Οι Έλληνες είναι εδώ!

της Πολυξένης Αδάμ-Βελένη

«Αγαπάς το Θέατρο; To οφείλεις στους Έλληνες!» λέει μια τεράστια αφίσα σε στάση λεωφορείων της Ουάσιγκτον! Κι η καρδιά της Ουάσιγκτον χτυπά ελληνικά! Πολλά γεγονότα από τον Φεβρουάριο δίνουν το προβάδισμα στην ελληνική αρχαιότητα στην αμερικανική πρωτεύουσα. Πρώτα ήταν η έκθεση «Power and Pathos», με χάλκινα αριστουργήματα της ελληνιστικής αρχαιότητας στη National Gallery of Art. Με την ευκαιρία της έκθεσης διοργανώθηκε επί μήνες πλήθος εκδηλώσεων, σεμιναρίων και διαλέξεων για την αρχαία ελληνική τέχνη και πολλοί Έλληνες και ξένοι επιστήμονες μίλησαν στο κεντρικό auditorium του μεγαλειώδους Μουσείου Τέχνης για την ελληνική αρχαιότητα και κυρίως για την αρχαία ελληνική μεταλλοτεχνία και την εξέλιξή της κατά τους ελληνιστικούς χρόνους.

Έπειτα, με αφορμή την ένταξη του παπύρου του Δερβενίου (αρχαία Λητή) στον κατάλογο της «Μνήμης του κόσμου» (Memory of the World) της Unesco τον Οκτώβριο του 2015, μιας εξαιρετικά σημαντικής διακρισης στην κατηγορία των κινητών τεκμηρίων της ανθρωπότητας και της πρώτης εγγραφής αρχαίου αντικειμένου που πέτυχε η Ελλάδα, η Ελληνική Πρεσβεία στην Ουάσιγκτον σε συνεργασία με το Center of Hellenic Studies (CHS) του Πανεπιστημίου του Harvard, οργάνωσε, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού μήνα στις Ηνωμένες Πολιτείες, στις 26-5-2016 διάλεξη με ομιλήτριες την Δρ Ιωάννα Παπαδοπούλου, ερευνήτρια του CHS, και την Δρ Πολυξένη Αδά-Βελένη, διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, όπου εκτίθενται οι ανεκτίμητοι αυτοί θησαυροί. Οι ομιλίες αφορούσαν στην ανασκαφή των τάφων του Δερβενίου, στην περιοχή της αρχαίας Λητής, και των πολύτιμων κτερισμάτων του-ανάμεσά τους και ο περήφημος κρατήρας του Δερβενίου- με ειδικό σχολιασμό και επικέντρωση στο περιεχόμενο του παπύρου. Το ημιαπανθρακωμένο κείμενο του παπύρου χρονολογείται στα μέσα του 4^ου αι. π.Χ. αλλά, σύμφωνα με τους ειδικούς, ανάγεται σε παλαιότερο κείμενο του 5^ου αι. π.Χ. Αναφέρεται σε φιλοσοφικές και θεολογικές αναζητήσεις της εποχής του περί της δημιουργίας του κόσμου και σχετίζεται με τους σοφιστές και την προσωκρατική φιλοσοφία. Αποτελεί μοναδικό τεκμήριο της ελληνικής αρχαιότητας, αλλά και της ανθρωπότητας γενικώς, καθώς αποτελεί το αρχαιότερο «βιβλίο» της Ευρώπης, όπου διαφαίνονται οι ανησυχίες μιας εύρωστης οικονομικά τάξης, αξιωματούχων-εταίρων του δυναστικού οίκου της αρχαίας Μακεδονίας, περί της ύπαρξης, της μεταθανάτιας ζωής και δείχνει τους προβληματισμούς διανοούμενων της εποχής περί της σύστασης και της ερμηνείας των φαινομένων του κόσμου.

Και η ελληνική παρουσία συνεχίζεται:

The Greeks are inside! Έτσι γράφεται σε μια μικρή ξύλινη πινακίδα μπροστά από τον τεράστιο Δούρειο Ίππο που κατασκεύασαν οι άνθρωποι του National Geographic για να προσκαλούν τους περαστικούς προκειμένου να επισκεφτούν την τεράστιας σημασίας και έκτασης έκθεσης με τίτλο “The Greeks” η οποία εγκαινιάστηκε στις 2 Ιουνίου τρέχοντος στην Ουάσιγκτον και θα διαρκέσει μέχρι τις 10 Οκτωβρίου. Στην έκθεση συγκεντρώθηκαν 450 σπάνιας αξίας και σπουδαιότητας αρχαία αντικείμενα από 22 διαφορετικές Εφορείες Αρχαιοτήτων και ελληνικά Αρχαιολογικά Μουσεία με τις οποίες εκπροσωπείται όλη η προϊστορία και η ιστορία της αρχαιότητας από τον «Αγαμέμνονα μέχρι τον Μέγα Αλέξανδρο» όπως δηλώνει και ο υπότιτλός της. Με τελευταίο σταθμό στην Ουάσιγκτον, αφού επισκέφτηκε πρώτα το Μόντρεαλ, την Οττάβα και το Σικάγο, η μεγάλη αυτή έκθεση, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα εγχειρίδιο της αρχαίας ελληνικής τέχνης, αποτέλεσε ένα κορυφαίο παράδειγμα άψογης συνεργασίας πολλών φορέων του εξωτερικού και πολλών υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού. Η κεντρική ιδέα της έκθεσης ήταν να αναδείξει προσωπικότητες της αρχαιότητας, επώνυμες ή ανώνυμες, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον της στον άνθρωπο και τα έργα του. Αναπτύσσεται σε δύο μεγάλες αίθουσες στα κεντρικά κτήρια του National Geographic με το πρώτο τμήμα να ξεκινά από την κυκλαδική και τη μινωική προϊστορία, τους Μυκηναίους και την εποχή του Ομήρου έως τους αρχαϊκούς χρόνους και το δεύτερο τμήμα να αρχίζει από την κλασική αρχαιότητα και την αθηναϊκή δημοκρατία και να φθάνει μέχρι τον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β’ και τον Μέγα Αλέξανδρο. Κατά την τελετή των εγκαινίων, που ήταν μια πραγματική γιορτή για την ελληνική αρχαιότητα, προβλήθηκε και η πρώτη ταινία από τις τρεις συνολικά, διάρκειας μιας ώρας η καθεμία, για την Ελλάδα και τον ελληνικό πολιτισμό, ένας ύμνος στους Έλληνες του τότε και του τώρα και στις διαχρονικές αξίες που διέπουν τη ζωή του μοναδικού αυτού τόπου. «Γιατί οι Έλληνες;», «γιατί αυτός ο τόπος;», είναι οι πρώτες ατάκες της ταινίας με τις απαντήσεις να πέφτουν βροχή μέσα από τις μοναδικές εικόνες αρχαιοτήτων και αρχαιολογικών χώρωνκαι από τις τωρινές ομορφιές του απαράμιλλου ελληνικού τοπίου. Ναι, η Ελλάδα μετακόμισε για τους επόμενους πέντε μήνες στην Ουάσιγκτον και στις καρδιές των κατοίκων της, που την αγκάλιασαν με θαυμασμό κι αγάπη!

*H Πολυξένη Αδάμ-Βελένη είναι Αρχαιολόγος/θεατρολόγος και Προϊσταμένη του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης