Γυρνώντας αδιάφορα την πλάτη σε ένα μουσείο-θεσμό της Θεσσαλονίκης

Εικόνες: Μηνάς Τσιτσής

Μπροστά σε αδιέξοδο για τη μελλοντική του λειτουργία βρίσκεται το Αριστοτέλειο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Θεσσαλονίκης που είναι αντιμέτωπο για μια ακόμα φορά με τη σχεδόν προκλητική αδιαφορία από πλευράς πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας του τόπου.

Μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε από τα μέσα της δεκαετίας του 60′, ένα μουσείο-κόσμημα που δημιουργήθηκε το 2019, αλλά πλέον με νύχια και με δόντια παλεύει για την επιβίωση του.

Ο Χαρίτων-Σαρλ Χιντήρογλου περιγράφει με γλαφυρό τρόπο την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί με το Α.Μ.Φ.Ι.Θ, με την πόλη, αλλά και συνολικά τη Β. Ελλάδα να χάνουν μια ακόμα μεγάλη ευκαιρία να αναδείξουν έναν τεράστιο πολιτισμικό θησαυρό.

«Η ιστορία με το Α.Μ.Φ.Ι.Θ είναι πολύ μεγάλη, εδώ και μισό αιώνα περίπου. Καταφέραμε και βρήκαμε έναν τρόπο και στεγαστήκαμε στο Λιμάνι στις αποθήκες που ήταν το φυλάκιο του Πολεμικού Ναυτικού και τώρα το αξιοποιούμε. Έχουμε τώρα μια έκθεση με τα Γεωπάρκα και μία που ακολουθεί στις αρχές Μαρτίου για τις ζωομορφές.

Προσπαθούμε με νύχια και με δόντια να σταθούμε στα πόδια μας. Υπάρχει μια απαξίωση από πλευράς της Πολιτείας. Ένα κλίμα “Δε βαριέσαι με αυτά θα ασχολούμαστε;”. Ακόμα και το υπουργείο Πολιτισμού τα βλέπει αυτά τα πράγματα με μια καχυποψία που δεν στέκει.

Δυστυχώς όλα έχουν να κάνουν με τα ψηφαλάκια. Αγωνιζόμαστε εδώ και 2,5 χρόνια να σταθούμε στα πόδια μας. Το Πανεπιστήμιο κάνει ότι μπορεί. Καταφέραμε και περάσαμε στις δημόσιες επενδύσεις την αναπαλαίωση των κτιριακών υποδομών. Δεν φτάνουν όμως όλα αυτά. Δεν ζητάμε λεφτά! Ζητάμε θεσμική υποστήριξη. Να μας δίνουν τη δυνατότητα να υποβάλλουμε προτάσεις για να χρηματοδοτηθούμε.

Επιτρέπεται να μείνει η Θεσσαλονίκη χωρίς ένα Μουσείο Φυσικής Ιστορίας; Μια πόλη που έχει το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο. Είναι ντροπή. Ήμουν νιος και γέρασα. Καταφέραμε πράγματα, αλλά αυτή η απαξίωση της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας με αναγουλιάζει πλέον. Έχουμε κουραστεί από τα παχιά λόγια. Έχουμε δαπάνες. Δεν μπαίνουν τα χρήματα στην τσέπη μας. Ίσα ίσα πληρώνουμε και από την τσέπη μας.

Ούτε τη δόξα θέλουμε. Θέλουμε ο Θεσσαλονικιός και ο πολίτης της Β. Ελλάδας να καταλάβει ότι εδώ στο ΑΠΘ υπάρχει ανεκτίμητος πλούτος που δεν αξιοποιείται. Όταν μιλάμε για βιώσιμη ανάπτυξη, αυτό το πράγμα πρέπει να καταλάβει ο κόσμος. Όπως πουλάς τις πέτρες κάτω από την Ακρόπολη, έτσι πρέπει να μάθεις να πουλάς και το φυσικό σου περιβάλλον.

Έχουμε μοναδικές συλλογές. Το Τμήμα Γεωολογίας έχει πάνω από 6.500 απολιθώματα. Το Τμήμα Βιολογίας έχει πάνω από 10.000 δείγματα ζώων. Είναι δυνατόν να μη γίνονται αυτά γνωστά στον κόσμο;

Περιμένουμε τα κρουαζιερόπλοια στην πόλη. Τι θα τους δείχνουμε όταν φτάσουν στο λιμάνι; Σε όλα τα σοβαρά λιμάνια της Ευρώπης υπάρχουν μέσα μουσεία.

Δεν θα τα παρατήσω. Ζητάμε να δημιουργήσουμε συνθήκες ανάπτυξης και όταν έρχεται η ώρα του δια ταύτα όλοι είναι στρίβειν δια του αρραβώνος. Τι να πρωτοπρολάβει να κάνει το ΑΠΘ; Με 12-15 εκατ. σε ετήσια βάση, το μεγαλύτερο ίδρυμα στη χώρα με 44 τμήματα που έχουν γονατίσει οικονομικά τα τελευταία 15 χρόνια.

Θα πρέπει να περιμένω έναν δεύτερο Μπουτάρη να με βοηθήσει να προχωρήσω το Μουσείο; Και δεν το λέω σε καμία περίπτωση με τρόπο ώστε να κάνω αντιπολίτευση, για να μην παρεξηγηθώ.

Εάν δεν ενωθούμε δε θα γίνει τίποτα. Πρέπει να υπάρχουν κάποιοι στόχοι είτε είμαστε μαζί, είτε όχι. Δώσαμε τον λόγο μας; Πρέπει να γίνει. Σε πόσα συνέδρια όλοι τόνιζαν την ανάγκη για την λειτουργία του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στην πόλη. Πού είναι η βοήθεια τους στην πράξη;

Πέρασε μισός αιώνας και τώρα καταφέραμε να έχουμε κτιριακές υποδομές τις οποίες θα αποκαταστήσουμε».

Απαντώντας έμπρακτα στην αδιαφορία

Τα πρώτα μέλη ΕΔΙΠ του Εργαστηρίου Ζωολογίας, στα μέσα της δεκαετίας του 60′, ξεκίνησαν την πρωτοβουλία για τη δημιουργία του μουσείου που θα έφερνε στο φως τεράστιες συλλογές που παραμένουν στα συρτάρια.

Η πόλη έστω και καθυστερημένα ανταποκρίθηκε στο αίτημα και υπήρξε μια συνεργασία ανάμεσα σε ΑΠΘ (τότε πρύτανης ο κ. Μήτκας), Δήμο Θεσσαλονίκης (επί Μπουτάρη) και του ΟΛΘ ώστε να παραχωρηθούν δύο αποθήκες της Πρώην Ναυτικής Διοίκησης στο λιμάνι.

Το μουσείο έγινε τελικά πράξη το 2019 φιλοξενώντας εκθέματα που έχουν ως βασικό στόχο την ανάδειξη της γεωλογικής, βιολογικής και οικολογικής ιστορίας της Ελλάδας.

Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης θεσμοθέτησε το Αριστοτέλειο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Θεσσαλονίκης το οποίο αποτελεί πρότυπο μουσειακό, ερευνητικό, εκπαιδευτικό και πολιτιστικό κέντρο όχι μόνο για τη Βόρεια Ελλάδα αλλά και για ολόκληρη τη χώρα. Οι δραστηριότητές του αφορούν την καταγραφή, την έρευνα, τη μελέτη, την προβολή, την έκθεση, τη διατήρηση και την εκπαίδευση, οι οποίες αντιστοιχούν στα γνωστικά αντικείμενα διαχρονικής και σύγχρονης γεω-βιοποικιλότητας του ελληνικού χώρου. Το υλικό για τη συγκρότηση του Μουσείου προέρχεται από αρκετά τμήματα του ΑΠΘ. Οι ανεκτίμητες αυτές συλλογές χρονολογούνται από την περίοδο 1927-29 με στόχο να αναδειχτούν με κάθε πρόσφορο τρόπο.

Το μουσεία στα χρόνια που λειτουργεί, πραγματοποίησε με επιτυχία και συμμετείχε σε πολλές εκδηλώσεις, όπως η έκθεσή του με τίτλο «Το Δάσος κάτω από το δρόμο», σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου. Οι επισκέπτες ξεπέρασαν τις 3.000, ενώ στο πλαίσιο της έκθεσης οργανώθηκαν και επιστημονικές ομιλίες. Επίσης, πραγματοποίησε την εκδήλωση στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού (Νοέμβριος 2017) «Όλυμπος, η δημιουργία του βουνού των Θεών», με εκλαϊκευμένες επιστημονικές ομιλίες και προβολή αντίστοιχου ντοκιμαντέρ (Ellopia TV), την έκθεση «Ζωομορφές», σε συνεργασία με το Τμήμα Βιολογίας του ΑΠΘ, και την επιτυχημένη έκθεση (Απρίλιος – Ιούλιος 2018) στον νέο Πολυχώρο Πολιτισμού Ισλαχανέ: «40 Χρόνια από το Σεισμό της Θεσσαλονίκης 1978, Οι παλαιότεροι θυμούνται, οι νεότεροι μαθαίνουν». Στον νέο χώρο του Μουσείου στο Λιμάνι, φιλοξενήθηκε η έκθεση «Το Δεινοθήριο της Λέσβου» που διοργανώθηκε σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου (Μάιος – Ιούνιος 2019). Ακολούθησε το 2020 η έκθεση «Αστικό Τοπίο. Ο χώρος όπου κινείται και δραστηριοποιείται ο σύγχρονος άνθρωπος – μια διαρκής πρόκληση ανθρώπου – φύσης». Οι συμμετοχές προέρχονταν μετά από ανοιχτή πρόσκληση του ΔΣ του Ε.Ε.Τ.Ε. προς στα μέλη του όλων των ειδικοτήτων που ζουν ή εργάζονται στη Βόρεια Ελλάδα, δίνοντας τη δυνατότητα σε 90 σύγχρονους εικαστικούς να καταθέσουν την οπτική και τον τρόπο προσέγγισης και διαπραγμάτευσης του αστικού τοπίου.

Στο σήμερα, πριν από λίγες ημέρες εγκαινιάστηκε μια ακόμα μεγάλη έκθεση με τίτλο «ΜΝΗΜΕΣ ΓΑΙΑΣ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΓΕΩΠΑΡΚΑ UNESCO ΕΛΛΑΔΑΣ – ΚΥΠΡΟΥ».

Μια έκθεση που είναι ένα ταξίδι σε νησιωτικές και ορεινές περιοχές με διεθνή αναγνώριση, ένα ταξίδι στα Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO Ελλάς και Κύπρου. Οι επισκέπτες της έκθεσης θα έχουν την ευκαιρία μέσα από τα εντυπωσιακά της εκθέματα, πλούσιο φωτογραφικό υλικό και οπτικοακουστικές παραγωγές να γνωρίσουν το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου, σπήλαια, ακτές, κοιλάδες, εντυπωσιακά απολιθώματα σπονδυλωτών από τα πέντε Ελληνικά Γεωπάρκα και το Γεωπάρκο Τροόδους στην Κύπρο (όπως δόντια και οστά προγονικών ελεφάντων) και θαλάσσιων οργανισμών (όπως όστρακα και κοράλλια), ορυκτά και πετρώματα που γεννήθηκαν τα βάθη του Ωκεανού της Τηθύος εκατομμύρια χρόνια πριν αλλά και τον μήκους 7,5 μέτρων απολιθωμένο κορμό προγονικής λεύκας από την Λέσβο.

Διάρκεια έκθεσης έως 10 Απριλίου 2022.

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=424441249482217&id=100057490357555

Στόχοι του ΑΜΦΙΘ είναι:

Η διεπιστημονική προσέγγιση, προστασία και ανάδειξη της γεωλογικής και βιολογικής κληρονομιάς και της φυσικής και οικολογικής ιστορίας της Ελλάδας.

Η διάδοση της ακαδημαϊκά καλλιεργούμενης γνώσης με νέες μεθόδους μάθησης και βιωματικής οικείωσης στην πανεπιστημιακή κοινότητα και γενικότερα στην κοινωνία.

Η εκπαίδευση προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών, καθώς και η επιστημονική κατάρτιση ειδικών ερευνητών.

Η ενημέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας σε θέματα που αφορούν τη φύση και το περιβάλλον, σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο.