Η πρώτη Carbon Tierra Biennale για την «εκμετάλλευση της γης και το πληγωμένο τοπίο» στην Πτολεμαΐδα

Η πόλη της Πτολεμαΐδας και η ιστορική της διαδρομή από το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα, έχει ταυτιστεί με την εξόρυξη άνθρακα και τα ατμοηλεκτρικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Τα ορυχεία, της περιοχής, μαρτυρούν την μεγαλύτερη εξορυκτική δραστηριότητα της βαλκανικής Χερσονήσου και η φρενήρης βιομηχανική εκμετάλλευση του υπογείου πλούτου είχε ως αποτέλεσμα κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές στρεβλώσεις. Με τη βίαιη έλευση της μεταλιγνιτικής περιόδου και σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση των τελευταίων δέκα και πλέον ετών, η έννοια της ανάπτυξης στη περιοχή έχει ανανοηματοδοτηθεί ριζικά.

Ταυτόχρονα το ανεξίτηλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα των εξορυκτικών και βιομηχανικών δραστηριοτήτων, με την παράλληλη απουσία αντισταθμιστικών πολιτικών αειφόρου ανάπτυξης, είχαν ως αποτέλεσμα τον εκφυλισμό του τοπίου και την απαξίωση οικολογικών πρακτικών, στον βωμό του κέρδους και της ενεργειακής επάρκειας από την εκμετάλλευσης της γης.

Με αφορμή το έργο του ιστορικού τέχνης Herman Bashiron Mendolicchio, Πληγωμένα Τοπία, Εύθραυστές Ισορροπίες και Διαρρηγμένες Συνδέσεις: Τέχνη, Γη και Άνθρωποι (Univ. of Barcelona, 2023)  η πρώτη εναρκτήρια Carbon Tierra Biennale στρέφει το βλέμμα της στα πληγωμένα τοπία των βιομηχανικών και μεταβιομηχανικών κοινοτήτων.

Μέσω της συνέργειας και της συνεργασίας τους, η KilowArt Platform και το Cut Contemporary Fine Arts Lab, παρουσιάζουν την πρώτη Carbon Tierra Biennale στην πόλη της Πτολεμαΐδας στην Ελλάδα. Η Μπιενάλε οργανώνεται από μια διεθνή διεπιστημονική ερευνητική ομάδα η οποία συνεπικουρείται από επιστημονικούς και καλλιτεχνικούς  συμβούλους  από την Ελλάδα και το Εξωτερικό.

Επικεντρώνεται στις καταχρηστικές πρακτικές που έχουν ακολουθηθεί και επιτραπεί και στο πως αυτές διαμορφώνουν και καθορίζουν τη σχέση μας με το αστικό τοπίο και το φυσικό περιβάλλον.

Η Carbon Tierra Biennale, εφαρμόζοντας εκτενή, αναδρομική, δημιουργική και συμμετοχική έρευνα στις πρακτικές εξόρυξης και τον αντίκτυπό τους, ενισχύει τη συλλογική μας ταυτότητα και την άυλη πολιτιστική μας κληρονομιά που είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητη. Στοχεύει στην ενεργοποίηση και τον εμπλουτισμό της πολιτιστικής και καλλιτεχνικής έρευνας και δημιουργίας πέρα από τα αστικά κέντρα – μητροπόλεις, συμπεριλαμβάνοντας περιφερειακές τοποθεσίες και ενσωματώνοντας το τοπίο της υπαίθρου στο μελλοντικό καλλιτεχνικό γίγνεσθαι. Προωθεί πρωτοβουλίες συμπεριληπτικές για τοπικούς συμμετέχοντες και ενδιαφερόμενους προκειμένου αυτοί να εντοπίσουν συγκεκριμένους χώρους και ενέργειες που προσφέρονται για επανερμηνεία. Ταυτόχρονα επιχειρεί, μέσα από την οπτική της σύγχρονης τέχνης και του ζωντανού πολιτισμού, να οραματιστεί εκ νέου και να διευρύνει έννοιες όπως αυτές της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής εξετάζοντας τη σύγχρονη κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα.

«Ποια είναι αυτή η καταστροφική δύναμη που έχουμε μέσα μας και δεν μας δείχνει τα όρια και τις επιπτώσεις των πράξεων μας; Τι μας εμποδίζει να ενεργούμε με βιώσιμο τρόπο για το μέλλον της Γης και των σημερινών και μελλοντικών κατοίκων της;» (Mendolicchio, 2023). Η Carbon Tierra Biennale επιδιώκει να θέσει ερωτήματα, να ενεργοποιήσει μια σχέση διεξόδου με το κοινό, τοποθετώντας το σε μία συλλογιστική και κριτική θέση σχετικά με την ‘εκμετάλλευση της γης’ και τις παραπλανητικές αφηγήσεις της προόδου και της οικονομικής ευμάρειας-επαναπροσδιορίζοντας το τίμημα τέτοιων προσδοκιών.  Επιδιώκει μια διαδραστική και δυναμική σύνδεση μεταξύ της ιστορικής εξορυκτικής κληρονομιάς και της καινοτόμου  σύγχρονης τέχνης και  καλλιτεχνικής  πρακτικής.

Επιπλέον, προωθεί τη δημιουργία συνδέσεων με άλλες εξορυκτικές κοινότητες και το περιβάλλον τους, αναπτύσσοντας ένα παγκόσμιο δίκτυο πολιτιστικών ανταλλαγών και διαλόγου.

«Η τέχνη μπορεί να προτείνει νέα εργαλεία, μπορεί να αλλάξει την αφήγηση και να αναστοχαστεί τις προκλήσεις από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Μπορεί ακόμη να καλλιεργήσει κινήματα, ωστόσο η ηγεμονία του συστήματος εκμετάλλευσης στο οποίο ζούμε (αυτό που μπορεί να προκαλέσει τον ανθρώπινο θάνατο και την καταστροφή του πλανήτη) απαιτεί μια ευρύτερη συνειδητοποίηση. Περιτριγυρισμένη από πληγωμένα τοπία, η ανθρωπότητα πρέπει να βρει τον τρόπο να επιτρέψει και να αποδεχτεί ένα λειτουργικό σύστημα συνύπαρξης. Όπως δήλωσε η συγγραφέας Cal Flyn: ‘Αυτός είναι ένας διεφθαρμένος κόσμος, ναι – ένας κόσμος  έκπτωτος εδώ και καιρό από μια κατάσταση χάριτος – αλλά είναι επίσης ένας κόσμος που ξέρει πώς να ζει. Έχει μεγάλη ικανότητα για επούλωση, για ανάρρωση, για συγχώρεση – κάποιου είδους – αν μπορούμε μόνο να μάθουμε να το πράττουμε’. Σβήστε το φως. Μην αγγίζετε. Μείνετε σιωπηλοί. Αφήστε τη φύση ήσυχη!» (Mendolicchio, 2023).

Από 27 έως 29 Σεπτεμβρίου η Carbon Tierra Biennale θα περιλαμβάνει Art performances και video art διεθνών καλλιτεχνών. Την  Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθεί ημερίδα με ανοιχτή συζήτηση στο εργατικό κέντρο του Δήμου Εδραίας ενώ παράλληλες δράσεις που θα περιλαμβάνουν εκθέσεις και εγκαταστάσεις τοπικών καλλιτεχνών σε κλειστά καταστήματα της πόλης θα εμπλουτίσουν περισσότερο το πρόγραμμα της Biennale.

Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση είναι οι εξής:

Alfredo Jaar (Χιλή), Alex Scollay (Νέα Ζηλανδία), Βασίλης Ψαρράς (Ελλάδα), Corentin Derbré (Γαλλία), Κωνσταντίνος Ταλιώτης (Κύπρος), Φίλιππος Τσιτσόπουλος (Ελλάδα), Gözde Mimiko Türkkan (Τουρκία), Jevon Chandra (Σιγκαπούρη), Jim Hobbs (ΗΠΑ/ΗΒ), Kalle Brolin (Σουηδία), Κλίτσα Αντωνίου (Κύπρος), Lara Salmon (ΗΠΑ), MaayanAmir (Ισραήλ), Μαρία Τριλλίδου (Κύπρος), Μελίτα Κούτα (Κύπρος), Monika Moteska (Βόρεια Μακεδονία), Narcisa Hirsch (Αργεντινή), Niamh O’Malley (Ιρλανδία), OliverRessler (Αυστρία), Oscar Lara (Περού), Ruti Sela (Ισραήλ), Robert Cahen (Γαλλία), Robert Jankuloski (Βόρεια Μακεδονία), Rubén Guzmán (Αργεντινή), Trevor Borg (Μάλτα), Vanessa Dahbour (Παλαιστίνια/ΗΠΑ), Vince Briffa (Μάλτα) and  Yanyun Chen (Σιγκαπούρη)

Πρόγραμμα – Δράσεις

Η πρώτη Carbon Tierra Biennale ξεκινά με την παρουσίαση ψηφιακών εικαστικών έργων με θέμα την “Εκμετάλλευση της Γης και το Πληγωμένο Τοπίο”  με τη συμμετοχή 28 αξιόλογων καλλιτεχνών από όλο το κόσμο. Για την παρουσίαση των Ψηφιακών αυτών έργων έχουν επιλεγεί τρεις ξεχωριστοί χώροι στην πόλη της Πτολεμαΐδας, το Εργατικό Κέντρο Εορδαίας, ο μοναδικός και ιστορικός κινηματογράφος της πόλης “Αχίλλειον”  και η βιβλιοθήκη της Πτολεμαΐδας όπου θα γίνεται  εξωτερική προβολή στην είσοδό της. Οι χώροι αυτοί με μικρή απόσταση μεταξύ τους συνδέονται χωροταξικά και δημιουργούν μια αλληλεπίδραση που ενοποιεί τις τρεις ξεχωριστές προβολές. Η έναρξη της Biennale έχει οριστεί στις 27 Σεπτεμβρίου στις 18.00 και θα ξεκινήσει από την αγορά της πόλης με τον εικαστικό και  performer  Φίλιππο Τσιτσόπουλο που θα μας οδηγήσει μέσα από μια συμβολική και κυριολεκτική διαδρομή  στην Δημοτική Βιβλιοθήκη  της πόλης. Εκεί θα ολοκληρωθεί το performance και θα ακολουθήσουν δύο σύντομες ομιλίες του επιμελητή της διοργάνωσης Γιώργου Λάζογλου και του Ιστορικού Τέχνης Herman Bashiron Mendolicchio. Στη συνέχεια θα οδηγηθούμε στους χώρους  που προανέφερα με τις παρουσιάσεις των βίντεο προβολών. Την δεύτερη ημέρα 28 Σεπτεμβρίου θα έχουμε την τιμή να παρακολουθήσουμε την περφόρμερ και εικαστικό Lara Salmon σε συνεργασία με την Vanessa Dahbour που έρχονται από Ηνωμένες πολιτείες και θα μας παρουσιάσουν στον εξωτερικό χώρο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης το δικό της περφόρμανς παράλληλα με τις προβολές στους τρεις επιλεγμένους χώρους. Στις 29 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθούν προβολές των βίντεο στο εργατικό κέντρο Εορδαίας από τις 11:00 το πρωί έως 18:00 το απόγευμα όπου θα ξεκινήσει η  ημερίδα με παρουσίαση από τους Κλίτσα Αντωνίου (Καθηγήτρια Τέχνης – εικαστικό), Αννίτα Κουτσονάνου (Αρχιτέκτονα Μηχανικό) και τον Φώτη Γαϊτάνη (Πολιτικό Μηχανικό) ενώ το συντονισμό θα επιμεληθεί ο Γιώργος Λάζογλου. Ένα άλλο μέρος αφορά στην παράλληλη δράση της Biennale με  παρουσίαση σχετικών έργων τοπικών καλλιτεχνών μέσα σε κλειστά καταστήματα της πόλης ή σε δημόσιους χώρους προκειμένου να υπάρξει συμπερίληψη της τοπικής κοινότητας αλλά και διασπορά  σε μεγαλύτερο μέρος της πόλης. Η όλη προσπάθεια τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ υποστηρίζεται επίσης από την Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας Δυτικής Μακεδονίας, το Δήμο Εορδαίας και τη Κοινότητα Γαλάτειας.

*Διάρκεια: 27-29 Σεπτεμβρίου 2024 | Εγκαίνια: 27 Σεπτεμβρίου στις 18:00, Αγορά Πτολεμαΐδος | Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε στο 0030-6981104436 ή [email protected]