Έκκλησιάζουσες: Ο θρίαμβος του Σταμάτη Κραουνάκη. Δυο απόψεις.

Δυο απόψεις για τις Εκκλησιάζουσες, τη λαϊκή οπερέτα του Σταμάτη Κραουνάκη

Λέξεις: Τέλλος Φίλης

Η δυναμική ενός θεατρικού έργου φαίνεται απο τον ενθουσιασμό του κοινού μετά την παράσταση, όταν κάποιοι βιάζονται να φύγουν, αλλά μια ενθουσιασμένη σχεδόν αγλαϊσμένη νεολαία σαν μετα απο θεία μετάληψη περιμένει για ώρα υπομονετικά να αγκαλιάσει τους συντελεστές, να τους πει με μάτια φωτεινά “συγχαρητήρια” ή μάτια δακρυσμένα απο μια συγκίνηση, απ΄αυτές που σου συμβαίνουν μόνον όταν νιώθεις οτι επικοινώνησες με την πιο βαθιά αλήθεια των συντελεστών, “σας ευχαριστώ”.

Τρία νέα παιδιά σε αυτήν την ούρα περιμένοντας, κάνανε μια τέτοια ανάλυση του έργου που είχα καιρό να ακούσω ακόμη κι από επαγγελματίες κριτικούς θεάτρου. Ο νεανικός τους ενθουσιασμός αυτή η φωτεινή χαραμάδα ελπίδας που με ακούμπησε, ήταν ο,τι πιο όμορφο κι ειλικρινές θα μπορούσα να νιώσω μετά από μια πραγματική εμπειρία ανάγνωσης και παιξίματος μιας Αττικής κωμωδίας, τόσο παγκόσμιας κι ελληνικής, τόσο διαχρονικής και επίκαιρης, τόσο καλοδουλεμένης και σαν χειρουργικό μαχαίρι βαθιά αποδομημένης και επανασυντεθειμένης που μου θύμισε δοκίμια του Φουκώ και του Καστοριάδη στην πράξη, στην εκφορά του λόγου και στην κίνηση, στην χρήση της ηλικίας των λέξεων και στην απλότητα της σκηνοθεσίας που ένιωσα σαν να έβλεπα τις Εκκλησιάζουσες για πρώτη φορά κι όχι για 9η. 

Θεωρώ ότι σε αυτή την παράσταση -που ξέρω πως πολλοί Θεσσαλονικείς έχασαν για λόγους που μόνο αυτοί γνωρίζουν- συνέβησαν πολλές υπερβάσεις στερεοτύπων, από την μοναδική ερμηνεία της κας Σοφίας Φιλιππίδου, την σχεδόν αφοπλιστική σκηνική δύναμη του κου Σταμπόγλη και όλου του θιάσου που ήταν τόσο καλοκουρδισμένοι σαν να συμμετείχαν σε ένα απίστευτο μιούζικαλ επιπέδου.

Και τέλος ο,τι πιο ώριμο, μεστό και πλήρες κατά τη γνώμη μου, μας έχει καταθέσει ως τώρα ο Βάκχος Παραβάτης Προβοκάτορας κι Αθώο Αγόρι συνάμα, που ονομάζεται Σταμάτης Κραουνάκης. 

Υστερόγραφο που έχει τη σημασία του: όταν μετά την παράσταση, ο φίλος μου τενόρος στο Μόναχο Γιώργος Παναγιωτίδης που ζήτησε τσιγάρο -που δεν έχει καπνίσει ποτέ του- με δακρυσμένα μάτια, βεβαιώθηκα ότι αυτό που είδα, που άκουσα κι ένιωσα, είναι λίγο πιο μπροστά από την εποχή κι αφορά τους πάντες λειτουργώντας με έναν μοναδικό τρόπο στον καθένα, λυτρωτικό και καθαρτήριο.

Ναι ήμουν απ΄αυτούς που πολύ συγκινημένος είπα “Σας ευχαριστώ” .

Λέξεις: Γιάννης Τσολακίδης

Ακόμη αναρωτιέμαι για το πώς αλήθεια, εκεί που όλο το θέατρο συνταρασσόταν από τα γέλια- κι εγώ φυσικά το ίδιο, μέσα σ’ αυτό- ταυτόχρονα ένιωθα να βουρκώνω από μια βαθιά συγκίνηση, να περνώ σε μια βαθιά ψυχική αγαλλίαση, βλέποντας την Σοφία Φιλιππίδου, στις «Εκκλησιάζουσες- Η λαϊκή οπερέτα» του Σταμάτη Κραουνάκη (κακά τα ψέματα, δικό του το έργο με τη σύμπραξη Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν και ΕΛΣ, με την άδεια του «παππού» Αριστοφάνη).

Δεν ξέρω τι λένε οι κριτικοί και οι ειδικοί, συνήθως σε μένα μετρά πρώτα το συναίσθημα. Όλα ήταν όμορφα και παράξενα «δικά μας», όσα μας έδωσαν στις 2 ώρες. Κείμενα, σκηνοθεσία, μουσικές, χρώματα, κίνηση, πικρές αναφορές στον παρελθόντα και παρόντα πολιτικοκοινωνικό μας βίο ίσως πιο κατανοητές στους «παλιούς» σαν και μένα. Και γέλιο, γέλιο αβίαστο και λυτρωτικό.

Ο Κραουνάκης κάνει ρίμες και μελοποιεί σε επίτηδες πολύ κατανοητές φόρμες και ρυθμούς μια αρχαία κωμωδία- πόσα λάθη να’ κανε;- σιγά, σταγόνα στον ωκεανό, κάνει αυτό που λέει, μια λαϊκή οπερέτα, ένα μουσικό- θεατρικό πράγμα , ώρες-ώρες πανδαιμόνιο, ώρες-ώρες πολιτική πράξη, κάποιες στιγμές, συγκινητικές, που όμως περνούν γλυκά δίχως δευτερόλεπτο να θλίψουν, σαν ένα ρομαντικό παραμύθι. «Σηκωθείτε», πάμε να βρούμε «μια γλυκιά αμμουδιά» (ή κάπως έτσι δεν θυμάμαι ακριβώς τα λόγια) που παρέπεμψε σε μένα το αμίμητο της Μελίνας «… και όλοι μαζί πάνε στο τέλος στην ακρογιαλιά». 

Αλλά, για να επανέλθω στην αρχή, η Σοφία Φιλιππίδου είναι η μεγάλη πρωταγωνίστρια. Χωρίς αυτήν το έργο θα ήταν μισό. Δεν ξέρω πώς «μπολιάζουν» οι θεοί του σύμπαντος κάποιους ανθρώπους με την τέχνη της ερμηνείας. Το έκαναν γενναιόδωρα σ’ αυτή την γυναίκα. Το προβληματικό της «ρο» να το κάνουν προσόν θεϊκό, τη φωνή της να την κάνουν συγκλονιστική, το μικρό της ανάστημα πελώρια εικόνα. Το ταλέντο της να «παίζει» κωμωδία, εκφωνώντας άλλοτε τόσο τραγικά, με ραγίσματα, με λυγμικές ανάσες, με εκφορά «τραγωδιακή» τα λόγια κι άλλοτε τόσο απλά, άμεσα, μάγκικα, απομυθοποιητικά, σαν μονολεκτικές φράσεις που ξέφυγαν του Αυλωνίτη ή ριάλιτι. 

Ήταν για μένα απόψε η μεγάλη αποκάλυψη. Η Χάρη που παίρνουμε σαν επικοινωνούμε με την Τέχνη.