Η παρουσία της απώλειας: Η Δάφνη καταπολεμά την αμνησία δημιουργώντας νέες μνήμες από ρετάλια

Τι είναι μνήμη και τι λήθη; Τι και πώς θυμόμαστε και γιατί ξεχνάμε; Γιατί στη μνήμη μας μένουν κάποιες στιγμές μονάχα; Όταν ανασύρουμε τις αναμνήσεις μας, είναι πραγματικές; Ορισμένα ερωτήματα που μπορεί να σου γεννηθούν παρακολουθώντας την έκθεση της Δάφνης Βλασίδου, φοιτήτριας Εικαστικών Τεχνών στη Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ.

Μία πρωτότυπη έκθεση, που φιλοξενεί από σήμερα (15/3) το Goethe Institut, μετά από διαγωνισμό που προκήρυξε και επέλεξε τη Δάφνη και τη επίσης καλλιτέχνιδα, Μαρία Τσεσμελή.

Τι δημιούργησε λοιπόν η Δάφνη; Μία σύνθεση, ένα κολλάζ από παλιές φωτογραφίες που βρήκε από παλαιοπωλεία, με νέες που τράβηξε η ίδια, όλες από αγνώστους και στόχος της είναι να περάσει συγκεκριμένα μηνύματα.

Όλο αυτό είναι βιωματικό, διότι η νεαρή εικαστικός αντιμετώπισε και η ίδια θέμα.

«Βίωσα απώλειες μνήμης. Ξεχνούσα συγγενικά μου πρόσωπα και φίλους. Δεν θυμόμουν κάποιες φορές πότε και με ποιους είχα βγει. Πήγα σε γιατρούς, αλλά δεν έχουν καταλήξει τι είναι αυτό και γιατί το παθαίνω. Πιθανώς είναι από το στρες», λέει στην Parallaxi η Δάφνη, που με τον τρόπο αυτό εκφράζει εικαστικά ό,τι βιώνει.

Ξεκίνησε από μία σκέψη της στιγμής, μετά από μια συζήτηση που είχε με την διδάσκουσά της στη Σχολή Καλών Τεχνών Αλίκη Μαρτζοπούλου.

«Οι παλιές φωτογραφίες είναι από παλαιοπωλεία ή προσωπικά αρχεία ηλικιωμένων ατόμων, που έχουν άτομα μέσα που έχουν ξεχάσει. Κάποτε τις κρατούσαν με ευλάβεια, τώρα όμως έχουν χάσει κάθε αξία. Αυτό ακριβώς είναι που με ενδιαφέρει: Πώς αλλάζει η αξία της φωτογραφίας, αλλά και της μνήμης.

Οι φωτογραφίες αυτές έχουν χάσει πλέον τη συναισθηματική τους αξία και προσπαθώ από τα ρετάλια της παλιάς μνήμης να δημιουργήσω μία νέα μνήμη, κάνοντας κολλάζ πάνω σε νέες», συμπληρώνει.

«Άγνωστοι που συνομιλούν μεταξύ τους»

Η Δάφνη Βλασίδου συνεχίζει: «Με αυτό το έργο θέλω να παίξω με την ψύχωση που έχουμε για τη νοσταλγία. Γιατί ενώ ήταν στα σκουπίδια αυτές οι φωτογραφίες, ήταν για πέταμα, όταν με βλέπουν να κόβω της παλιές αυτούσιες φωτογραφίες το θεωρούν ασέβεια και βέβηλο, Οι άνθρωποι προσπαθούν να κρατήσουν το παλιό κοντά τους, χωρίς να ξέρουν το γιατί. Εγώ λοιπόν θέλω να δημιουργήσω μια νέα μνήμη.

Γι΄αυτό και ονόμασα το έργο «Στην παρουσία της απώλειας/ in the presence of absence. Οι νέες φωτογραφίες προέρχονται από το δικό μου αρχείο, από δικά μου πρόσωπα που ήταν δικά μου αλλά θόλωναν στο κεφάλι μου. Η Αλίκη ήθελε να ψάχνουμε υλικά που μας εκφράζουν ήταν σαν ένα κρυφό σχολειό», μας λέει και αυτό σχετίζεται με το ότι δεν άρεσε σε κάποιους  διδάσκοντες.

Ωστόσο η Δάφνη το συνέχισε, παρ΄ότι αρχικά την απέρριπταν για το έργο της. Σήμερα όμως επελέγη από το Goethe.

«Εδώ δεν μας βοηθούν οι υποδομές, πολλές φορές δεν μπορούμε να δουλέψουμε στο υπόγειο λόγω μούχλας».

Στόχος της είναι οι φωτογραφίες που δημιουργεί να αλληλεπιδράσουν, σαν κομμάτια παζλ.

«Οι νέες φωτογραφίες είναι από αγνώστους. Παντρεύω την παλιά με την καινούργια. Το κάθε έργο είναι μια πολλαπλή αφήγηση, σαν να συνομιλούν, σε βάζει σε mood ότι τα πρόσωπα κοιτάζονται και συνομιλούν. Μπορεί να κάτσω ολόκληρες ώρες για να αλλάξω ένα μικρό κομματάκι στην κάθε φωτογραφία και οι υπόλοιποι δεν το καταλαβαίνουν, όμως για μένα έχει σημασία».

Πώς προέκυψε όμως αυτό το ταλέντο; Από μικρή μου άρεσε να παρατηρώ. Στην προεφηβεία και στην εφηβεία πολλές φορές καθόμουν και κοιτούσα τους ανθρώπους να περνούν. Το λάτρευα αυτό. Κάποιες φωτογραφίες ήταν προ δεκαετίας. τους έβγαζα γιατί με κέντριζε η στιγμή των ανθρώπων.

Το αγαπημένο της έργο

Το αγαπημένο της έργο είναι αυτό: «Στο στήσιμό του προσπάθησα να κάνω κάτι διαφορετικό. Προσπάθησα να κάνω κι ένα κάθετο. Ήθελα να παίξω με τα πολλαπλά επίπεδα. Μία φωτογραφία που είναι μικροσκοπική θα έχει κομμάτια της σε άλλες φωτογραφίες. Φαίνεται σαν να συνομιλούν μεταξύ τους. Ήθελα να υπάρχει ένας συνεχής διάλογος». 

Τι είναι όμως η μνήμη, σύμφωνα με τη Δάφνη; Η απάντηση σίγουρα μας βάζει σε σκέψεις:

«Δεν θεωρώ ότι η καινούργια μνήμη είναι στάσιμη. Θέλω ο θεατής να έχει μια αναζήτηση με τις δικές του μνήμες. Να σκεφτεί τι  είναι πραγματικό και τι όχι. Λόγω των βιωμάτων που έχω, αναρωτιόμουν συχνά τι υπάρχει και τι όχι. Δεν πιστεύω ότι οι μνήμες μας είναι αντικειμενικές. Αλλιώς θα θυμόμαστε σε λίγα χρόνια αυτή τη συζήτηση που είχαμε τώρα»…

*Το project Space Mark παρουσιάζει έργα της Δάφνης Βλασίδου και της Μαρίας Τσεσμελή, δύο νέων καλλιτεχνών της Θεσσαλονίκης που επιλέχθηκαν από επιτροπή ειδικών μετά από ανοιχτό κάλεσμα για υποβολή προτάσεων. Οι δύο καλλιτέχνιδες επιλέχθηκαν για την ποιότητα της δουλειάς και της πρότασής τους. Τα έργα τους εκτίθενται στην γκαλερί του Goethe-Institut Thessaloniki ως δύο ατομικές παρουσιάσεις, αφήνοντας το κοινό να τα δει ανεξάρτητα ή να δημιουργήσει τις δικές του διασυνδέσεις.

Στη σειρά έργων “In the presence of absence”, η Δάφνη Βλασίδου δημιουργεί κολάζ χρησιμοποιώντας παλιές φωτογραφίες που συλλέγει από παλαιοπωλεία. Σ’αυτές τις νέες συνθέσεις, αναμνήσεις που κάποια στιγμή απορρίφθηκαν αποκτούν νέα αξία και γεννούν νέους συνειρμούς. Όπως για τον Roland Barthes η Φωτογραφία έχει ενδιαφέρον για συναισθηματικούς λόγους (και γι’αυτό στον “Φωτεινό Θάλαμο” επικεντρώνεται στην ερασιτεχνική φωτογραφία), έτσι και για την Δάφνη η γοητεία των φωτογραφιών που ανασυνθέτει έγκειται στις σκέψεις και στα συναισθήματα που προκαλούν στον θεατή. Τι μας λέει αυτό, σε μια εποχή που φαίνεται πως είμαστε αποφασισμένοι να καταγράφουμε τη ζωή μας και να παρακολουθούμε τη ζωή των άλλων βαθμό εξάντλησης, μετατρέποντας συνεχώς το κοινότοπο σε ξεχωριστό και ξανά σε κοινότοπο;

Στις “Υφολογίες”, η Μαρία Τσεσμελή εφορμάται από τραυματικά γεγονότα της επικαιρότητας, προκειμένου να διερευνήσει τα μεγάλα ζητήματα της ζωής και του θανάτου και πώς τα αντιμετωπίζουμε συλλογικά. Ακολουθώντας μια σειρά καλλιτεχνών που χρησιμοποιούν τον λόγο για τις εικαστικές του ποιότητες, προσθέτει ένα συστατικό διαλογισμού, τόσο για την ίδια καθώς δημιουργεί τα έργα, όσο και για τον θεατή καθώς προσπαθεί να τα αποκρυπτογραφήσει. Με έντονες αναφορές στην λογοτεχνία και σε συγγραφείς όπως ο Φραντς Κάφκα και ο Έντγκαρ Άλαν Πόε, η Μαρία χρησιμοποιεί λέξεις για να γεννήσει εικόνες, όχι στο χαρτί αλλά στο μυαλό του θεατή, που επιλέγει πόσο θέλει να εμπλακεί και να εμβαθύνει.

Η έκθεση υλοποιείται στο πλαίσιο του project Space Mark, που περιλαμβάνει έκθεση και επιμόρφωση νέων καλλιτεχνών.

Εγκαίνια: Παρασκευή 15 Μαρτίου, 20:00

Goethe-Institut Thessaloniki, Βασιλίσσης Όλγας 66 Διάρκεια έκθεσης ως 27 Απριλίου Διοργάνωση: Goethe-Institut Thessaloniki στο πλαίσιο του προγράμματος Tale of X Cities Γενική Διεύθυνση: Beate Koehler, Διευθύντρια Goethe-Institut Thessaloniki Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Χρήστος Σαββίδης, ArtBOX Συντονισμός: Άρης Καλόγηρος, Υπεύθυνος Πολιτιστικού Τμήματος Goethe-Institut Thessaloniki Καλλιτέχνες: Δάφνη Βλασίδου, Μαρία Τσεσμελή Επιμέλεια: Λυδία Χατζηιακώβου, ArtBOX

Επιτροπή επιλογής καλλιτεχνών: – Δάφνη Βιτάλη, επιμελήτρια και δοκιμιογράφος. Επιμελήτρια στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (ΕΜΣΤ) – Θούλη Μισιρλόγλου, επιμελήτρια. Καλλιτεχνική Διευθύντρια στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη – Σωτήριος Μπαχτσετζής, επιμελητής, δοκιμιογράφος και εκπαιδευτικός. Αναπληρωτής Καθηγητής Θεωρίας Σύγχρονης Τέχνης και Επιμελητικών Πρακτικών, Επικεφαλής Πολιτισμού, Δημιουργικών Μέσων και Βιομηχανιών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Claudia Gehre, Επικεφαλής του προγράμματος εργαστηρίων και μέλος της επιμελητικής ομάδας του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης HALLE 14, Λειψία – Έφη Χαλυβοπούλου, καλλιτέχνης, ερευνήτρια, επιμελήτρια και εκπαιδευτικός. Υπεύθυνη Εικαστικών Τεχνών και Ιστορίας της Τέχνης, Σχολή Καλών και Παραστατικών Τεχνών “Frances Rich” στο Deree, ACG Γραφιστικός σχεδιασμός: Γιώργος Παπαλεξάνδρου Τεχνική υποστήριξη: Goethe-Institut Thessaloniki.