Δηλητήριο: Η εμπειρία της πρόβας λίγο πριν την Πρεμιέρα

Εικόνες: Τάσος Θώμογλου

Ένα ηλιόλουστο μεσημέρι επισκεφτήκαμε τις πρόβες της παράστασης, «Δηλητήριο» της Λοτ Φέϊκεμανς, σε σκηνοθεσία του Γιάννη Μόσχου, με τη Μαρία Τσιμά και τον Ταξιάρχη Χάνο.  Στο φουαγιέ της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, εκεί που ξαναβρεθήκαμε για την παράσταση Festen, έχουν ήδη ξεκινήσει οι πρόβες από τα τέλη Ιανουαρίου για την παράσταση, «Δηλητήριο». Καθώς μπαίνουμε στο Φουαγιέ, το βλέμμα μας διακρίνει τον ηθοποιό Ταξιάρχη  Χάνο που υπογραμμίζει τις ατάκες του από το κείμενο του έργου. Η Μαρία Τσιμά στο κέντρο της αίθουσας, κρατάει στα χέρια της μια ομπρέλα και ακούει τις οδηγίες του σκηνοθέτη, Γιάννη Μόσχου. Καθόμαστε διακριτικά πίσω, δεν επιθυμούμε να κάνουμε την παρουσία μας αισθητή αλλά ο σκηνοθέτης σταματά τις οδηγίες και μας υποδέχεται με ένα εγκάρδιο χαμόγελο, το ίδιο και οι ηθοποιοί. Η πρόβα ξεκινά από την α΄ σκηνή, επίσημα  πια, με τη δήλωση της παρουσίας μας.

Παρατεταγμένες  καρέκλες κατακλύζουν την αίθουσα σε δυο παράλληλες σειρές, αφήνοντας ελεύθερο τον οριζόμενο χώρο ως σκηνή,  εκεί που θα κινείται το ζευγάρι, η Μαρία Τσιμά και ο Ταξιάρχης Χάνος, καθώς σκηνή με την ακριβή έννοια του όρου δεν υπάρχει στο Φουαγιέ. Η πρωταγωνίστρια εισέρχεται από τη μια μπαλκονόπορτα, κρατώντας μια ομπρέλα, έξω υποτίθεται ότι  βρέχει, η σκηνή ξεκινά. Εκείνος, βρίσκεται ήδη εκεί στην αίθουσα αναμονής του χώρου των νεκροταφείων, στο χώρο που οριοθετείται η συνάντησή τους, σηκώνεται, κοιτιούνται, με εκείνο το βλέμμα που μαρτυρά  πολύ περισσότερα από τη μεταξύ τους στιχομυθία. Μιλούν από ασφαλή  απόσταση, τυπικές κουβέντες, επαναλαμβανόμενες στερεότυπες φράσεις, αμηχανία, και συνεχώς μια απροσπέλαστη απόσταση μεταξύ τους. Δεν πλησιάζουν ο ένας τον άλλο, σαν να υπάρχει ένας νοητός φράχτης που δεν τους αφήνει να γειτνιάσουν. Θέτουν τυπικά ερωτήματα, απαντούν γρήγορα, κοφτά, ασθμαίνουν κάποιες φορές από την αμήχανη στιγμή της συνάντησής τους, εναλλάσσουν αδιάκοπα θέσεις, όπως και θέματα συζήτησης, αλήθεια τι μπορούν να συζητήσουν  με ευκολία δύο άνθρωποι που έχουν ζήσει μαζί και είναι χωριστά για 9 ολόκληρα χρόνια;  Διασχίζουν την αίθουσα, πάνω κάτω, σαν να μάχονται να μην φτάσουν κοντά. Όταν πλησιάσουν, εκείνη θα τραβηχτεί νευρικά.  Θα βρουν αφορμές, να απομακρυνθούν, εκείνος θα βγει από την αίθουσα αναμονής για να πιει καφέ, εκείνη αργότερα σε μια κωμική στιγμή θα ζητήσει εναγωνίως την τουαλέτα. Κάτι φαίνεται να του κρύβει, είναι πολλά άλλωστε, που θα εξομολογηθούν μεταξύ τους. «Να πρέπει να περιμένουμε εδώ μαζί. Να μη σ’ έχω δει για χρόνια.», μονολογεί εκείνη. Είναι 10 χρόνια που είναι χωριστά, επιμένει εκείνη, 9 χρόνια, θα τη διορθώσει εκείνος σε μια αλληγορική στιγμή που καταδεικνύει τον διαφορετικό τρόπο που χειρίζονται οι δυο τους τις καταστάσεις.

Ο σκηνοθέτης, το τρίτο πρόσωπο, το αόρατο καθολικό μάτι, διορθώνει τα βήματα των ηθοποιών, αντιπροτείνει τρόπους για την ηχηρότητα της φωνής τους και τη κίνηση των σωμάτων τους, επιμελείται την κάθε λεπτομέρεια, ψιθυρίζει τα λόγια μαζί με τους ηθοποιούς, φροντίζει για την αρτιότητα της σκηνικής τους παρουσίας και η σκηνή διακόπτεται όσες φορές είναι απαραίτητο για το τέλειο αποτέλεσμα.

Ήδη η πρώτη σκηνή, βήμα- βήμα, σαν εκείνα τα μικρά, σταδιακά βήματα των πρωταγωνιστών να έρθουν κοντά, μας αποκαλύπτει πράγματα για εκείνους που δεν γνωρίζαμε πρωτύτερα. Συναντιούνται σε ένα χώρο αναμονής νεκροταφείου. Ποιον έχουν χάσει; Γιατί αυτός ο χαμός στιγμάτισε τη ζωή τους; Έχουν να ειδωθούν 9 χρόνια. Πώς θα διαχειριστούν την απώλεια του ανθρώπου τους και την απώλεια της κοινής τους ζωής; Πόσα είναι αυτά που δεν έχουν πει ποτέ μεταξύ τους; Ο πρωταγωνιστής εξομολογείται, «Πόσο συχνά κάνουμε πράγματα που δεν θέλουμε να κάνουμε, οι άνθρωποι κάνουμε αυτά που δεν θέλουμε.» Εκείνη θα αναρωτηθεί, « Πιστεύεις μπορεί κανείς να ξεχάσει;». Κωμικά στοιχεία, σπαρακτικές εξομολογήσεις, μια οδυνηρή απώλεια και μια ατέρμονη μάχη για αποδοχή της νέας πραγματικότητας, της ίδιας της ζωής. Μιλούν, αγγίζονται., σιωπούν, νιώθουν.

Ο σκηνοθέτης Γιάννης Μόσχος, υπογράφει τη μετάφραση και τη σκηνοθεσία του έργου. Έχει  μια αλήθεια και μια συγκίνηση, που ήταν οι λόγοι για τους οποίους ήθελα πολύ να κάνω αυτό το έργο. Πολλές φορές για μένα η επιλογή των έργων σχετίζεται με το τι αγγίζουν μέσα μου. Αυτό είναι ένα έργο που από την πρώτη στιγμή που το διάβασα δεν μπορούσα να σταματήσω να κλαίω. Είναι λίγες οι στιγμές που συμβαίνει κάτι τέτοιο και αυτό, το εμπιστεύομαι πάντα. Μεγαλώνοντας, έχω μάθει να εμπιστεύομαι το συναίσθημα, σε πιο μικρή ηλικία ίσως είσαι πιο εγκεφαλικός για λόγους καριέρας, αυτό δε μ’ αφορά πια. Μ’ αφορά να μ’ αγγίζουν κάποια πράγματα και πολλές φορές δεν είναι λογικό και δεν μπορώ να εξηγήσω εύκολα τους πιθανούς λόγους για τους οποίους μ’ ενδιαφέρει το έργο, αλλά για τους περισσότερους ανθρώπους που τυγχάνει να το έχουν διαβάσει ή έχουν δει περάσματα ακουμπάει μέσα μας σε κάτι βαθύ. Είναι ένα έργο που έχει να κάνει με την ηλικία, αφού από μια ηλικία και μετά σ’ απασχολεί η απώλεια, το τεράστιο κεφάλαιο της ζωής που ανοίγει μετά τα 40. Το έργο δεν διευκρινίζει την ηλικία των ηρώων, είναι κάτι μεταξύ 40 και 50. Μια απώλεια των κοντινών μας ανθρώπων, των γονιών μας, των φίλων που μπορεί να φεύγουν νωρίς.

Μια οδυνηρή απώλεια. Ο θεατής μαθαίνει για το πρόσωπο της απώλειας. Αν με ρωτάτε, δεν ξέρω αν πρέπει να το μάθει ο θεατής παρακολουθώντας το έργο ή να είναι γνώστης αυτού πριν καν το δει. Έχω την αίσθηση ότι, επειδή και η ίδια η γραφή δεν αποκαλύπτει εξαρχής αλλά αφήνει κάποια ίχνη, ένας τάφος, κάποιος δικός τους άνθρωπος, το υποψιάζεται ο θεατής και η αποκάλυψη έρχεται εν τη ροή του έργου. Δεν είναι έργο σαπένς που κρύβει μια μεγάλη έκπληξη, αλλά είναι ωφέλιμο να γνωρίζει κανείς ότι πρόκειται για μια απώλεια, τη βαρύτητα της οποίας θα ανακαλύψει βλέποντας το έργο.

Η ανακάλυψη του έργου. Η συγγραφέας είναι μια Ολλανδέζα που τα έργα της δεν έχουν παιχτεί στην Ελλάδα και παραμένει άγνωστη. Στην Ευρώπη έγινε γνωστή από αυτό το έργο. Είναι ένα έργο που γράφτηκε το 2009 και έκανε μεγάλη επιτυχία στα γερμανόφωνα θέατρα. Παίζεται σε 25 γερμανόφωνες στάσεις θεάτρου, σε Γερμανία και Αυστρία. Επικοινώνησα με τη συγγραφέα, της ζήτησα να διαβάσω το έργο και μου το έστειλε. Όταν μίλησα με τον κ. Αναστασάκη για μια πιθανή συνεργασία στο Κρατικό, ήταν από τα πρώτα έργα που του πρότεινα.

Ο πιθανός κίνδυνος μιας διαφορετικής ιδιοσυγκρασίας. Η αλήθεια του αισθήματος δεν είναι ποτέ διαφορετική. Τα καλά έργα αγγίζουν από όποια χώρα κι αν προέρχονται. Δείτε τους μεγάλους κλασικούς, από τον Τσέχωφ, στον Ίψεν και στον Σαίξπηρ που προέρχονται από διαφορετικές κουλτούρες. Η συγγραφέας αυτή καταφέρνει να φέρει έναν πυρήνα ουσίας και αλήθειας που επικοινωνεί οπουδήποτε κι αν παιχτεί το έργο.

Η σχέση με τη Θεσσαλονίκη και η σημασία της ύπαρξης τέτοιων  έργων στο δραματολόγιο του Κρατικού Θεάτρου. Είμαι απόφοιτος του Τμήματος  Θεάτρου και κάνω ένα μάθημα για τον Ίψεν λόγω του διδακτορικού μου. Είναι χρήσιμο σε ένα Κρατικό Θέατρο  να υποστηρίζονται και το κλασικό ρεπερτόριο και οι σύγχρονες γραφές. Έχει ουσία να συνυπάρχουν έργα μεγάλων κλασικών με σύγχρονα έργα που μας δίνουν μια οπτική του τι συμβαίνει στο κόσμο. Οι σύγχρονοι συγγραφείς γράφουν για τα πράγματα που μας αγγίζουν άμεσα και αυτό είναι σημαντικό να το ανακαλύπτουμε.

Τι προσδίδει η μετάφραση στη σκηνοθεσία. Είναι ένα έργο ημιτονίων, οπότε η μετάφραση είναι μια πρώτη σκηνοθεσία. Αυτό το έχω μάθει από το Μίνω Βολονάκη, τον οποίο τον άκουσα στα 20 μου σε μια δήλωση να λέει, «Ένας σκηνοθέτης για να σκηνοθετήσει πρέπει να μεταφράσει το έργο για να το καταλάβει.» Τώρα καταλαβαίνω απολύτως τι εννοούσε. Δε δηλώνω μεταφραστής, είναι η δεύτερη φορά που μεταφράζω και ένιωσα ότι μπορούσα, δεν θα τολμούσα να μεταφράσω Σαίξπηρ. Πρόκειται για ένα έργο που αισθανόμουν τη μουσική του. Η παράσταση είναι αφαιρετική με επίκεντρο τις σχέσεις των δύο ηθοποιών καθώς η δουλειά εστιάζει στη λεπτομέρεια πάνω στους ηθοποιούς και κάνει εξαιρετικά σημαντική τη μουσικότητα του λόγου.

Το ζευγάρι ενώνεται μετά από 9 όχι 10 χρόνια. Υπάρχει αυτή η διχογνωμία, η γυναίκα το στρογγυλεύει και ο άντρας επιμένει 9 χρόνια. Δεν έχει σημασία αν είναι 9 ή 10 χρόνια. Είναι τα χρόνια που έχουν να βρεθούν οι δύο τους.

Να ξεχάσουν ή να αποδεχτούν. Μπορεί κανείς να ξεχάσει; Πρέπει να βρουν τον τρόπο να αποδεχτούν τη νέα πραγματικότητα. Η γυναίκα δεν μπορεί να βρει τον τρόπο και ο άντρας φαίνεται να έχει βρει έναν τρόπο να χειριστεί την πραγματικότητα, αυτή είναι η σύγκρουσή τους.

Διαχειρίζονται μια απώλεια, έχουν, όμως, να διαχειριστούν και την απώλεια της σχέσης τους. Είναι ένα ζευγάρι που εξαιτίας της απώλειας που βιώνουν, χάνουν ο ένας τον άλλο. Συντρίβεται η σχέση τους. Η μαγεία του έργου είναι ότι έχουμε να κάνουμε με ένα ζευγάρι πολύ αγαπημένο που μπροστά στην απώλεια, γκρεμίζεται ο κόσμος τους και είναι αδύνατο να συνυπάρξουν.

Η συνεργασία. Έχω την τύχη να συνεργάζομαι με δύο υπέροχους ηθοποιούς με δυνατές προσωπικότητες. Είναι επαγγελματίες και καλοί ηθοποιοί και ξέρουν ότι λόγω ρόλου και όχι ποιος είναι καλύτερος, την τελική εκλογή στις επιλογές ενός ρόλου θα την έχει ο σκηνοθέτης.

Ο Ταξιάρχης Χάνος είναι ο (ΑΥΤΟΣ) στο «Δηλητήριο».

Οι συνεργασίες με το ΚΘΒΕ. Από την «Κωμωδία του Αυτόχειρα», τον «Αγαπητικό της Βοσκοπούλας», το «Μια μέρα τον Οκτώβρη» τους «Άγαμους Θύτες», στο «Δηλητήριο». Μου το πρότειναν ο κ. Μόσχος και η κ. Τσιμά και χάρηκα πολύ. Είναι ευχάριστο να συνεργάζεσαι με ανθρώπους που έχεις μια εκλεκτική συγγένεια, όπως συνηθίζω να λέω. Μπορεί να βρίζεσαι, να κάνεις διάφορα αλλά η σκηνική σου λειτουργία  έχει κοινό κώδικα.

Η ιδιαιτερότητα του ρόλου. Όλοι οι ρόλοι έχουν ιδιαιτερότητες. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτού του ρόλου είναι η σχέση που έχει με τη γυναίκα του. Το πένθος, ο πόνος, και η διαχείρισή του για να μπορέσουν  να επικοινωνήσουν. Ο καθένας στο χρόνο του έχει διαφορετικό τρόπο που διαχειρίζεται το πένθος και τον πόνο του. Ο πόνος σε εμποδίζει να επικοινωνήσεις. Όποιος έχει πονέσει, καθώς πολλοί άνθρωποι έχουν πονέσει, θα βρουν πολλά κοινά στοιχεία μ’ αυτό το έργο. Η ζωή εμπεριέχει το κομμάτι του πόνου που σε εμποδίζει να επικοινωνήσεις με τον άλλο ενώ τον αγαπάς. Είναι τόσο ισχυρό αυτό που σου συμβαίνει, είναι άλλος ο χρόνος σου, άλλη η ηλικία σου. Αυτό είναι το πιο γοητευτικό και ιδιαίτερο κομμάτι του έργου.

Η δυναμική του ζευγαριού επί σκηνής. Μοναδική. Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Γυναίκα- άντρας, η σχέση τους αλλά και η μεταξύ τους μοναδικότητα. Όταν αυτό γίνεται τέχνη, ποίημα, σκηνική παρουσία για να το δει ο κόσμος, ο καθένας λαμβάνει αυτό που βλέπει, δεν βλέπουμε όλοι το ίδιο πράγμα, εξαρτάται και από ποια γωνία το βλέπεις και από ποια ηλικία, ποιο χρόνο. Αν είσαι 20 χρονών, δεν ξέρω πόσο σ’ ενδιαφέρει αυτό το έργο. Αν είσαι 80 σ’ ενδιαφέρεις αλλιώς από όταν είσαι 50. Δεν φταίει κανείς, είναι ο χρόνος μας τέτοιος.

Ο χρόνος στην ηλικία των ηρώων και στη μεταξύ τους απόσταση. Και στη μοναδικότητα του κάθε προσώπου. Ως φυσικό φαινόμενο η γυναίκα, το θηλυκό είναι διαφορετικό από τον άντρα, ενώ άνθρωποι είναι κι οι δύο, ακολουθεί μια άλλη διαχείριση των πραγμάτων. Βέβαια αυτό θα μπορούσαμε να το δούμε και μεταξύ δυο γυναικών ή δυο αντρών. Η δική μας συνθήκη εδώ, είναι μεταξύ ενός άντρα και μιας γυναίκας. Πώς διαχειρίζονται το πένθος και τον πόνο που τους εμποδίζει να επικοινωνήσουν.

Η Μαρία Τσιμά, ως (ΑΥΤΗ) στο «Δηλητήριο».

Η Μαρία Τσιμά, αναπληρώτρια καλλιτεχνική διευθύντρια συναντά την υποκριτική της ιδιότητα. 18 μήνες έχω αφήσει την υποκριτική μου ιδιότητα. Έχω μεγάλη λαχτάρα να παίξω καθώς είναι και η καλύτερη συνθήκη. Είμαι χαρούμενη για το έργο που πρότεινε ο Γιάννης, για την καλλιτεχνική συνάντηση με τον Ταξιάρχη που πάντα τον εκτιμούσα και τον παρατηρούσα. Με τον Γιάννη έχω ξανασυναντηθεί καλλιτεχνικά οπότε υπήρχε κώδικας. Διακατέχομαι από λαχτάρα και άγχος, πάντα έχω άγχος, τώρα, ίσως, λίγο παραπάνω. Είναι ένας ρόλος που με αφορά, γιατί είναι η ηλικία που έχω, που περικλείει όλες τις ήττες και τις απώλειες που έχει δεχτεί κανείς μέσα στα χρόνια. Ευκαιρία, λοιπόν, να μιλήσεις κανείς γι’ αυτά και ευκαιρία να αγαπηθεί και να αγαπήσει το παρελθόν του μαζί μ’ αυτά που τον πονάνε. Είναι μια καθόλα ωραία αφορμή να επιστρατεύσει κανείς όλα εκείνα τα στοιχεία που τον καθιστούν ζωντανό καθώς προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές του. Θεωρώ, ότι η ηρωίδα και μόνο που καλεί αυτόν τον άντρα στο νεκροταφείο και σπάει τη σιωπή 9 χρόνων είναι μια θετική κίνηση, προωθητική, ένα άνοιγμα.

Συμφιλιώνονται με το παρελθόν τους; Είναι ουσιαστικό ότι γίνεται αυτή η κουβέντα με τον άντρα που έχει τόσο έχει αγαπήσει μετά από 9 χρόνια. Δεν έχουν μιλήσει για το γεγονός της απώλειας, για τη σχέση τους, υπάρχει ένα πέπλος σιωπής και απόστασης. Το ότι μπορούν και μιλούν πάλι, συναντιούνται, είναι κάτι ευοίωνο. Υπάρχει μια μεγάλη διάθεση συμφιλίωσης, όχι από την αρχή, περνάνε από όλα τα στάδια, οργή, θυμός, αμηχανία, χιούμορ, προσωπικός κώδικας. Όλα αυτά που χαρακτηρίζουν ένα ζευγάρι που έζησε 10 και παραπάνω χρόνια μαζί. Δεν μπορεί να τα ξεχάσεις ακόμα και αν έχεις πολύ καιρό να ζήσεις με έναν άνθρωπο και πόσο μάλλον όταν κάνουμε λόγο για ένα ζευγάρι που αγαπήθηκε πολύ και ένας κεραυνός τους διέλυσε. Λέει η Λοτ Φέϊκεμανς σε κάποιο σημείο, ότι γίνονται κάποιες φορές στη ζωή κάποια γεγονότα που είναι, «σαν να πηδάς από αεροπλάνο χωρίς αλεξίπτωτο». Το έργο είναι παραγγελία από μια ηθοποιό που ήθελε ένα έργο για ένα ζευγάρι που ζει αυτή τη μεγάλη απώλεια. Επισκέφτηκαν οικογένειες που είχαν βιώσει αυτή την απώλεια, μίλησε μαζί τους και στατιστικά ανακάλυψε ότι στις Βόρειες χώρες όσες οικογένειες έχουν ζήσει ένα τέτοιο γεγονός χωρίζουν περίπου μετά από ένα χρόνο και μάλιστα την περίοδο των γιορτών. Κάτι τέτοιο διαπραγματεύεται και το έργο, είναι βασισμένο σε αληθινή ιστορία και είναι εξαίσια ευκαιρία να δει κανείς και τις δικές του αλήθειες σε σχέση μ’ αυτά που έχει κάνει, τα  λάθη του, τις επιλογές του, τους χωρισμούς του. Όλοι θα δουν κάτι, γιατί έχουν ζήσει μια οδυνηρή εμπειρία χωρισμού και δεν έχουν πει κάποια πράγματα στον άνθρωπό τους. Το να ανασκευάζεις κάπως το παρελθόν και να προσπαθείς να ξαναδείς κάτι και να το θέτεις σε μια καλύτερη βάση είναι ένα στοιχείο αισιόδοξο για μένα. Μόνο θετικά μπορώ να δω αυτή τη συνάντηση, όσο δύσκολη κι αν είναι. Παρά το γεγονός, ότι αυτή η γυναίκα έχει περάσει τόσα, με φάρμακα, με γιατρούς, στέκεται στα πόδια της και καλεί τον άνδρα είναι κάτι ευοίωνο. Θα μπορούσε να έχει μείνει στάσιμη, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που περνούν τη ζωή τους στη σιωπή.

Ο άντρας φαίνεται πιο στιβαρός επί σκηνής αλλά εκείνη είναι αυτή που οργανώνει αυτή την συνάντηση. Αυτή τον καλεί. Δεν είναι πιο δυνατή αλλά πιο μπερδεμένη. Αυτός έχει προωθήσει λίγο τη ζωή του και έχει κάνει κάποια βήματα για τον εαυτό του, διαχειρίζεται το πένθος με έναν πιο ενεργητικό τρόπο. Αυτή, όχι τόσο, παρόλο που η κίνησή της να τον καλέσει είναι ενεργητική. Όταν θα φύγει από εδώ δεν θα είναι πια η ίδια. Κάτι καλύτερο μπορεί να συμβεί, τουλάχιστον τα είπε, εξομολογήθηκε πράματα, τον ξαναείδε, μέτρησε τα γεγονότα και μπορεί να σταθεί με ένα διαφορετικό τρόπο.

Όταν φτάνει η πρωταγωνίστρια, έξω βρέχει, όταν θα φύγουν θα έχει σταματήσει η βροχή; Δεν ξέρω, εγώ θα ήθελα να έχει κοπάσει (γέλια).

Info της παράστασης Μια σύγχρονη θεατρική συγγραφέα από την Ολλανδία θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει το κοινό της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για την Λοτ Φέικεμανς (Lot Vekemans). Γραμμένο το 2009, το «Δηλητήριο» έχει κερδίσει το βραβείο του καλύτερου ολλανδικού θεατρικού έργου που ανέβηκε την περίοδο 2009-2010. Βασισμένο σε αληθινή ιστορία, έχει κάνει μεγάλη επιτυχία στη Γερμανία και στην Αυστρία.

«Αυτός» και «Αυτή», δυο ανώνυμοι απλοί άνθρωποι, έρχονται αντιμέτωποι με ένα απρόοπτο της ζωής. Της ζωής, που, κατά τη συγγραφέα, «είναι σαν να πηδάς από αεροπλάνο χωρίς αλεξίπτωτο». Προσπαθούν να φανούν δυνατοί, επιλέγοντας διαμετρικά αντίθετο δρόμο, σε έναν κόσμο που τα θύματα δεν είναι ευπρόσδεκτα.

Παρόλο που αυτά που δεν λέγονται είναι εξίσου ή και πιο σημαντικά από αυτά που λέγονται, ο διάλογος είναι ουσιαστικός, οι δυο ήρωες επικοινωνούν αληθινά. Ένας κύκλος κλείνει, με καθυστέρηση χρόνων, και ο καθένας συνεχίζει το δρόμο του συμφιλιωμένος με την πραγματικότητα.

*Παρασκευή 21 Απριλίου- Παρασκευή 5 Μαϊου. Θέατρο Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών. Εθνικής Αμύνης 2.