός η σχεδίαση ισοϋψών γραμμών ως αποτύπωση του γεωφυσικού ανάγλυφου και αφετέρου η χρήση της τυπογραφίας αποτελούν τα δύο βασικά συστατικά της επαναδόμησης της έννοιας της «Γεωκουλτούρας» στο οπτικό επίπεδο. Η τυπογραφία ακολουθεί τη ροή των ισοϋψών γραμμών και δημιουργεί μια σειρά από εύκαμπτες και ρευστές φόρμες που αποδίδουν ένα σχεδιαστικό αποτέλεσμα ιδιαίτερο σε κάθε εφαρμογή, αλλά και ενιαίο ως οπτικό σύνολο».
Όπως αυτοσυστήνονται, «το Blind Studio πιστεύει στη δύναμη του design. Όχι στη μονοδιάστατη ή δογματική έκφρασή του, αλλά στο εύρος των εφαρμογών του με άξονα τόσο το αισθητικό όσο και το εφαρμοσμένο αποτέλεσμα. Από τη σύλληψη ενός concept μέχρι την υλοποίησή του -οπτική, λεκτική και οπτικοακουστική- μια ομάδα επαγγελματιών αναζητά, σκέφτεται και προτείνει ιδέες που αποτυπώνονται σε σχεδιαστικές μορφές. Ιδέες που προορίζονται για εταιρείες και φορείς με όραμα και στόχο την εξέλιξή τους».
4. Οι… Σύμμαχοι
Για άλλη μια φορά, φορείς, ιδρύματα, ομάδες και ιδιώτες συνδράμουν και υποστηρίζουν το πρόγραμμα της Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης. Οι χώροι του MOMus, μουσεία και μνημεία της πόλης θα φιλοξενήσουν έργα περισσότερων από 100 σύγχρονων καλλιτεχνών που εστιάζουν σε ιστορίες τόπων και ανθρώπων, θίγουν ζητήματα ταυτότητας, ηθικής, δικαίου και βιωσιμότητας, προτείνουν αυτοσχέδιες οικολογικές τεχνολογίες, διερευνούν δυνατότητες συλλογικής ύπαρξης.
Οι ίδιοι μέσα από τα ατομικά ή και συλλογικά τους έργα θέτουν ερωτήματα για τα συστήματα με τα οποία οργανώνεται η παραγωγή, η κατανάλωση και η κερδοφορία, κάνουν πράξη ιδέες κοινής χρήσης πόρων και ισότιμης διαβίωσης και τρόπους επανεκτίμησης της εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης και εν γένει έμβιας ζωής. Η φαντασία που διατρέχει τα έργα τους αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα για τη δυνατότητα να φανταστεί ο καθένας μας διαφορετικές εκδοχές του μέλλοντος.
5. Κιβωτός: Mια κατασκευή φροντίδας
Στην έκθεση «Κιβωτός: Mια κατασκευή φροντίδας» (MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, 10.12.2022-26.03.2023 / Εγκαίνια: 10.12, 20:00) 43 δημιουργοί με περισσότερα από 75 έργα τέχνης ζωγραφικής, γλυπτικής, και νέων μέσων που προέρχονται από τις συλλογές του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης αποτυπώνουν, διαχειρίζονται και προωθούν την έννοια της κιβωτού ως τρόπου διάσωσης, προστασίας και διατήρησης δεδομένων, αντικειμένων και πληροφοριών για μελλοντική χρήση. Οι εικαστικοί που συμμετέχουν στην έκθεση οραματίζονται νέους τρόπους διαβίωσης, κόντρα στις πρόσφατες περιβαλλοντικές αλλαγές που αντιμάχονται τη δυναμική του περιβάλλοντος να εμπνέει, να προστατεύει, να αναπνέει, να θεραπεύει, να αναγεννιέται.
Καλλιτέχνες/ιδες: Δημήτρης Αληθεινός, Άγγελος Αντωνόπουλος, Αχιλλέας Απέργης, Γιώργος Βακαλό, Κωνσταντίνος (Ντίκος) Βυζάντιος, Γιώργος Γεροντίδης, Άρις Γεωργίου, Λεωνίδας Γιαννακόπουλος, Δανιήλ Γουναρίδης, Γιώργος Γυπαράκης, Lionel Estève, Μανώλης Ζαχαριουδάκης, Θόδωρος, Francisco Infante-Arana & Nonna Gurionova, Μάριον Ιγγλέση, Αλέξανδρος Ίσαρης, Αντιγόνη Καββαθά, Βαλέριος Καλούτσης, Χρίστος Καράς, Άρης Κατσιλάκης, Δημήτρης Κοντός, Γιώργος Λάππας, Σωτήρης Μίχου, Ελένη Μυλωνά, Μπία Ντάβου, George Osodi, Ρένα Παπασπύρου, Παύλος, Μάριος Πράσινος, Omid Salehi, Σωτήρης Σόρογκας, Μάριος Σπηλιόπουλος, Δανάη Στράτου, Thomas Struth, Τάκις (Βασιλάκης), Δημήτρης Τζαμουράνης, Γιώργος Τσακίρης, Κάρολος Τσίζεκ, Κώστας Τσόκλης, Αλέξανδρος Ψυχούλης
6. Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης ταξιδεύει στην Αθήνα
Αρχές Φεβρουαρίου της νέας χρονιάς, η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης ταξιδεύει στην Αθήνα με την έκθεση “Down to Earth” στο MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά (09.02-30.04.2023). Η έκθεση -συλλογική πρόταση επιμελητών και επιμελητριών του MOMus- παρουσιάζει τα έργα σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών, οι οποίοι, με διαφορετικά μέσα και οπτικές, προτείνουν μια έκθεση επικεντρωμένη στις αξίες και τις διεργασίες της γης. Η τέχνη επιστρέφει στη φύση, επιχειρώντας να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων τρόπων σκέψης και ύπαρξης, ώστε να γίνει γόνιμο πεδίο για μια εναλλακτική θέαση του κόσμου και για μια γόνιμη συμβίωση του κοινωνικού με το φυσικό.
Καλλιτέχνες/ιδες: Στρατής Βογιατζής, Ζωή Γιαμπουλντάκη, Μάριον Ιγγλέση, Γιάννης Καστρίτσης, Anemicinema (Άκης Κερσανίδης-Χρύσα Τζελέπη), Κατερίνα Μόσχου, Βασίλης Νεμπεγλεριώτης, Σωτήρης Πανουσάκης, Βαγγέλης Πλοιαρίδης, I broke the vase (Νεφέλη Σάνη-Εύα Ματσίγκου), Ιφιγένεια Σδούκου, Σοφία Τολίκα, Γιώργος Τσακίρης
Επιμέλεια: Δόμνα Γούναρη, Αρετή Λεοπούλου, Θοδωρής Μάρκογλου, Θούλη Μισιρλόγλου, Γιάννης Μπόλης, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Κατερίνα Σύρογλου
7. «κανένας μόνος, κανένας νηστικός»
Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και το MOMus, συνεργάζονται με την αυτόνομη ομάδα μαγείρων με κοινωνική συνείδηση και ιδιαίτερα ανεπτυγμένη ευαισθησία «Chefs for Zero Hunger», που δραστηριοποιούνται στη Θεσσαλονίκη με σύνθημα «κανένας μόνος, κανένας νηστικός».
Οι «Chefs for Zero Hunger» μαγειρεύουν με δικούς τους πόρους και χωρίς οικονομικό αντίτιμο για όσους έχουν ανάγκη, πρωτίστως άνεργους και άστεγους, με βασικούς άξονες την εντοπιότητα, την εποχικότητα και την παράδοση.
8. Τράπεζα Σπόρων του «Πελίτι»
Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και το MOMus υποστηρίζουν την κατασκευή της Τράπεζα Σπόρων του «Πελίτι», που από το από το 1995 ως σήμερα έχει καταφέρει να αλλάξει την εικόνα της Ελλάδας σε σχέση με τις παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων και έχει καταφέρει να επηρεάσει την κατάσταση στη Βουλγαρία, στην Κύπρο, στην Τουρκία, στην Ευρώπη, σε Αφρικανικές χώρες και τα τελευταία χρόνια επηρεάζει την κατάσταση και στις Η.Π.Α. Η συνεργασία με το «Πελίτι» θα λάβει πολλές διαφορετικές μορφές, σε μια προσπάθεια να ενδυναμωθεί το έργο της κοινότητας.
9. 7ο Thessaloniki Performance Festival
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης ολοκληρώνεται στις 21 Μαΐου 2023 με το 7ο Thessaloniki Performance Festival. Η γη, οι σχέσεις των ανθρώπων με το περιβάλλον και αυτά που το συνθέτουν αλλά και ό,τι προκύπτει από αυτό το πλαίσιο, λειτουργούν ως πεδίο έμπνευσης και δράσης για τους καλλιτέχνες που με τις περφόρμανς τους θα δώσουν μια επιτελεστική διάσταση στο γενικό θέμα «γεωκουλτούρα» της διοργάνωσης. Επιμέλεια: Ειρήνη Παπακωνσταντίνου
10. Η ιστορία
Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2007 με διοργανωτή το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Πρόκειται για μια διεθνούς εμβέλειας πρωτοβουλία του τότε ΥΠ.ΠΟ.,νυν ΥΠ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ., με στόχο να εντάξει τη Θεσσαλονίκη στο δίκτυο των Μπιενάλε εικαστικών τεχνών παγκοσμίως. Η 2η Μπιενάλε πραγματοποιήθηκε το 2009 και πάλι με τη στήριξη του ΥΠ.ΠΟ., ενώ από το 2011 και μετά υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος Μακεδονία-Θράκη 2007-2013 του ΕΣΠΑ, που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) και την Ελλάδα. Η διοργάνωση επικεντρώνει το ενδιαφέρον της σε μεγάλα ζητήματα διεθνούς επικαιρότητας, παγκόσμιες ανακατατάξεις και κρίσεις που επηρεάζουν τον άνθρωπο και το φυσικό του περιβάλλον, ενώ παράλληλα δημιουργεί δεσμούς με υπάρχοντες εικαστικούς θεσμούς, ευρωπαϊκούς και μη, με σκοπό τις περαιτέρω καλλιτεχνικές ανταλλαγές και εντάσσει τους Έλληνες καλλιτέχνες σε ένα ενδιαφέρον πεδίο αισθητικού διαλόγου με σύνορα ευρύτερα από τα ευρωπαϊκά.
