ΛΕΣΒΟΣ: Η ξεχωριστή πινελιά που δίνει το Μουσείο του Θεόφιλου
Τα έργα του Θεόφιλου είναι ένα από τα πολλά διαμάντια της ιστορίας μας.
Το Μουσείο του Θεόφιλου που δεσπόζει στην Βαρειά της Λέσβου είναι ένα από τα σημαντικότερα μουσεία της Μυτιλήνης και περιλαμβάνουν τα έργα του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ ή απλά «Θεόφιλου» που δυστυχώς – για εκείνον – έγιναν γνωστά και τα έργα αλλά και εκείνος όταν έφυγε από την ζωή.
Αν και οι πληροφορίες για την ζωή του είναι πολύ διάσπαρτες, υπάρχουν κάποια ενδιαφέρον στοιχεία που αξίζουν να αναφερθούν.
Η «σκληρή» ζωή του Θεόφιλου
Ο Θεόφιλος γεννήθηκε το 1870 στη Βαρειά της Μυτιλήνης οπού δεσπόζει εκεί και το Μουσείο του. Ο ίδιος ήταν το πρώτο παιδί από μία φτωχή οικογένεια και στη συνέχεια απέκτησε άλλα 6 αδέρφια. Η αγάπη του και το ενδιαφέρον για τη ζωγραφική εκδηλώθηκε από μικρή ηλικία, σε αντίθεση με το σχολείο που -όπως λέγεται- δεν ήταν καλός μαθητής.
Στα 18 του χρόνια αποφασίζει να φύγει από το νησί και να ταξιδέψει στη Σμύρνη για ένα καλύτερο μέλλον. Εκεί εξασκεί τη ζωγραφική ως επάγγελμα. Όμως τα πράγματα δεν πήγαν καθόλου καλά, οι συνθήκες που ζούσε εξακολουθούσαν να είναι άθλιες οπότε αποφασίζει να φύγει από την μικρασιατική πόλη και ταξιδεύει στον Βόλο και στα πέριξ του Πηλίου ζωγραφίζοντας ασταμάτητα και δημιουργώντας τους δικούς του εικονογραφικούς τύπους.
Η οικονομική κατάσταση του όμως εξακολουθεί και είναι άθλια. Έτσι, για να καταφέρει να επιβιώσει ζωγραφίζει όπου βρει για ένα πιάτο φαΐ. Γύρω στο 1927 απογοητευμένος από την κακή συμπεριφορά του κόσμου και με την υγεία του να είναι κλονισμένη επιστρέφει οριστικά στη Μυτιλήνη και περιπλανιέται σε διάφορα χωριά συνεχίζοντας τις δημιουργίες του.
Έναν χρόνο αργότερα, γνωρίζεται με τον τεχνοκριτικό και έμπορο έργων τέχνης Στρατή Ελευθεριάδη – Teriade, αυτή η γνωριμία συνέβαλε προς το καλύτερο τη ζωή του Θεόφιλου, βελτιώνοντας τις συνθήκες που ζούσε καθώς και μετά τον θάνατο του γίνεται γνωστός μέσα από το έργα του. Το Υπουργείο Πολιτισμού χαρακτήρισε το έργο του «χρήζον ειδικής κρατικής προστασίας». Ο Θεόφιλος πέθανε στις 24 Μαρτίου του 1934, μάλλον από τροφική δηλητηρίαση.
Η μετ’ αθάνατον δόξα – Το Μουσείο του Θεόφιλου
Το 1965, ο Teriade χρηματοδοτεί την ίδρυση του Μουσείου του Θεόφιλου στην Βαρειά Λέσβου εκεί όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Σήμερα, φιλοξενούνται 86 πίνακες του Έλληνα λαϊκού ζωγράφου.
Μεγάλο ενδιαφέρον στο Μουσείο του Θεόφιλου έχουν οι πίνακες του ζωγράφου που αναφέρονται στην Λέσβο. Σκηνές της καθημερινής αγροτικής ζωής των κατοίκων ή οι ασχολίες του, το μάζεμα των ελιών, το ψάρεμα, ο θέρος αναπαρίστανται με τον πιο ωραίο και γλαφυρό τρόπο.
Πολλοί συγγραφείς και ποιητές δεν έχουν παραλείψει να μιλήσουν για εκείνον. Για παράδειγμα ο Ο Οδυσσέας Ελύτης είχε γράψει: «Επιστρέφοντας από την Αμερική, τον Ιούνιο του 1961, σταμάτησα για λίγες μέρες στο Παρίσι και, καθώς βγήκα να χαζέψω στους δρόμους, το πρώτο πράγμα που είδα ήταν, σε μια βιτρίνα βιβλιοπωλείου όπου συνήθιζα να πηγαίνω άλλοτε, τη μεγάλη αφίσα της Έκθεσης του Θεόφιλου, που είχε ανοίξει ακριβώς εκείνη την εβδομάδα στις αίθουσες του Λούβρου. Η καρδιά μου άρχισε να χτυπά δυνατά. Ε, λοιπόν, ναι. Υπήρχε δικαιοσύνη σ’ αυτόν τον κόσμο».
