Εδώ μια διαφορετική Θεσσαλονίκη ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια σου

Η Θεσσαλονίκη κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έμελλε να γίνει η πρωταγωνίστρια στην ζωή δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών από όλη την Ευρώπη, που άφησαν το σπίτι και την πατρίδα τους για έναν τόπο άγνωστο, με κίνδυνο να μην ξαναγυρίσουν ποτέ από αυτόν. Οι Γάλλοι στρατιώτες αυτής της μεγάλης συμμαχίας, κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην πόλη, την αποτύπωσαν σε σχέδια, ακουαρέλες, λάδι, που το Τελλόγλειο για πρώτη φορά παρουσιάζει μαζικά σε μια έκθεση με τίτλο «Η Στρατιά της Ανατολής ζωγραφίζει την Θεσσαλονίκη».

Η Ελλάδα, ως υποστηρίκτρια των Μεγάλων Δυνάμεων, μπήκε στον Μεγάλο πόλεμο στις 28 Ιουνίου 1917, και η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου συγκέντρωσε 300.000 στρατιώτες που εντάχθηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους στο αγγλο-γαλλικό στράτευμα που πολεμούσε στην Μακεδονία. Εκεί, στο Μακεδονικό Μέτωπο, γνωστό και ως Μέτωπο της Θεσσαλονίκης, που σχηματίστηκε μετά από μια προσπάθεια των δυνάμεων της Αντάντ να βοηθήσουν το Βασίλειο της Σερβίας να αντιμετωπίσει τη συντονισμένη επίθεση της Γερμανίας, της Αυστρο-Ουγγαρίας και της Βουλγαρίας, βρέθηκαν χιλιάδες στρατιώτες που άλλαξαν την εικόνα της Θεσσαλονίκης για πάντα. Το τέλος του πολέμου άφησε στην πόλη ιστορίες για να διηγείται, φωτογραφίες-ντοκουμέντα από κτίρια, δρόμους, περιοχές της πόλης που σήμερα δείχνουν αγνώριστες, ένα Ινδικό νεκροταφείο μοναδικό στην Ευρώπη, χιλιάδες νεκρούς και το μεγαλύτερο συμμαχικό νεκροταφείο στην Ελλάδα.

Το Τελλόγλειο Ίδρυμα, σε συνεργασία με την Γαλλική Σχολή Αθηνών και το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, παρουσιάζει μια εκπληκτική έκθεση από 400 και πλέον έργα (σχέδια, ακουαρέλες, λάδια, καρτ ποστάλ), πολλά από τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό. Πρόκειται για έργα Γάλλων κυρίως στρατιωτών – καλλιτεχνών της Στρατιάς της Ανατολής, που ο πόλεμος τους έφερε μοιραία στην περιοχή. Οι ζωγράφοι αυτοί, επαγγελματίες περισσότερο ή λιγότερο γνωστοί, αλλά και άγνωστοι, ερασιτέχνες, αποτύπωσαν αρχαιολογικούς χώρους, βυζαντινά και οθωμανικά μνημεία, μονές και τοπία του Αγίου Όρους, απόψεις της Θεσσαλονίκης και των περιχώρων της, την καθημερινότητα, τους ανθρώπους της, τα επαγγέλματα, την ποικιλία ενδυμασιών και στολών και τέλος τον ίδιο τον πόλεμο, στιγμιότυπα στα μετόπισθεν (η Θεσσαλονίκη ήταν επιτελικό κέντρο και όχι πεδίο πολεμικών συγκρούσεων), αλλά και τη φρίκη του.

Στην έκθεση μπορεί κανείς να θαυμάσει γνωστά κτίρια, εκκλησίες και γειτονιές, αλλά και οθωμανικούς ναούς, κτίρια και σπίτια που δεν υπάρχουν πια. Μια διαφορετική Θεσσαλονίκη ξετυλίγεται στα μάτια του θεατή, σε ένα χώρο που ομολογουμένως ξέρει να στήνει εκθέσεις.

Στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, η κάθε έκθεση, πέρα από το εικαστικό της ενδιαφέρον και την θεματολογία, διαθέτει μια πολύ καλά μελετημένη και προσεγμένη παρουσίαση, έτσι που σε παρασύρει σε μια διαδρομή σαν να διηγείται μια ιστορία.

Μια τέτοια ιστορία είναι και αυτή η έκθεση. Με επαγγέλματα που χάθηκαν, καθημερινές συνήθειες που εκλείπουν, γραφικές γωνίες και ψήγματα από εικόνες που μας είναι και σήμερα γνωστές.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι καρτ ποστάλ, που στην πρόσθια πλευρά τους απεικονίζουν φωτογραφίες ή ζωγραφικά έργα, ενώ στην πίσω όψη φέρουν τα χειρόγραφα μηνύματα των στρατιωτών, των «Poilus», όπως ονομάζονταν.

Ανάμεσά στους καλλιτέχνες, θα δούμε έργα των Paul Jouve, Charles Martel, Amable Benois, Miklos Rameaux, Emil Gerlach.

Εκθέματα δάνεισαν: από το Παρίσι το Musée de l’ Armée, το Μουσείο Pompidou και το Institut de France, η Γαλλική Σχολή Αθηνών, η Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας, το ΜΙΕΤ, το ΕΛΙΑ, η συλλογή Αρσέν και Ρουπέν Καλφαγιάν και άλλοι ιδιώτες συλλέκτες εντός και εκτός Ελλάδας.

*Διάρκεια Έκθεσης: 27 Οκτωβρίου 2018 – 10 Φεβρουαρίου 2019, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ, Τηλ.: 2310 247111

Περισσότερα: https://www.teloglion.gr/el