Η Άννα και ο Θουκυδίδης

Ο άκρως πετυχημένος μονόλογος της Άννας Κοκκίνου με το Θουκυδίδη, μεταφέρεται στη Θεσσαλονίκη σε μια παράσταση ενταγμένη στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. «Εγώ ο Θουκυδίδης, ένας Αθηναίος» προσφέρει συνεχή προβληματισμό σε μαθητές γυμνασίων και λυκείων καθώς και την αναγκαία λύτρωση σε ενήλικες μέσα από τη γνώση της βαθύτερης αιτίας των γεγονότων, της απαράλλαχτης ανθρώπινης φύσης. Η Άννα Κοκκίνου, ανοίγει πόρτες σε χρονικές στιγμές και ιστορικά γεγονότα, παραλληλίζει το τώρα με το χθες για να βρει το αύριο.

«Παρακολούθησα μετά από 20 χρόνια παρέλαση, με συνεπήρε το θέαμα. Είμαι απ’ αυτούς που τρομάζουν με τους θορύβους της παρέλασης αλλά τώρα σαν να εξοικειώθηκα για λίγο με το θέαμα και όσο το άντεξα, το απόλαυσα.»

Ο καλλιτέχνης οφείλει να πιστεύει σε ιδανικά, μεγάλες ιδέες, στα θεία ή να έχει απεγκλωβιστεί από αυτά για να νιώθει ελεύθερος;

Είναι εντελώς προσωπικό το ζήτημα για το πώς λειτουργεί το κάθε πράγμα στον άνθρωπο. Οι ιδέες και τα ιδανικά λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο στον καθένα. Ωστόσο, χωρίς ένα ιδανικό δεν μπορείς να κάνεις θέατρο, χωρίς μια πίστη οπουδήποτε. Πώς θα ξεπεράσεις τον εαυτό σου και το δεδομένο χωρίς μια πίστη;

«Εγώ ο Θουκυδίδης, ένας Αθηναίος». Αναζητάτε μια χαμένη ιστορικότητα, μια συνέχεια;

Καθόλου. Η μόνη συνέχεια που υπάρχει είναι η ομοιότητα στο είδος, στη φύση του ανθρώπου. Η φύση του ανθρώπου παραμένει ίδια, λέω λόγια του Θουκυδίδη. Η παράσταση δεν είναι μια αρχαιολατρεία, είναι κάτι ζωντανό. Ο τίτλος μπορεί να τρομάζει για κάποιους που θα θεωρήσουν ότι η παράσταση θα έχει αρχαία κείμενα αλλά δεν είναι έτσι. Ο λόγος που ανέβηκε η παράσταση, πέρα από τη μεγάλη μου αγάπη στο Θουκυδίδη, είναι ότι κάποιος θα συνειδητοποιήσει τις τεράστιες αναφορές του κειμένου στη σημερινή μας εποχή και κοινωνία αντίστοιχα. Η παράσταση σου ανοίγει πόρτες για την αιτία των πραγμάτων που συμβαίνουν. Εμείς έχουμε μια ιδανική εικόνα για τους αρχαίους. Αυτήν την εικόνα θα τη συναντήσει κάποιος στην παράσταση αλλά οι περισσότερες σχετίζονται με την καταστροφή, την νοοτροπία που επικρατεί σε μια εσωτερική διαμάχη. Ο Πελοποννησιακός πόλεμος είναι μια εσωτερική διαμάχη, ένας εμφύλιος πόλεμος. Η αναφορά αυτή μιλάει πολύ στο σήμερα, σε εμάς.

Η παράσταση είναι ενταγμένη στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.

Είχα αυτήν την τύχη, να κάνω την αίτηση και να γίνει δεκτή. Το θεωρώ σπουδαίο που ανταποκρίθηκαν σε κάτι τέτοιο και με στέλνουν σε όλη την Ελλάδα για μαθητές και φυσικά ενήλικους. Δεν έχω ξαναπαίξει αποκλειστικά σε μαθητές. Δεν σας κρύβω ότι με την παράσταση για τον Βιζυηνό θα μπορούσα να είχα γίνει πλούσια αλλά οι δάσκαλοι δεν δέχονταν να προετοιμάσουν τα παιδιά. Μη θεωρείτε ότι είναι εύκολη διαδικασία και στην περίπτωση της παράστασης για το Θουκυδίδη, το παλεύουμε ακόμη.

Μ’ αυτήν την παράσταση, καλύπτετε και ένα κενό, ενδεχομένως, στην εκπαιδευτική διαδικασία σχετικά με κείμενα του Θουκυδίδη;

Το κενό που υπάρχει είναι πολύ μεγάλο για να καλυφτεί με μια παράσταση, αλλά κάτι γίνεται, είναι ένας σημαντικός πόρος. Για μένα είναι κέρδος στα 100 παιδιά, τα 1ή 2 και ίσως λέω πολλά να πάρουν κάτι από την παράσταση.

Ποιες είναι οι απορίες των μαθητών;

Δεν έχω κάνει τέτοια συζήτηση. Μιλάω στα παιδιά πριν την παράσταση. Τους κάνω μια εισαγωγή για το τι επρόκειτο να δουν. Τι είναι ο Θουκυδίδης και οι σκηνές που θα δουν. Μονολογώ κυρίως γιατί τα παιδιά δεν κάνουν ερωτήσεις. Θα το επιδιώξω, όμως τώρα που το αναφέρετε, είμαι διατεθειμένη να αφιερώσω λίγο χρόνο μετά την παράσταση, αν το επιτρέπει το πρόγραμμα των παιδιών και να συζητήσουμε. Για μένα αποτελεί τρομακτική εμπειρία και φοβερή συγκίνηση, ακόμα και γι’ αυτά τα παιδιά που δεν παρακολουθούν. Φυσικά μ’ ενδιαφέρουν και οι αντιδράσεις των ενήλικων που θα έρθουν να δουν την παράσταση. Ο Θουκυδίδης είναι εμποτισμένος από την εποχή του γιατί έζησε τη χρονική στιγμή ακριβώς που η τέχνη και η πνευματικότητα ήταν στην έκρηξή τους. Είναι βαθειά αμερόληπτος και καταγράφει σαν ρεπόρτερ όσα συμβαίνουν. Διακρίνεις την καρδιά και τη φλόγα που τον καίει. Προκαλείται μεγάλη συγκίνηση και αυτό το έχω εισπράξει από τους θεατές.

Η εμπλοκή της τεχνολογίας ήρθε για να εξισορροπήσει το αρχαίο με το σύγχρονο;

Δεν θα το έθετα έτσι. Ήρθε φυσικά από την στιγμή που πραγματοποιήθηκε η σύλληψη να παρουσιαστεί κάποιος πάνω στο αναπηρικό καρότσι το οποίο διαθέτει μεταλλικά φτερά. Αυτό αποτελεί τη χρήση μάσκας από τον ηθοποιό. Έψαξα γιατί δε γνώριζα και ανακάλυψα την ύπαρξη προγραμμάτων που αλλοιώνουν τις φωνές. Στην αλλοίωση της φωνής από τα διάφορα προγράμματα ανακάλυψα τον πλούτο και τις άπειρες δυνατότητες της τεχνικής αυτής.

Η δική σας, τώρα, εμπλοκή, εντοπίζεται στη δραματική επεξεργασία, στο κομμάτι της σκηνοθεσίας ακόμα και στα σκηνικά και φυσικά στην ερμηνεία, είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζεται μια παράσταση;

Ναι, γιατί πιστεύω ότι δε γίνεται αλλιώς. Αντιμετωπίζω μια παράσταση συνολικά. Όταν επιθυμείς να καταπιαστείς με κάτι, το συλλαμβάνεις συνολικά.

Στην περσινή σεζόν σας απολαύσαμε σε ερμηνείες στα έργα, «Μορφές από το έργο», του Γ.Μ Βιζυηνού, στο «Λα Πουπέ» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη στη Θεσσαλονίκη και ταυτόχρονα στην τωρινή παράσταση με το Θουκυδίδη στην Αθήνα.

Ήταν αυτή η τρέλα που ερχόμουν Θεσσαλονίκη Δευτέρα – Τρίτη και τις υπόλοιπες μέρες έπαιζα στην Αθήνα.

Αυτό που κάνατε πέρα από το γεγονός ότι ήταν μια διαδικασία εξαιρετικά εξοντωτική ήταν σαν να βάζατε τον εαυτό σας σε μια κούρσα και μια διαδικασία καλλιτεχνικής ολοκλήρωσης;

Να φανταστείτε ότι ήταν στα σκαριά να ανέβει και ένα τέταρτο έργο του Δημήτρη Χατζή που δεν κατάφερα ακόμα να ανεβάσω. Δεν μπορώ να το ονομάσω διαδικασία καλλιτεχνικής ολοκλήρωσης αλλά σίγουρα εμπεριείχε συναίσθημα. Ο αρχικός τίτλος ήταν τέσσερις ελληνικές στιγμές, ο Χατζής, ο Βιζυηνός, το «Λα Πουπέ» και ο Θουκυδίδης. ‘Η ορθότερα ο Θουκυδίδης και εν συνεχεία ο Δημήτρης Χατζής. Δεν τίθεται θέμα να μην ανέβει η παράσταση με κείμενο του Δημήτρη Χατζή.

Μου κάνει εντύπωση το παράλληλο των παραστάσεων αυτών..

Είναι ωραίο. Είναι σαν ένα πανόραμα της ελληνικής κατάστασης.

Είναι σαν να ανοιγοκλείνετε τις πόρτες σε εποχές και καταστάσεις;

Είναι μάλλον σαν να τις ανοίγω όλες για να δω πως θα επικοινωνήσουν μεταξύ τους.

Το θέμα είναι όμως κατά πόσο κλείνετε αυτές τις πόρτες στο χρόνο μετά το πέρας των παραστάσεων ή αν τις κουβαλάτε;

Τις κουβαλάω, σίγουρα, στην κυριολεξία (γέλια).

Επανέρχομαι στη φράση του Θουκυδίδη, «για όσα όμοια ή παρόμοια συμβούν στο μέλλον, σύμφωνα με την ανθρώπινη φύση.» Η ανθρώπινη φύση είναι απαράλλαχτη;

Σαφώς. Έχει τοποθετήσει αριστοτεχνικά αυτό το «όσο» η ανθρώπινη φύση παραμένει η ίδια, αφήνει μια δυνατότητα. Αφήνει ένα μικρό παράθυρο πιθανής αλλαγής, ίσως με μια καλλιέργεια.

Έχετε δηλώσει σε παλιότερη συνέντευξή σας, ότι ο πατέρας σας ήταν κοινωνικός αλλά μοναχικός. Αν μας περιγράφατε μια εικόνα δικής σας, της Άννας, ποια θα ήταν; Μιας γυναίκας που διαβάζει στο μετρό, μιας γυναίκας μέσα σε μια μεγάλη παρέα, μιας γυναίκας που τρώει μόνη σε ένα εστιατόριο ίσως μιας γυναίκας που ταξιδεύει πολύ;

Απίστευτο, ούτε θυμόμουν ότι είχα πει κάτι τέτοιο για τον πατέρα μου. Θα σας περιγράψω μια εικόνα που έρχεται αυτήν την στιγμή και είναι η εικόνα που έχω περισσότερο ανάγκη. Χάμω στην άμμο στη Γαύδο κάτω από τον κέδρο μου να χαζεύω γύρω μου. Ας υπάρχει και το βιβλίο κάπου εκεί, αλλά να χαζεύω ό, τι συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, σε κείνη την απόλυτη σιωπή, την παραμικρή κίνηση του κέδρου ή των θυμαριών, το άκουσμα ενός πουλιού, να χαζεύω τα λευκά όρη, τη θάλασσα, αν είναι γαλήνια ή αν έχει κύμα.

Μιλήσατε για την έντονη συγκίνηση στο έργο, υπάρχει και μεταμέλεια;

Θα το ανοίξω αλλιώς. Όταν κάνει λόγο για τους πολιτικούς και το τι παθαίνουν οι άνθρωποι σε έναν εμφύλιο σπαραγμό, εκείνη την ώρα κάτι ξεδιαλύνει μέσα τους και αποκτούν μια γνώση. Η γνώση αυτή δεν είναι τόσο μεταμέλεια αλλά δημιουργεί ένα αίσθημα ικανοποίησης από τη στιγμή της ικανοποίησης. Όταν υπάρχει η άγνοια στενοχωριέται κανείς, όταν μαθαίνει γιατί είναι έτσι τα πράγματα υπάρχει ένα είδος λύτρωσης. Λύτρωση, θα το έλεγα.

*30/10-8/11, Θέατρο Μελίνα Μερκούρη, Ώρα: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο: 21.00 Τετάρτη & Κυριακή: 20.00, Τιμή εισιτηρίου: 12 ευρώ

Περισσότερα για την παράσταση εδώ