Η ΦΛΑΣ της Αρχιτεκτονικής κλείνει 25 χρόνια και είναι στην καλύτερη της φάση

Είναι Παρασκευή βράδυ και μ’ έχουν καλέσει στα εγκαίνια της έκθεσης της Φωτογραφικής Λέσχης Αρχιτεκτονικής Σχολής (ΦΛΑΣ). Και επειδή η πόλη έχει πάλι διακοπή νερού και έχω αναγκαστεί να κουβαλήσω δυο εξάδες εμφιαλωμένα στον τέταρτο όροφο χωρίς ασανσέρ (μιλάμε για εξτρίμ φίτνες), σκέφτομαι να μην πάω, και αντ’ αυτού να καθίσω να ξεκουραστώ.

Την ώρα όμως που φλερτάρω με το Netflix και τον καναπέ μου, με κυριεύει αυτό το αγωνιώδες συναίσθημα που λέγεται FOMO (Fear Of Missing Out) και θυμάμαι την παλιά μου συμφοιτήτρια, την Καλή, που ποτέ δεν ήταν στην ώρα της όταν κανονίζαμε να βρεθούμε, γιατί πάντα «είχε ΦΛΑΣ». Και αναρωτιέμαι «τί το τόσο ελκυστικό έχει αυτή η ΦΛΑΣ επιτέλους». Και πάω στην έκθεση.

Μπαίνω στην Αρχιτεκτονική και βλέπω γνωστές φυσιογνωμίες. Μεταξύ τους η Ελένη, σπουδάστρια του πρώτου έτους, όπως θα μάθαινα από την κουβέντα μας. Τη ρωτάω λοιπόν το λόγο που τη φέρνει στη ΦΛΑΣ και μου απαντάει ότι στην ομάδα έχει βρει κόσμο με «απίστευτη αισθητική, τόσο όσον αφορά το φωτογραφικό τους στυλ, όσο και τον τύπο τους». Ακόμη, μου μιλάει για το κλίμα θετικότητας και συνεργασίας που επικρατεί μεταξύ των μελών, και για το πόσο χαίρεται που έχει γνωρίσει τόσο «καλά παιδιά».

Αυτό το επιβεβαιώνω. Τα παιδιά της ΦΛΑΣ είναι πολύ καλά. Κι εγώ αναζητώ μερικά ακόμη ώστε να μου πουν τι τους οδήγησε στην ομάδα.

Έτσι, πέφτω πάνω στην Καλλιόπη Σπανίδου, η οποία μου εξηγεί την ιστορία της ομάδας και το τι μαθαίνει κανείς στη ΦΛΑΣ: «Το ’90 ή το ’91 που ξεκίνησε η συγκεκριμένη ομάδα, ήταν όλες οι πολιτιστικές ομάδες του Πολυτεχνείου σε ένα καμαράκι που βρισκόταν σε άλλο κτίριο, και ουσιαστικά διεκδίκησαν το καμαράκι στο οποίο είμαστε τώρα εμείς. Ήρθαν σε σύγκρουση και με την Αρχιτεκτονική και με τις διάφορες συνελεύσεις φοιτητών, και το ’93 το πήρανε και επίσημα. Δηλαδή, φέτος η ΦΛΑΣ κλείνει 25 χρόνια. Από το 1993 μέχρι και το 2000, τα άτομα που ήταν στη ΦΛΑΣ ήταν περίπου δέκα, ήταν μια παρεϊστικη κατάσταση. Σιγά-σιγά έστηναν τον σκοτεινό θάλαμο, γιατί το ψηφιακό δεν ήταν ακόμη στα χάι του, και φαντάζομαι η χρηματοδότηση που είχαν ήταν από τη τσέπη τους και απ ‘ ό, τι πάρτι έκαναν στο πανεπιστήμιο.

Τα τελευταία πέντε χρόνια η ΦΛΑΣ έχει μπει στην ιστοσελίδα της Αρχιτεκτονικής Σχολής και παίρνει ένα συμβολικό ποσό από τη Σχολή σαν ενίσχυση για την τελική έκθεση. Είναι πολύ σημαντικό να σου δίνουν βήμα να μιλήσεις και να εκφραστείς, πόσο μάλλον να σε στηρίζουν έμπρακτα. Ένα μεγάλο ευχαριστώ λοιπόν στους ανθρώπους της Αρχιτεκτονικής Σχολής, τους υψηλά ιστάμενους, που πιστεύουν στην τέχνη και στη διάδοσή της, και βοήθησαν και φέτος στη διεξαγωγή αυτής της έκθεσης. Ελπίζω, τέτοιοι άνθρωποι να αποτελέσουν παράδειγμα για τους υπόλοιπους, καθώς πολλές πολιτιστικές ομάδες του ΑΠΘ αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουν προβλήματα αποκλεισμού από το πανεπιστήμιο, κάτι που είναι απάνθρωπο για όσους συμμετέχουν σε αυτές και καταστροφικό για την ελεύθερη έκφραση γενικότερα.

Τα νέα μέλη έχουν αυξηθεί κατά πολύ από το 2000 κι έπειτα, με αποκορύφωμα τα τελευταία τρία χρόνια, που τα μέλη φτάνουν περίπου τα 200 στην αρχή κάθε χρονιάς. Εγώ προσωπικά, είμαι τρία χρόνια μέλος της ΦΛΑΣ. Στο πρώτο έτος είχα την πρώτη μου ουσιαστική επαφή με τη φωτογραφία. Έμαθα αρχικά για την ιστορία της φωτογραφίας, για σπουδαίους φωτογράφους, έπειτα γνώρισα άτομα με πάθος και όρεξη για τη φωτογραφία, παρακολούθησα μαθήματά τους -περισσότερο ή λιγότερο τεχνικά- και μπόρεσα να διευρύνω τον κύκλο μου με αφορμή κάτι πολύ δημιουργικό. Από το δεύτερο έτος και μετά μπαίνει κανείς στην ομάδα των παλιών μελών και ξεκινά να μαθαίνει όλα τα διαδικαστικά του πώς λειτουργεί η ομάδα. Μπορεί να συζητήσει κανείς με άτομα που έχουν ένα ήδη διαμορφωμένο στυλ, να διερευνήσει τις τεχνικές τους πιο διεξοδικά και να εμπλακεί σε πρότζεκτ. Το καλό είναι ότι υπάρχει και ο σκοτεινός θάλαμος, οπότε όποιος θέλει μπορεί να πειραματιστεί με πολύ δημιουργικό τρόπο».

Με τα παραπάνω συντάσσεται και η Νίκη Κωνσταντίνου- Σγουρού, μέλος του προχωρημένου τμήματος, η οποία με τη σειρά της μου εξηγεί τι είναι για εκείνη η ΦΛΑΣ: «Για μένα, το ότι υπήρχε το καμαράκι της ΦΛΑΣ και αυτή η δυνατότητα να εξερευνήσεις τη φωτογραφία, τα φιλμ και τις εμφανίσεις στο σκοτεινό θάλαμο μέσα σ’ ένα χώρο όπου δίπλα σου οι άλλοι κάνουν μάθημα ή δουλεύουν τη διπλωματική τους ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη. Δηλαδή, εντάσσεσαι σε μια ομάδα, και σιγά- σιγά βρίσκεσαι να είσαι κομμάτι μιας πολύ δημιουργικής κοινότητας ανθρώπων οι οποίοι ασχολούνται με τα ίδια πράγματα. Μέσα στην κοινότητα αυτή μπορείς να βρεις ανθρώπους να μιλήσεις και ανθρώπους από τους οποίους να μάθεις. Μέσα από τη διαδικασία της μάθησης και της δοκιμασίας, εν τέλει δημιουργείς. Τώρα, αν αυτό που θα δημιουργήσεις είναι τέχνη ή απλά αναπαραγωγή μιας τεχνικής, είναι δική σου προσωπική υπόθεση. Είναι μια ομάδα πολύ ανοιχτή και πολύ φρέσκια, και ο καθένας μπορεί ν’ αναπτύξει αυτό που θέλει ή αυτό που έχει ανάγκη εκείνη τη στιγμή. Αυτό είναι το σημαντικό».

Έχω μάθει, λοιπόν το γενικό πλαίσιο λειτουργίας της ομάδας. Τι θα δω, όμως, στην έκθεση; Ζητώ από την Ισμήνη Καμπλιώνη, επίσης σπουδάστρια του προχωρημένου τμήματος της ΦΛΑΣ, να μου μιλήσει για τα φετινά θέματα. «Η τελική έκθεση είναι για τους νέους μια διαδικασία που σκοπεύει να δείξει το αποτέλεσμα των μαθημάτων που έχουν προηγηθεί και να αποτυπώσει την εξέλιξη των νέων μελών μέσα στο πρώτο έτος», μου δηλώνει. «Και για τους παλιούς η έκθεση είναι μια ευκαιρία να δείξουν την εξέλιξή τους, αλλά είναι ακόμη μια διαδικασία που τους εμπλέκει στο κομμάτι του στησίματος και της οργάνωσης, και επεκτείνεται πέρα από το φωτογραφικό κομμάτι. Η έκθεση δείχνει στον κόσμο αρχικά τις καλλιτεχνικές δυνατότητες της ερασιτεχνικής μας ομάδας, και είναι και το μέσο για να μας γνωρίσει ο κόσμος και να συμμετάσχει μελλοντικά.

Τόσο για τους νέους όσο και για μας, όλα ξεκινάνε με ένα brainstorming. Προτείνονται διάφορες ιδέες και μετά από συζητήσεις καταλήγουμε στο τελικό θέμα της έκθεσης. Για τους νέους αυτό το θέμα είναι τα «ζευγάρια». Τα ζευγάρια όχι με την απολύτως αυστηρή έννοια, το ένα κι ένα ίσον δύο, αλλά κάτι που αλληλοσυμπληρώνεται, είναι δίπτυχο, κάτι που ακολουθεί την έννοια του ζευγαριού κυριολεκτικά ή μη».

Ξεκινώ, λοιπόν, να παρατηρώ τις φωτογραφίες των αρχαρίων. Το θέμα τους, «Pair_ception»· το πώς αντιλαμβανόμαστε ένα ζευγάρι, ένα δίπολο, ένα δίπτυχο. Βλέπω φωτογραφίες που απεικονίζουν το «ζευγάρι» με την καθιερωμένη του έννοια, όπως ένα ζευγάρι ανθρώπων του οποίου τα μέλη φορούν από ένα ζευγάρι κάλτσες, και ένα ζευγάρι ανθρώπων που παντρεύεται. Βλέπω όμως και πιο «παράδοξες» απεικονίσεις ζευγαριών, όπως το ζευγάρι που δημιουργεί ο καθένας μας με το καθρέφτισμά του, και το ζευγάρι πατημασιών που έχουν αποτυπώνονται ανεξίτηλα στο φρέσκο τσιμέντο. Το θέμα με προκαλεί να σκεφτώ τι είναι ένα ζευγάρι, από πόσα άτομα ή αντικείμενα μπορεί ν’ αποτελείται, και ποιους σκοπούς μπορεί να επιτελεί. Και συνεχίζω με το θέμα των προχωρημένων, ρωτώντας και πάλι την Ισμήνη για το τι πρόκειται να δω.

«Το θέμα των προχωρημένων είναι η έννοια της χαράς», μου απαντά. «Επηρεαστήκαμε από ένα βίντεο που κυκλοφορούσε και λεγόταν «Poor Cherries», το οποίο αποτύπωνε διάφορες χαρές της ζωής με μια πιο ειρωνική νότα. Μας άρεσε αυτή η χρωματιστή προσέγγιση. Αναρωτηθήκαμε λοιπόν ποια είναι η χαρά της ζωής για τον καθένα μας, επικεντρώνοντας το θέμα στις ευχαριστήσεις και τις απολαύσεις της ζωής, και όχι απαραίτητα σε κάτι συναισθηματικό. Επειδή θέλαμε να επεκτείνουμε τη φωτογραφική πρόκληση, συμφωνήσαμε να το παρουσιάσουμε αυτό σε μια σύνθεση δύο φωτογραφιών η οποία να κινείται από το ειδικό, στο οποίο να γίνεται ξεκάθαρο το είδος της χαράς, στο γενικό, στο οποίο υπάρχει μια πιο αφηρημένη αποτύπωσή της. Ο τίτλος «The Joy of» είναι εμπνευσμένος με τρόπο τέτοιο που να επιτρέπει στον κάθε σπουδαστή να εμπλουτίσει την έκθεση με τη δική του χαρά και απόλαυση – και φυσικά με τη δική του φωτογραφία».

Η Νίκη, συμφωνώντας με την Ισμήνη, συμπληρώνει: «Ενθουσιάστηκα όταν καταλήξαμε σε αυτό, γιατί βρίσκω πολύ χαριτωμένο το ότι η έκθεση αποτυπώνει τη χαρά του να κάνεις κάτι ή τη χαρά του να συμβαίνει κάτι. Είναι αστείο να πρέπει να αποτυπώσεις τη χαρά η οποία μπορεί να βρίσκεται σε κάτι πολύ μικρό ή να είναι χαρά για σένα αλλά για κάποιον άλλον να μην είναι. Η τη χαρά που είναι χαρά για πέντε λεπτά και μετά δεν είναι πια. Η δική μου φωτογραφία, για παράδειγμα, αποτυπώνει τη χαρά του να φοράς καλοκαιρινά ρούχα το χειμώνα. Ναι, είναι πολύ ωραίο πράγμα, αλλά σε πέντε λεπτά το έχεις μετανιώσει γιατί έχεις παγώσει – και θα το δεις αυτό στη φωτογραφία. Η αίσθηση της χαράς είναι πολύ υποκειμενική. Μπορεί ακόμη και ο τρόπος που έχεις επιλέξει ν’ αποτυπώσεις τη χαρά να είναι ευχάριστος, αλλά μετά να ξανακοιτάς τη φωτογραφία και να μη σου φαίνεται πια και τόσο ευχάριστη, ή η στιγμή που αποτυπώνεται να είναι πολύ χαρούμενη, αλλά η φωτογραφία να μη βγάζει χαρά. Είναι σαν να προσπαθείς να πιάσεις μια πεταλούδα· δεν μπορείς να είσαι σίγουρος ότι αυτό που αποτυπώνεις είναι «χαρά», γιατί δεν μπορείς ποτέ να είσαι σίγουρος για το τι είναι η χαρά. Γι αυτό και βρίσκω το θέμα τόσο ωραίο και παιχνιδιάρικο».

Πράγματι, δεν μπορείς να ξέρεις τι είναι η χαρά, αλλά, παρατηρώντας τις φωτογραφίες βλέπω τόσα χρώματα, που με καθιστούν ικανή να μαντέψω ότι η χαρά μάλλον είναι πολύχρωμο συναίσθημα. Μήπως βρίσκεται σ’ ένα ωραίο φαγητό; Ή σ’ ένα απολαυστικό χόμπι; Μπορεί να βρίσκεται και σε έναν ωραίο άνθρωπο. Ή σε μια γνώριμη μυρωδιά.

Το σίγουρο είναι ότι αυτό που ακολούθησε όσο περνούσε η ώρα ήταν σίγουρα μια εκδήλωση του συναισθήματος της «χαράς». Χαμογελαστός κόσμος έμπαινε στο χώρο της έκθεσης, παρατηρούσε τις φωτογραφίες και συζητούσε ενθουσιωδώς. Η μουσική ήταν «κουλ»(με τα ακριβή λόγια της φίλης που με συνόδευσε) όπως και ο κόσμος, και τα ποτά έξτρα δροσερά.

Σκέφτηκα τα λόγια της Καλλιόπης για την μετ’ εμποδίων λειτουργία των πολιτιστικών ομάδων του ΑΠΘ. Το πόσο σημαντικό είναι σε καιρό κρίσης να υπάρχουν τέτοιες πρωτοβουλίες, όπως αυτή της ΦΛΑΣ, που συγκεντρώνουν νέα άτομα με όρεξη και απεριόριστη δημιουργικότητα. Συλλογίστηκα την αφοσίωση που χρειάζεται για να στηθεί μια τέτοια έκθεση, και το πόσο σκληρά δούλεψαν συμμετέχοντες επί μήνες για το τελικό αποτέλεσμα, το οποίο αξίζει όλο τους τον ενθουσιασμό και τη συγκίνηση. Όλη τους τη «χαρά». Και όλη τη δική μας χαρά.

Διότι, η ΦΛΑΣ εν τέλει εμένα μου προκάλεσε μεγάλη χαρά.

(Και επιτέλους κατάλαβα γιατί η φίλη μου η Καλή την προτιμούσε από εμένα, με αποτέλεσμα να αργεί σε όλους τους καφέδες των φοιτητικών μας χρόνων).

*Έκθεση Φωτογραφίας της ΦΛΑΣ έως 25 Μαΐου, καθημερινά 11.00 με 19.00, στον εκθεσιακό χώρο της πτέρυγας της Αρχιτεκτονικής στο ΑΠΘ. Περισσότερα στη σελίδα της ΦΛΑΣ στο facebook.