Μια έκθεση – γέφυρα ανάμεσα σε Ελλάδα και Νορβηγία

της Μαρίας Κενανίδου

Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος: Quest of Query: Interpretations of the Actual στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης & Applied Altitudes στη Nitra Gallery

Στο πλαίσιο του συνεργατικού project «Quest of Query» που ξεκίνησε στο USF residency program του Μπέργκεν της Νορβηγίας το 2013, παρουσιάζονται στην πόλη μας δύο ενότητες από την εικαστική παραγωγή του Θεόδωρου Ζαφειρόπουλου: η «Interpretations of the Actual» (μτφρ. Σε Αναζήτηση του Ερωτήματος. Ερμηνείες του Υπαρκτού) στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και η «Applied Altitudes» ((μτφρ. Εφαρμοσμένα Υψόμετρα) στη Nitra Gallery.

Μέσα από μία «καλλιτεχνική πρακτική του αρχείου», με διευρυμένα όρια όχι ως τεκμηριωτική πρακτική αλλά ως συλλογή μνήμης με απρόσμενες συναθροίσεις και συναρθρώσεις εντός του πεδίου μιας δημοκρατικής δημόσιας πολιτικής τέχνης, με έμφαση στο μορφικό και συγκειμενικό περιεχόμενο, δημιουργεί εναλλακτικές αφηγήσεις και δίνει τη σημασία του χώρου ως παραγωγή γνώσης και αλήθειας, με μία ασύμμετρη ανάπτυξη στον ιστορικό χρόνο.

Σε αναζήτηση του ερωτήματος και ανοιχτά για πολλαπλές ερμηνείες στο ΚΣΤ παρουσιάζονται σαράντα σχέδια και τέσσερις βίντεο-εγκαταστάσεις, που έχουν ως εκκίνηση το λιμάνι ως τόπο. Μία τέτοιου είδους διαπραγμάτευση του τόπου μέσα από την καλλιτεχνική πρακτική του «διευρυμένου αρχείου» στην εικαστική εκδοχή του Ζαφειρόπουλου, επανέφερε στο νου μου τη διάλεξη του Foucault το 1967 «περί αλλοτινών χώρων», «ως χώρος του άλλου», ως δίκτυο που ενώνει σημεία, υφαίνοντας το ιστό του και τη θεωρία του Thirdspace του Soja ως «χώρο αναπαραστάσεων».

Το λιμάνι εδώ, ως ετεροτοπία, ορίζεται από τη διαφορά του με τον κυρίαρχο τρόπο οργάνωσης του χώρου και από τον ιδιαίτερο τρόπο διάχυσης των κοινωνικοπολιτικών σχέσεων στο κοινωνικό σύνολο, έξω από την ερμηνεία της χωρικής του διάστασης, επιλέγοντας, εντοπίζοντας και εισάγοντας στο έργο υπαινιγμούς για τις μη κυρίαρχες κοινωνικοπολιτικές σχέσεις.

Όσον αφορά το λιμάνι ως χώρος, στο εδώ και τώρα, ενέχει και τις δύο έννοιες: της εκκίνησης και του προορισμού, αποτελώντας την προοικονομία του επόμενου τόπου αλλά και την ύπαρξη του προηγούμενου, αγγίζοντας τη παραγωγή δημόσιας σφαίρας, μ΄ αυτό που η Arendt ονομάζει «pontentia», με μία δηλαδή δύναμη και δυνητικότητα των ανθρώπων που συμπράττουν και που χάνονται όταν διασκορπίζονται.

Χρησιμοποιεί τα έργα του σαν μία νοητή εικαστική γέφυρα εντοπίζοντας τον «κοινό τόπο» και τις ομοιότητες του λιμανιού της Θεσσαλονίκης και του Μπέργκεν στη Νορβηγία αλλά παράλληλα εκκινεί και μία συζήτηση που αφορά την ετερότητα της σχέσης εξουσίας με το χώρο στην εκάστοτε πολιτικοκοινωνική συνθήκη, σχολιάζοντας ταυτόχρονα την ετεροτοπολογία στο νοητικό, γλωσσικό και υλικό του πεδίο.

Και με αυτή την οπτική, μπορούμε να διαβάσουμε με ακόμη μεγαλύτερη ενάργεια το έργο του, βασιζόμενοι στο αναλυτικό μοντέλο που προτείνει ο Lefebvre για το χώρο ως «double illusion» ή όπως ανέφερε σε μία συζήτησή μας, η επιμελήτρια της έκθεσης Eszter Szakács, «double ontology» αρχικά με προτεραιότητα στο αντικείμενο την ύλη και τις δομές και έπειτα στο υποκείμενο και στο πνεύμα. Μπορούμε να διακρίνουμε έτσι τον τόπο ως κοινωνικο-χωρική συνθήκη συνάρθρωσης κοινωνικών σχέσεων, μέσα από την υλικότητα των σχέσεων, των πρακτικών και των στρατηγικών του λιμανιού.

Και στις δύο ενότητες, μέσα από την δημιουργία των εικαστικών εννοιολογικών του κατασκευών, εμπλέκοντας το δημόσιο και το ιδιωτικό και ως πράξη και ως συμμετοχή, επανευφεύρει και επαναρθρώνει, τον τόπο, μέσα από μία ανίχνευση όχι μετέωρη ανάμεσα στο δίπολο αντικείμενο-υποκείμενο, αλλά διάχυτη μέσα από μία δυναμική κυκλική σχέση με το υποκείμενο και το αντικείμενο, ως «μέσο όρο» για την γνώση, όπως προτείνουν και οι Cenzatti, Stickells και Lang.

*Περισσότερες πληροφορίες εδώ …………………………………………………………………………………………………………………………………

Στη ενότητα που παρουσιάζεται στη Nitra Gallery, με μία ανάλογου τύπου διαπραγμάτευση, τόσο στην καλλιτεχνική πρακτική του αρχείου όσο και του τόπου, εκθέτει μία εγκατάσταση 20 μέτρων, ενός πανοραμικού τοπίου που είναι αποτέλεσμα ανά-σύνθεσης 500 φωτογραφιών από την ευρύτερη περιοχή της Νορβηγίας. Εκτύπωση UV Inject σε επί- ζωγραφισμένα πλακάκια linoleum.

Στο κείμενό της η επιμελήτρια όσον αφορά την έκθεση στη Nitra Gallery, αναφέρει: «Εφαρμοσμένα Υψόμετρα» είναι ένα επινοημένο μοντέλο αντίληψης του κόσμου που λειτουργεί μέσω της ψευδαισθητικής πρόσληψης. Αυτό το δομημένο περιβάλλον από απομεινάρια άνθρακα της ανθρώπινης παραβίασης, τα ίχνη και τα υπολείμματα από «υπαρκτά» αντικείμενα και στοιχεία που στο σύνολό τους σχηματίζουν μία φυσική αλληγορία: την εικόνα μιας εννοιολογικά ανύπαρκτης γης. Το μνημειώδες πανόραμα βασίζεται στα αποτελέσματα μίας θελκτικής οφθαλμαπάτης, ενώ συγχρόνως εμπεριέχει τους κινδύνους που ενέχει η (κατά)χρήση της φύσης. Αυτή η γοητευτική σύνθεση, η οποία δεν στοχεύει σε κάποια ηθικολογική προσέγγιση, είναι περισσότερο μια αφήγηση από ό,τι μία απλή εικόνα, είναι μια παράθεση των τμημάτων ενός νέου κόσμου που φτιάχνουμε για τους εαυτούς μας.»

*Περισσότερες πληροφορίες εδώ