Ένα σπάνιο μουσείο θα σε βρει 9 χιλιόμετρα από την πόλη της Κομοτηνής

Μόλις 9 χιλιόμετρα από την πόλη της Κομοτηνής, βρίσκεται ένα μουσείο σπάνιας ομορφιάς, μοναδικό στο είδος του, που μας παρουσιάζει κάτι από την ιστορία των νομαδικών λαών όπως οι Ρομά, αλλά και των προσφύγων από την Μικρά Ασία και τον Πόντο, το Μουσείο Καλαθοπλεκτικής.

Οι Ρομά ή τσιγγάνοι όπως συνήθως τους αποκαλούμε είναι ένας νομαδικός λαός που περιπλανήθηκε κατά μήκος της γης για αιώνες και γι’ αυτό σήμερα τους συναντάμε σε όλο τον κόσμο. Σαν μετακινούμενος λαός άφησε το σημάδι του σε κάθε Ευρωπαϊκή χώρα, μεταφέροντας ήθη, έθιμα και συνήθειες του ενός τόπου στον άλλο. Οι Ρομά εξασκούσαν κατά κύριο λόγο επαγγέλματα χρήσιμα για περιοχές όπου η πρόσβαση και οι μετακινήσεις ήταν δύσκολες. Εκεί οι Ρομά εμφανίζονταν ως καραβάνια στις υπηρεσίες των ντόπιων. Τα περισσότερα από αυτά τα επαγγέλματα, όπως μουσικοί, εργάτες γης, πωλητές αλόγων, μικροπωλητές, γανωτές, σιδεράδες και καλαθάδες δεν υπάρχουν πια και τείνουν να εξαφανιστούν, μιας και η τεχνολογία, το διαδίκτυο, το σύγχρονο οδικό δίκτυο και τα μέσα μεταφοράς επιτρέπουν στους ανθρώπους να απολαμβάνουν μια ποικιλία προϊόντων από τα πέρατα του κόσμου χωρίς να χρειάζεται να περιμένουν τον πλανόδιο πωλητή.

Τα επαγγέλματα των τσιγγάνων μεταλαμπαδεύονταν από γενιά σε γενιά ως χειρωνακτικές τέχνες. Μια από τις πιο αξιοσημείωτες, η καλαθοπλεκτική, είναι και μια από τις αρχαιότερες των τεχνών.

Το καλάμι και η χρήση του για την κατασκευή σκευών ήταν κάτι ιδιαίτερα διαδεδομένο σε όλους τους πολιτισμούς, από την αρχαία Αίγυπτο, την αρχαία Ελλάδα, μέχρι τα παράλια του Πόντου, την Ρουμανία, την Ρωσία και τα παράλια της Μικρά Ασίας.

Το καλάμι είναι ένα υλικό που δεν μπορεί εύκολα να διασωθεί και φθείρεται με το χρόνο, έτσι δεν έχουν διασωθεί δείγματα αρχαίων καλαθιών, παρόλα αυτά τα συναντάμε σε αναπαραστάσεις αγγείων, σε μύθους, ιστορίες, παραμύθια, σε κάθε είδους αφηγήσεις. Παιδιά που η μητέρα τους τα παράτησε σε ένα καλάθι, φίδια που ξεπροβάλλουν από καλάθια και χορεύουν υπό τους ήχους μια φλογέρας είναι κομμάτια γνωστών ιστοριών σε όλο τον κόσμο.

Ως σκεύη αποθήκευσης τροφής ή μεταφοράς υλικών κατασκευής, τα καλάθια πρωταγωνίστησαν σε πολλά από τα γεγονότα στην ιστορία της ανθρωπότητας και επιβιώνουν μέχρι και σήμερα, αν όχι ως χρηστικά, σίγουρα ως διακοσμητικά σκεύη.

Οι τσιγγάνοι εμφανίζονται στο επάγγελμα από την Βυζαντινή αυτοκρατορία, που τους επέτρεψε να ταξιδεύουν προσφέροντας τις υπηρεσίες τους επί Βαλκανικού εδάφους. Αυτός είναι και ο λόγος που η συσσώρευση Ρομά στην Θράκη μας δίνει πολλούς ταλαντούχους καλαθοπλέκτες μέχρι και σήμερα. Τα υλικά με τα οποία πλέκουν οι Ρομά καλάθια στον Ελλαδικό χώρο είναι η ιτιά, η λυγαριά και το καλάμι.

Το 1995, ο Αντώνης Λιάπης παίρνει την γενναία απόφαση για την λειτουργία ενός μουσείου, μοναδικού στο είδος του, που συστήνει την τέχνη της καλαθοπλεκτικής στο ευρύ κοινό. Ο Αντώνης Λιάπης με προσωπικό κόπο και πολύ μεράκι συνεχίζει μέχρι και σήμερα να συγκεντρώνει σε μια μεγάλη συλλογή, καλάθια από όλο τον κόσμο. Προσπαθεί να εντοπίσει κομμάτια σπάνια, ιστορικά, με περίπλοκη τεχνοτροπία και να τα αποκτήσει. Στην συλλογή του βρίσκονται κάθε είδος σκεύη με διαφορετικό σχήμα, στυλ, τεχνοτροπία χρώμα και μέγεθός.

Στο μουσείο που έχει φτιάξει μπορεί να δει κανείς μεταξύ άλλων καλάθια από την Αίγυπτο, την Συρία, το Πακισταν, την Ρωσία.

Το μουσείο Καλαθοπλεκτικής βρίσκεται στο χωριό Θρυλόριο, 9 χιλιόμετρα από την πόλη της Κομοτηνής, σε μια περιοχή όπου ζουν Ρομά, οι οποίοι ως οι ελάχιστοι εναπομείναντες, ακόμα και σήμερα ασκούν την τέχνη της καλαθοπλεκτικής.

Έξω από τις εγκαταστάσεις του Μουσείου, έχει τοποθετηθεί «Το βαγόνι του καλαθά», ως επέκταση του μουσείου προς τον εξωτερικό χώρο. Πρόκειται ουσιαστικά για το μέσο μεταφοράς και μετακίνησης της οικογένειας και παράλληλα και το «Εργαστήρι του καλαθά». Το βαγόνι είναι τροχήλατο, σοβιετικής περιόδου και δεν διαφέρει από αυτά που χρησιμοποιούσαν οι Ρομά για τις μετακινήσεις τους. Εσωτερικά του βαγονιού υπάρχει μια πιστή αναπαράσταση του τρόπου οργάνωσης της καθημερινότητας. Δεσπόζει ο καλαθάς με τα εργαλεία του και η γυναίκα του, που ως βοηθός ξεκινάει την πλέξη από την βάση για να την ολοκληρώσει στην συνέχεια ο άντρας της.

Στο μουσείο έχουν πραγματοποιηθεί μια σειρά από ξεναγήσεις, εργαστήρια, ημερίδες και συναντήσεις με κύριο άξονα την ιστορία της τέχνης της καλαθοπλεκτικής.

Η συντεχνία των καλαθάδων έχει όπως και όλες οι άλλες και προστάτη άγιο τον άγιο Αντώνιο. Λέγεται ότι στην έρημο, όπου ζούσε ως μοναχός, έπλεκε καλάθια και πως κοιμόταν πάνω σε παλιά πλεκτή ψάθα.

Η Κομοτηνή είναι μια πόλη στην οποία συρρέουν στρατευμένοι, φοιτητές, περαστικοί, οδοιπόροι προς άλλες πόλεις και προορισμούς. Μια πόλη με μεγάλη ιστορία, στην οποία συναντιούνται άνθρωποι διαφορετικής κουλτούρας και πολιτισμού. Αξίζει αυτός ο πολιτισμός και τα στοιχεία του να διασωθούν και να αποτελέσουν κληρονομιά του τόπου που θα αναδειχθεί και θα μεταλαμπαδευτεί στις επόμενες γενιές.

Περισσότερες πληροφορίες: https://www.facebook.com/romagr.gr/