MUST: Ο απόλυτος οδηγός για το 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου!

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης σβήνει 59 κεράκια και γιορτάζει το σινεμά. Με ένα πλούσιο πρόγραμμα και αρκετά ξεχωριστά αφιερώματα, με λαμπερά ονόματα του σινεμά που επισκέπτονται τη Θεσσαλονίκη και μια σειρά από νέες και παλιές δράσεις που μετατρέπουν το πρώτο δεκαήμερο του Νοέμβρη σε μια ιδανική γιορτή της έβδομης τέχνης. Κλείστε τα εισιτήρια σας, εντοπίστε τις προβολές και τα events που σας ενδιαφέρουν και ραντεβού στις αίθουσες του #tiff59!  

Από την έναρξη μέχρι τη λήξη

Γιατί κάθε Φεστιβάλ αρχίζει και τελειώνει με μια μεγάλη γιορτή, που βέβαια περιλαμβάνει και την ειδική προβολή δύο ιδιαίτερων και αρκετά σημαντικών ταινιών. Αυτό τον ρόλο, στο φετινό #tiff59, έχει ο μεγάλος νικητής του Χρυσού Φοίνικα στο πρόσφατο Φεστιβάλ Καννών, το συναρπαστικό φιλμ Κλέφτες Καταστημάτων του Ιάπωνα Χιροκάζου Κόρε-Έντα, το οποίο ανοίγει το 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης την Πέμπτη 1η Νοεμβρίου στο Ολύμπιον. Οι ήρωες του Κόρε-Έντα κλέβουν αντικείμενα και ο ίδιος ο σκηνοθέτης, την καρδιά μας. Πιάνει τον θεατή απ’ το χέρι και τον προσκαλεί να γευματίσει με τους κλέφτες του μέσα στην παράγκα τους, τινάζοντας στον αέρα όποιο στερεότυπο και κανόνα τοποθετεί αυτούς τους ανθρώπους στην παρανομία. Εξαπατούν, παρανομούν, ζουν στο περιθώριο και την ανηθικότητα. Ταυτόχρονα αγαπούν, σώζουν ζωές, παραδίδουν μαθήματα ανθρωπιάς και ξεγυμνώνουν το περίβλημα της κοινωνικής ηθικής, αφήνοντας εκτεθειμένο το νόμιμο και καθωσπρέπει. Δέκα μέρες αργότερα, το Φεστιβάλ θα ρίξει την αυλαία του με το συγκλονιστικό Κορίτσι του μόλις 27χρονου Βέλγου Λουκάς Ντοντ, που απέσπασε τέσσερα μεγάλα βραβεία -σκηνοθεσίας, ερμηνείας, Queer Palm και Fipresci στο τμήμα «Ένα Κάποιο Βλέμμα»- επίσης στο Φεστιβάλ Καννών. Το ευαίσθητο θέμα της αλλαγής φύλου σε εφηβική ηλικία, αποκτά μέσα από το Κορίτσι μια νέα δική του διάσταση. Εμπνευσμένο από μια αληθινή ιστορία, το φιλμ είναι μια ιστορία δύναμης, επιμονής, διεκδίκησης και μεταμόρφωσης. Σαν μια αλλόκοτη Λίμνη των κύκνων, όπου το κορίτσι αυτή τη φορά παγιδευμένο σε άλλο σώμα, θέλει να μεταμορφωθεί σε κύκνο, να φορέσει τις πουέντ και να χορέψει.

Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου

Το ελληνικό σινεμά βρίσκεται πάντα στον πυρήνα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Και για αυτό το Φεστιβάλ στηρίζει τους Έλληνες δημιουργούς μέσα από όλες τις δράσεις του ενώ στο πρόγραμμα της φετινής διοργάνωσης δεσπόζει το μεγάλο αφιέρωμα στο ελληνικό queer σινεμά. Όμως εκτός από queer το Φεστιβάλ υπόσχεται ότι θα προβάλει ένα πλούσιο πανόραμα της πρόσφατης  παραγωγής του ελληνικού κινηματογράφου, ένα ξεχωριστό αφιέρωμα στο ελληνικό animation και επιπλέον τις μερικές από τις σημαντικότερες ελληνικές ταινίες μικρού μήκους της φετινής παραγωγής.

Έτσι στο φετινό #tiff59 το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει 12 ελληνικές ταινίες νέων και παλιότερων δημιουργών σε πρώτη προβολή – από τις οποίες ξεχωρίζουν το Ακίνητο ποτάμι του Άγγελου Φραντζή, το Ελεύθερο θέμα της Στέλλας Θεοδωράκη, Η δουλειά της του Νίκου Labôt, Η νύχτα τ’ Αγι’ Αντώνη (Μακρόνησος Β1) του Θανάση Σκρουμπέλου, το The Waiter του Στηβ Κρικρή (που συμμετείχε στο τμήμα  Works in Progress 2017 της Αγοράς του ΦΚΘ), το Καταφύγιο ΙΙ: το μονοπάτι του πάγου του δημιουργού Χρήστου Νικολέρη.

Επίσης σε ειδική προβολή θα προβληθούν ταινίες σημαντικών δημιουργών του ελληνικού κινηματογράφου που έχουν ολοκληρώσει το ταξίδι τους στις ελληνικές αίθουσες όπως το 1968 του Τάσου Μπουλμέτη, ο Καζαντζάκης του Γιάννη Σμαραγδή και το Σε αυτή τη χώρα κανείς δεν ήξερε να κλαίει του Γιώργου Πανουσόπουλου. Τέλος στο πλαίσιο των δράσεων που αφορούν τον ελληνικό κινηματογράφο το #tiff59 διοργανώνει ένα ειδικό αφιέρωμα στον animator Ιορδάνη Ανανιάδη και θα προβάλει 10 ταινίες μικρού μήκους του Θεσσαλονικιού δημιουργού. Επιπλέον οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία να δουν σε ειδικές προβολές 6 ξεχωριστές μικρού μήκους φιλμ νέων Ελλήνων δημιουργών, σε ένα ιδιαίτερο αφιέρωμα – προβολή που επιμελήθηκε η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών ενώ στο πρόγραμμα του φετινού Φεστιβάλ θα συμπεριλαμβάνονται και οι βραβευμένες 17 μικρού μήκους ταινίες από το πρόσφατο 41ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας. 

Mama Roma!

Η δυναμική παρουσία της καλωδιακής τηλεόρασης στην κινηματογραφική αγορά αποτελεί ένα από τα σημαντικά θέματα συζήτησης για τους κινηματογραφόφιλους διεθνώς. Το #tiff59 δεν θα μπορούσε να αρνηθεί την συμμετοχή του σε αυτή την συζήτηση και έτσι παρουσιάζει σε μια ειδική προβολή το αριστουργηματικό Roma του Αλφόνσο Κουαρόν. Εμπνευσμένο από τις γυναίκες της παιδικής του ηλικίας ο Κουαρόν παραδίδει μια ωδή στον άνθρωπο και με την ταινία του βάζει δυναμικά το Netflix στην κούρσα για τα Όσκαρ τόσο ως φαβορί για το ξενόγλωσσο Όσκαρ όσο και για την μεγάλη κούρσα για την καλύτερη ταινία της χρονιάς.

Η ταινία αποθεώθηκε στο Φεστιβάλ Βενετίας, όπου κέρδισε το Χρυσό Λιοντάρι και ύστερα από μια εξαιρετική πορεία με σταθμούς μεταξύ άλλων λαμπρά Φεστιβάλ όπως του Τέλιουραϊντ, του Τορόντο, της Νέας Υόρκης, της Ζυρίχης και του Λονδίνου, έρχεται στη Θεσσαλονίκη σε μια ειδική φεστιβαλική προβολή λίγο πριν την διεθνή διανομή της. Αξίζει να σημειωθεί πως για τις ανάγκες αυτής της προβολής το Ολύμπιον έχει προχωρήσει σε μια διαδικασία αναβάθμισης προκειμένου να διασφαλιστούν οι ειδικές υψηλές προδιαγραφές προβολής, σε ανάλυση εικόνας 4Κ και με σύστημα ήχου Dolby Surround 7.1.

Special Screenings

Οι ειδικές προβολές του Φεστιβάλ φυσικά δεν τελειώνουν εδώ καθώς αποτελούν πάντα ένα από τα πιο ελκυστικά κομμάτια της διοργάνωσης. Κι αυτό γιατί εδώ οι φεστιβαλιστές βρίσκουν πάντα την ευκαιρία να γνωρίσουν πρώτοι από όλους τους σινεφιλ σημαντικές ταινίες που κάνουν την πρεμιέρα τους στη Θεσσαλονίκη λίγο πριν την αφετηρία του ταξιδιού τους στις κινηματογραφικές αίθουσες. Μια από αυτές γράφει και σκηνοθετεί ο Ρούπερτ Έβερετ ο οποίος επιπλέον εμφανίζεται και μπροστά από τον φακό αφού υποδύεται τον Όσκαρ Ουάιλντ στο Happy Prince, ένα homage στη δύναμη που υπερνικά τον φόβο. Πλάι στον Ρούπερτ Έβερετ, οι Κόλιν Φερθ, Έμιλι Γουότσον, Τομ Γουίλκινσον.

Μετά τον αριστουργηματικό Γιο του Σαούλ, ο Ούγγρος Λάζλο Νέμες επιστρέφει με μια εξαιρετική ταινία εποχής, το Sunset. Η ταινία, που έκανε πολύ πρόσφατα την πρεμιέρα της, στη Μόστρα της Βενετίας κερδίζοντας το βραβείο της FIPRESCI, εκτυλίσσεται πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στη Βουδαπέστη. Μια νεαρή κοπέλα φτάνει εκεί ελπίζοντας να βρει δουλειά στο πιλοποιείο που κάποτε ανήκε στους γονείς της και ανακαλύπτει το χαμένο παρελθόν της. Μαζί κι έναν αδελφό που μέχρι τότε αγνοούσε την ύπαρξή του.

Ο Τσέχος μάγος του σουρεαλισμού Γιαν Σβανκμάγιερ επιστρέφει στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με το Insect. Ήρωές του, τα μέλη ενός θιάσου που υποδύονται τα έντομα του έργου και σταδιακά «μεταμορφώνονται» σε αυτά. Mια ταινία αναρχικά σατιρική κι επάξια αλλόκοτη της φιλμογραφίας του για να μας αποκαλύψει πόσο απροσδόκητα μοιάζουν οι συμπεριφορές ανθρώπων και εντόμων. Έμπνευσή του, η «Μεταμόρφωση» του Κάφκα και το θεατρικό έργο «Η ζωή των εντόμων» των τσέχων συγγραφέων Γιόζεφ και Κάρελ Τσάπεκ.

Μετά την παγκόσμια πρώτη προβολή της στο Τορόντο η νέα ταινία του Λουί Γκαρέλ, το A Faithful Man, έρχεται και στο #tiff59 για μια ειδική προβολή. Γνωστός ως ένας από τους πιο ταλαντούχους νεότερους ηθοποιούς του γαλλικού σινεμά, με εξαιρετικές ερμηνείες σε αρκετές ταινίες εδώ και 15 χρόνια ο Λουί Γκαρέλ δοκιμάζοντας τον εαυτό του πίσω από την κάμερα, σε ρόλο σκηνοθέτη, για δεύτερη φορά δημιουργεί μια ταινία αρκετά σαρκαστική απέναντι στα κοινωνικά στερεότυπα των φύλων χτίζοντας έναν ανδρικό χαρακτήρα που ξεχωρίζει και τον οποίο υποδύεται ο ίδιος ενώ συμπρωταγωνίστρια του είναι η Λετίσια Κάστα.   

Flowers Forward – Το φιλμικό έπος των 14 ωρών

Ανάμεσα στις πολλές ειδικές προβολές του #tiff59 ξεχωρίζουν και αυτές που αφορούν στο παράλληλο εναλλακτικό τμήμα του Film Forward. Εδώ οι σινεφίλ θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μεταξύ άλλων το φιλμικό έπος The Flower του Αργεντινού Μαριάνο Γινάς. Το Flower είναι μια παθιασμένη αφιέρωση στο ίδιο το σινεμά. Ντελιριακό και ανένταχτο, περνά από τα B-Movies στο μιούζικαλ, και από το κατασκοπικό φιλμ στην ταινία εποχής και όχι μόνο. Μια πληθωρική αφήγηση, με έξι διαφορετικές ιστορίες και συνολική διάρκεια 14 ώρες, τα κεφάλαια της οποίας έχουν ως μόνη σύνδεση τις τέσσερις πρωταγωνίστριες που αλλάζουν διαρκώς ρόλους και χρονικές περιόδους. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα γυρίσματα, που έγιναν σε 3 διαφορετικές ηπείρους, κράτησαν 10 χρόνια. Το 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης παρουσιάζει αυτή την ταινία-event με δύο διαφορετικούς τρόπους: στην πρώτη προβολή της θα προβληθεί σε τρία μέρη, σύμφωνα με τους ειδικούς όρους που απαίτησε ο σκηνοθέτης: το πρώτο μέρος διαρκεί 4, το δεύτερο 5 και το τρίτο 6 ώρες. Στην δεύτερη προβολή της στο φεστιβάλ, η ταινία θα παρουσιαστεί ολόκληρη στη 14ωρη διάρκειά της.

Ιντερνάσιοναλ Ευσπλαχνία

Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης επενδύει εδώ και δύο δεκαετίες στο μέλλον του παγκόσμιου κινηματογράφου μέσα από το διεθνές διαγωνιστικό του. Εδώ άλλωστε κρύβεται και η ραχοκοκαλιά της διοργάνωσης αφού οι σινεφίλ είχαν πάντα την ευκαιρία να γνωρίσουν πολλά υποσχόμενους δημιουργούς όπως η Σάλι Πότερ, ο Αλεξάντερ Πεϊν, ο Απιτσατπονγκ Βερασετάκουν, ο Πάβελ Παβλικόφσκι, κ.α. Η φετινή δομή του διαγωνιστικού αγγίζει την θεματική της με Ρωμαϊκή Ευσπλαχνία (Caritas Romana – Roman Charity), μια ιστορία κλασική αλλά παραγνωρισμένη, που διαπερνά το χρόνο, έχει εμπνεύσει καλλιτέχνες όπως οι Ρούμπενς και Καραβάτζιο, και αποτελεί διαχρονικό σύμβολο της ανιδιοτέλειας και της αφοσίωσης.

Με πυξίδα αυτό το ιδιαίτερο υλικό το φετινό διαγωνιστικό διαθέτει ταινίες που ξεχωρίζουν όπως η Σοφία της Μεριέμ Μπεν Μπαρέκ (Γαλλία, Κατάρ), ταινία που διακρίθηκε με το βραβείο σεναρίου στο τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα» του Φεστιβάλ Καννών και αναδεικνύει την θέση της γυναίκας στη μουσουλμανική κοινωνία. Στο κλειστοφοβικό θρίλερ Guilty του Γκούσταβ Μόλερ (που είναι και η πρόταση της Δανίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ) οι θεατές θα βρουν μια ταινία με κρεσέντο σασπένς που διακρίθηκε με το βραβείο Κοινού στα φεστιβάλ Σάντανς και Ρότερνταμ. Το All Good της Εύα Τρόμπιχ (Γερμανία), που κέρδισε βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενης Σκηνοθέτιδος στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο, εξετάζει την σεξουαλική κακοποίηση και τις μετατραυματικές συνέπειες της στην καθημερινότητα μιας γυναίκας. Στο We the Animals του Jeremiah Zagar (ΗΠΑ) ο αυθεντικός λυρισμός και ευαισθησία συνυπάρχουν σε ένα φιλμ που μοιράζεται συγγένειες με το Moonlight και το Tree of Life και απέσπασε βραβείο ΝΕΧΤ Innovator award στο Φεστιβάλ Σάντανς. Τέλος στο Chained for Life του Aaron Schimberg (ΗΠΑ) οι θεατές θα βρουν μια ταινία έκπληξη με αναφορές στους Τοντ Μπράουνινγκ, Ρόμπερτ Άλτμαν και Ντέιβιντ Λιντς.

Όμως και εκτός συναγωνισμού το Φεστιβάλ αναδεικνύει νέους δημιουργούς που ξεχωρίζουν. Στο Too Late to Die Young η χιλιανή Ντομίνγκα Σοτομαγιόρ αφηγείται το καλοκαίρι της ενηλικίωσης μιας έφηβης λίγο μετά το τέλος της πολύχρονης χούντας του Πινοτσέτ και την αφετηρία μιας νέας δημοκρατικής εποχής για τη χώρα. Η Σοτομαγιόρ κέρδισε για αυτή την ταινία του βραβείο σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ του Λοκάρνο και έγινε η πρώτη γυναίκα που κατόρθωσε κάτι τέτοιο. Άλλη μια δυναμική γυναίκα δημιουργός που μπορεί να βρει εδώ το κοινό ταινία της είναι η Αντίνα Πιντιλιέ και το Touch Me Not, το οποίο είχε κερδίσει τη Χρυσή Άρκτο στην πρόσφατη 68η Μπερλινάλε. Ακροβατώντας ανάμεσα στη μυθοπλασία και στο ντοκιμαντέρ η ταινία πειραματίζεται με σκοπό να λειτουργεί ως ένας καθρέφτης που αντανακλά την ανάγκη της ίδιας της δημιουργού της να κοιτάξει τον εαυτό της ενώ θέλει να προσφέρει και στους θεατές και στις θεάτριες της αυτή την ίδια ευκαιρία να αναγνωρίσουν την συμπλεγματική πραγματικότητα που βιώνουν.

Queer το ελληνικόν

Αν υπάρχει ένα κομμάτι του φετινού #tiff59 που αποτελεί ευχάριστη έκπληξη και καινοτομία αυτό σίγουρα αφορά το ειδικό αφιέρωμα στις queer ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου. Οι μυημένοι φεστιβαλιστές γνωρίζουν πως μέσα στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ κάθε Νοέμβρη υπάρχουν πάντα και μια σειρά από ταινίες με ιδιαίτερη ευαισθησία θεμάτων γύρω από την σεξουαλική ταυτότητα και την δυναμική παρουσία της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Φέτος το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τολμάει για πρώτη φορά να αναδείξει αυτή την θεματική μέσα από ένα μεγάλο αφιέρωμα που οπωσδήποτε θα συζητηθεί και αναδεικνύει το ελληνικό queer σινεμά, μια κινηματογραφική διαδρομή από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 ως τις μέρες μας με 37 μικρού και μεγάλου μήκους ταινίες που αποκαλύπτουν ένα τολμηρό σύνολο δημιουργών.

Πρόκειται για φιλμ τα οποία σε πιο συντηρητικές εποχές δεν έφτασαν ποτέ στους θεατές, για άλλα που άνοιξαν τη ντουλάπα στο κοινό ενώ άλλα έφεραν το ελληνικό queer σινεμά στα διεθνή φεστιβάλ, καθώς και μη αναμενόμενες επιλογές που έριξαν φως στο σινεμά αυτό με τη δική τους ξεχωριστή ματιά. Το αφιέρωμα αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς το έχει επιμεληθεί ο Κωνσταντίνος Κυριακός, Αν. Καθηγητής της Ιστορίας του Θεάτρου και του Ελληνικού Κινηματογράφου στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών.

Το φεστιβαλικό κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει μεταξύ άλλων ταινίες όπως το παρεξηγημένο Vortex – Το πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου (1967), τον Ορέστη (1969), μια μοναδική και σπάνια ταινία του εικαστικού καλλιτέχνη Βασίλη Φωτόπουλου, μια από τις πρώτες ταινίες που μίλησαν ανοιχτά για την ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα, τον εμβληματικό Άγγελο του Γιώργου Κατακουζηνού (1981), η βιογραφία του ρομαντικού ποιητή Ναπολέόντα Λαπαθιώτη μέσα από το Μετέωρο και σκιά (1985) του Τάκη Σπετσιώτη, το Μία θέση στον ήλιο (1994), η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, το σπονδυλωτό 4 του Χρήστου Δήμα με τα μικρού μήκους Ένας ουρανός γεμάτος αστέρια, Tender, Ανάσα και Αμερικάνος. Στο πρόγραμμα υπάρχουν επίσης εξαιρετικές ταινίες που θίγουν το θέμα της διεμφυλικότητας όπως το εξωφρενικά απολαυστικό Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά (1999) αλλά και η Στρέλλα (2009) του Πάνου Χ. Κούτρα, Το γαλάζιο φόρεμα του Γιάννη Διαμαντόπουλου (2005) καθώς και ντοκιμαντέρ όπως το ντοκουμέντο-μικρού μήκους φιλμ Μπέττυ (1979) του Δημήτρη Σταύρακα, στο οποίο ο σκηνοθέτης  παρουσιάζει για πρώτη φορά τραβεστί στη μεγάλη οθόνη, Τα καλιαρντά της Πάολας Ρεβενιώτη (2014) καθώς και το ονειρικό Obscuro Barroco της Ευαγγελίας Κρανιώτη (2018).

Πριν ξεσπάσει το Κύμα στο Βαλκανικό Πανόραμα

Όπως πάντα έτσι και φέτος το Βαλκανικό Πανόραμα του Φεστιβάλ είναι από τα πιο δυνατά χαρτιά της διοργάνωσης. Στο φετινό #tiff59 o ρουμάνικος κινηματογράφος έχει το δικό του αστέρι. Είναι γνωστό εδώ και χρόνια πως το ρουμάνικο σινεμά παραμένει σταθερά κάτω από τους προβολείς καθώς αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες κινηματογραφικές δυνάμεις, με ένα φυτώριο από το οποίο ξεπηδούν διαρκώς νέα ταλέντα. Στο #tiff59 οι σινεφίλ θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ένα σπάνιο αφιέρωμα με τίτλο «Πριν ξεσπάσει το Κύμα», παρουσιάζοντας οκτώ τολμηρούς και πρωτοπόρους δημιουργούς οι οποίοι έζησαν την κομμουνιστική Ρουμανία της εποχής Τσαουσέσκου και ήρθαν αντιμέτωποι με την απαγόρευση και τη λογοκρισία, όμως δεν εγκατέλειψαν τη μάχη δείχνοντας την ωμή πραγματικότητα. Οι δημιουργοί αυτοί άνοιξαν με το έργο και την τόλμη τους το δρόμο για το εκρηκτικό νέο κύμα του ρουμάνικου σινεμά. Ανάμεσα τους ο Λουτσιάν Πιντιλίε, ο Μίρτσεα Ντανελιούκ, ο Αλεξάντρου Τάτος, ο Ναέ Καρανφίλ.

Ο Λουτσιάν Πιντιλιέ στην αιρετική Αναπαράσταση, που θεωρείται η σημαντικότερη ρουμάνικη ταινία όλων των εποχών καταγγέλει την κοινωνική βάση και ξεσκεπάζει τους τρόπους χειραγώγησης του καθεστώτος Τσαουσέσκου. Το φιλμ απαγορεύτηκε, όμως έσπειρε τον καρπό για τις επόμενες γενιές. Με όχημα το cinéma vérité ο Μιρτσέα Ντανελιούκ στην Πρόβα μικροφώνου, σπάει τις αποδεκτές συμβάσεις της εποχής Τσαουσέσκου και βγάζει την κάμερα στον δρόμο με σκοπό να καταγράψει την Ρουμανία όπως είναι ενώ καυτηριάζει το γραφειοκρατικό παραλογισμό, την υποκρισία του συστήματος και τον τυχοδιωκτισμό όσων το τροφοδοτούν. Στις Τρεις σεκάνς, ταινία που καθόρισε το Νέο Ρουμάνικο Κύμα, ο Αλεξάντρου Τάτος μέσα από τρία επεισόδια από τη ζωή ενός κινηματογραφικού συνεργείου, σχολιάζει με πικρό χιούμορ τη σχέση κινηματογράφου και πραγματικότητας και αποκαλύπτει τη θλιβερή κομμουνιστική καθημερινότητα της χώρας, όπως διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια πριν την ανατροπή της, μέσα από τους αφανείς της Ιστορίας. Όντας στο μεταίχμιο της δεκαετίας του ’90 ανάμεσα στην παλαιότερη γενιά και το «νέο κύμα» του ρουμάνικου κινηματογράφου ο Νάε Κάρανφιλ με το υπέροχο ντεμπούτο του Μην κρέμεστε απ’ το παράθυρο, αναμοχλεύει το πρόσφατο κομμουνιστικό παρελθόν, την πτώση του Τσαουσέσκου και τα τραύματα που άφησε, με χιούμορ, ευαισθησία και πρωτοποριακή αφήγηση.

Παράλληλα το #tiff59 παρουσιάζει και φέτος μια σειρά από επιλεγμένες και απρόβλεπτες ταινίες από τα Βαλκάνια που διακρίθηκαν σε σημαντικά φεστιβάλ ή κάνουν την πρεμιέρα τους στη Θεσσαλονίκη. Το Έχεις τη νύχτα του Ιβαν Σάλατιτς αποτελεί την πρώτη ταινία από το Μαυροβούνιο που ταξιδεύει στο ΦΚΘ, το Φορτίο του Ονιέν Γκλάνοβιτς είναι ένα βραδυφλεγές πολιτικό θρίλερ, που μεταφέρει τους θεατές στη Σερβία του 1999 εν μέσω των βομβαρδισμών της χώρας από το ΝΑΤΟ, το ίδιο θέμα αλλά από την απέναντι πλευρά αφηγείται ο Ισμέτ Σιγιαρίνα στον Άγριο Νοέμβρη ενώ το Αδιαφορώ αν καταγραφούμε στην Ιστορία ως βάρβαροι του Ράντου Τζούντε είναι μια πικρή κωμωδία – σχόλιο για το παρελθόν της Ρουμανίας, η οποία αποτελεί και την επίσημη πρόταση της για τα επερχόμενα Όσκαρ.

Συστήνοντας το νέο διεθνές σινεμά

Τα φετινά τιμώμενα πρόσωπα του Φεστιβάλ είναι τρεις ιδιαίτερες περιπτώσεις που χαρακτηρίζουν το νέο στο διεθνές κινηματογραφικό στερέωμα. Όχι και τόσο γνωστοί στη χώρα μας, το #tiff59 μας τους συστήνει υποσχόμενο δυνατές κινηματογραφικές συγκινήσεις. Ο πρώτος είναι ο Χαϊμέ Ροσάλες, από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του νέου ισπανικού κινηματογράφου, με σταθερή παρουσία στο Φεστιβάλ Καννών, επιρροές από Μπρεσόν και Όζου, κι ένα πολύ προσωπικό ύφος, δημιουργώντας υπέροχα κάδρα, φτιαγμένα με μοιρογνωμόνιο, που δίνουν έμφαση σ’ εκείνες τις στιγμές που δεν θέλουμε να μας βλέπει κανείς. Στο φετινό Φεστιβάλ οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν το σύνολο της φιλμογραφίας του Ροσάλες από την οποία ξεχωρίζουν το Hours of the Day (2003), ταινία που μελετάει τον τρόπο που η βία εισχωρεί στις ζωές των ανθρώπων, η Όμορφη Νιότη (2014), ένα σχόλιο για την Ευρώπη των δύο ταχυτήτων που χτίζεται την τελευταία δεκαετία και η πιο πρόσφατη Petra (2018), ένα ψυχολογικό θρίλερ που περιέχει όλα τα στοιχεία μιας σύγχρονης εκδοχής αρχαίας τραγωδίας καθηλώνοντας το κοινό όπου κι αν προβλήθηκε.

Η δεύτερη είναι η Ολλανδή Νανούκ Λέοπολντ, η οποία ζουμάρει στις οικογενειακές και ερωτικές σχέσεις αφήνοντας το δικαίωμα στους θεατές να δώσουν τις δικές τους απαντήσεις στα ερωτήματα που η ίδια θέτει εστιάζοντας αφηγηματικά στο απαγορευμένο σε διάφορες εκδοχές. Τα υλικά στο σινεμά της είναι απλά και τα διαχειρίζεται με αξιοθαύμαστη εκφραστική οικονομία, δίνοντας απόλυτη ελευθερία και προτεραιότητα στους χαρακτήρες της. Στην φιλμογραφία της, που έχουμε την ευκαιρία να δούμε στο πρόγραμμα του #tiff59 ξεχωρίζουν η τελευταία της ταινία Cobain (2017) με την οποία κέρδισε τις εντυπώσεις στο Φεστιβάλ Βερολίνου με τον ωμό/τρυφερό ρεαλισμό της και το Brownian Movement (2010) στο οποίο πρωταγωνιστεί η Σάντρα Χϊλερ (Τόνι Ερντμαν) στο ρόλο μιας γιατρού που υποκύπτει σε ανομολόγητες επιθυμίες και απατά κατά συρροή τον σύζυγό της με τους ασθενείς της.

Τέλος τα αφιερώματα του #tiff59 ολοκληρώνουν η παρουσία των 38χρονων χιλιανών εικαστικών και σκηνοθετών Κριστομπάλ Λεόν και Χοακίν Κοσίνια που έχουν κάνει με τις σκοτεινές, σουρεαλιστικές stop motion animation ταινίες τους το γύρο του κόσμου σε διεθνή φεστιβάλ, μουσεία και γκαλερί. Μεταξύ αυτών, η Μπιενάλε της Βενετίας και το Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης, αλλά και τα φεστιβάλ Ρότερνταμ, Λοκάρνο, IDFA, καθώς και το φετινό Φεστιβάλ Βερολίνου, όπου ενθουσίασαν με την τελευταία τους δουλειά –και πρώτη μεγάλου μήκους ταινία τους- The Wolf House. Η ταινία θα προβληθεί στη Θεσσαλονίκη μαζί με εννιά μικρού μήκους δημιουργίες τους: όλα δείγματα ενός πρωτοποριακού πειραματικού σινεμά που μας στοιχειώνει μπλέκοντας τα πιο όμορφα όνειρα με τους πιο δύστροπους εφιάλτες.

Ο Φοίβος Δεληβοριάς, ένας σινεφίλ πρέσβης

Ένα από τα πιο δυναμικά τμήματα του φεστιβάλ η Αγορά του ΦΚΘ φιλοξενεί και φέτος έναν τεράστιο αριθμό κινηματογραφικών project που βρίσκονται σε φάση δημιουργικής εξέλιξης. Συγκεκριμένα στην φετινή Αγορά συμμετέχουν 15 κινηματογραφικά σχέδια στο 14ο Φόρουμ Συμπαραγωγών Crossroads, 12 ταινίες στα Agora Works in Progress, καθώς και περισσότεροι από 200 διεθνείς τίτλοι στο Agora Film Market.

Επιπλέον επαγγελματίες του κινηματογράφου από όλο τον κόσμο θα βρουν στην αγορά του φεστιβάλ πέρα από τα ειδικά προγράμματα χρηματοδότησης και υποστήριξης παραγωγής ταινιών και μια σειρά από εξαιρετικές νέες εκπαιδευτικές δράσεις όπως το Thessaloniki Locarno Industry Academy International, το Training Day στο οποίο στελέχη του Hellas Film Commission από το ΕΚΚ και το ΕΚΟΜΕ σε συνεργασία με Κινέζους παραγωγούς θα αναζητήσουν ευκαιρίες συμπαραγωγής ταινιών ανάμεσα σε Ελλάδα και Κίνα, το Εργαστήρι Καινοτομίας Europa Cinemas, ένα πρωτότυπο σεμιναριακό πρόγραμμα για αιθουσάρχες και επίσης τη δράση «Ταινίες για τα παιδιά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη: η κατάσταση των πραγμάτων», με τη συμμετοχή επαγγελματιών του κινηματογραφικού χώρου.

Στη φετινή Αγορά ωστόσο υπάρχει άλλη μια καινοτομία καθώς το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης καλωσορίζει τον αγαπημένο τραγουδοποιό Φοίβο Δεληβοριά ο οποίος θα δώσει τον παρόν στο #tiff59 ως ο πρώτος ambassador της Αγοράς. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που στόχο έχει να ενδυναμώσει ακόμη περισσότερο τον ρόλο της Αγοράς, ενώ θα λειτουργεί ως γέφυρα που θα ενώνει τα μυστικά των επαγγελματιών του κινηματογράφου με το ευρύ κοινό. Ο ambassador θα πρεσβεύει και θα προωθεί τις σημαντικές διεργασίες από τις οποίες προκύπτει το σινεμά του αύριο, θα συνομιλήσει με τους διεθνείς επαγγελματίες του χώρου που θα ταξιδέψουν στη Θεσσαλονίκη, ενώ θα παρουσιάσει την Παρασκευή 9 Νοεμβρίου την τελετή απονομής των βραβείων της Αγοράς του 59ου ΦΚΘ.

A VR world!

Η εικονική πραγματικότητα είναι ήδη κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή τεχνολογική καινοτομία. Ήταν μόλις πέρυσι όταν το ΦΚΘ παρουσίασε στο κοινό ένα νέο πρόγραμμα με διαγωνιστικό χαρακτήρα για ταινίες μικρού μήκους εικονικής πραγματικότητας αποδεικνύοντας πως το νέο μέσο μπορεί να ανοίξει καινούργιους δρόμους στην κινηματογραφική εμπειρία και τέχνη. Η υποδοχή του νέου προγράμματος ήταν θερμή. Έτσι το VR Competition συνεχίζεται για δεύτερο χρόνο παρουσιάζοντας και φέτος οκτώ νέες ταινίες με συμμετοχές από χώρες όπως Ελλάδα, Γερμανία, Ιταλία, Τουρκία, Ισραήλ και Ν. Κορέα.  

Midnight Mysteries

Μαγεία, τρόμος, μυστήριο, ερωτισμός γεμίζουν και φέτος τις αίθουσες του φεστιβάλ με τις ειδικές μεταμεσονύκτιες προβολές του #tiff59. Μέσα σε αυτό το ειδικό πρόγραμμα προβολών το φεστιβαλικό κοινό θα βρει μια σειρά επιλεγμένων ταινιών με μια καλτ διάσταση και ενδιαφέρουσα φεστιβαλική πορεία. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το Violence Voyager, το οποίο αποτελεί μια ταινία που συνδυάζει στοιχεία μυστηρίου, τρόμου ξεπερνώντας αφηγηματικά τα όρια του παράδοξου ενώ αξιοποιεί στυλιστικά τα στοιχεία μιας ιδιαίτερης τεχνικής ταινιών animation (gekimation). Μπορεί η Ινδία να είναι γνωστή κινηματογραφικά κυρίως για τις υπερπαραγωγές του Bollywood ωστόσο τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια για την παραγωγή μιας ειδικής θεματολογίας όπως οι ταινίες δράσης ή τρόμου. Το Tumbbad ανήκει σε αυτή την κατηγορία έχοντας μια σειρά από προσόντα που την έκαναν να ξεχωρίσει. Διαθέτοντας άρτια κινηματογράφηση και μια ιστορία που ξέρει να μπλέκει και να ισορροπεί ανάμεσα στο ρεαλισμό και το φαντασιακό, και να προβληθεί όχι μόνο σε θεματικά κινηματογραφικά φεστιβάλ αλλά και σε μεγάλες διοργανώσεις όπως η Μόστρα της Βενετίας. Αρκετά ιδιαίτερη είναι και η αργεντίνικη Hijas del Fuego, η οποία αποτελεί ένα φεμινιστικό road movie που ψάχνει την αληθινή αγάπη. Με αρκετές σκηνές που παραπέμπουν σε ερωτικές ταινίες λεσβιακής ή διεμφυλικής θεματολογίας η ταινία αναζητά μια ουτοπία που αναδεικνύει την κοινωνική και σεξουαλική ταυτότητα και ελευθερία του γυναικείου φύλου πέρα από τα στενά όρια των κοινωνικών έμφυλων στερεότυπων και της πατριαρχίας.

Ανοιχτοί Ορίζοντες

Οι Ανοιχτοί Ορίζοντες αποτελούν χωρίς αμφιβολία ένα παράθυρο στον κόσμο καθώς το φεστιβαλικό κοινό βρίσκει κάθε χρόνο εδώ εκείνες τις ταινίες που συζητιούνται περισσότερο. Αυτό μάλλον θα γίνει και φέτος καθώς το πλούσιο πρόγραμμα του #tiff59 έχει συγκεντρώσει πλήθος εξαιρετικών προτάσεων με πετυχημένη πορεία σε αρκετά κινηματογραφικά φεστιβάλ, βραβεία και θερμές κριτικές. Ανάμεσα στις προτάσεις σαφώς ξεχωρίζει το World is Yours του Ρομαίν Γαβρά, ταινία δράσης με τους Βενσάν Κασέλ και την Ιζαμπέλ Ατζανί. Να σημειωθεί ότι ο Ρομαίν Γαβράς θα βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη για τις προβολές της ταινίας και φυσικά να συνομιλήσει με το κοινό του Φεστιβάλ.

Μια από τις καλύτερες ταινίες της φετινής παραγωγής του ανεξάρτητου αμερικάνικου κινηματογράφου και με εξαιρετικές κριτικές και διακρίσεις σε φεστιβάλ όπως το SXSW και της Σαγκάης και με έναν εξαιρετικό πρωταγωνιστή, τον πολλά υποσχόμενο Ταϊ Σέρινταν το Friday’s Child αποτελεί μια από τις καλύτερες προτάσεις των Οριζόντων. Με το βραβείο Queer Lion από το πρόσφατο φεστιβάλ Βενετίας ο Jose του πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη Li Cheng, θα θυμίσει στους παλιότερους φίλους του φεστιβάλ ταινίες από το κύμα του ασιατικού κινηματογράφου στις αρχές του ’90. Η ταινία μας μεταφέρει στους δρόμους της Γουατεμάλας, χώρος επιβίωσης για ένα 19χρονο χαμίνι που γνωρίζει ένα συνομήλικο του αγόρι και η ζωή του ανατρέπεται ριζικά. Το Rainbow Experiment είναι η δεύτερη ταινία της Θεσσαλονικιάς Χριστίνα Κάλλας. Δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην επαφή της με τους ηθοποιούς της και φυσικά προσέχοντας αρκετά την φωτογραφία η Κάλλας παραδίδει μια δυνατή ιστορία με πρωταγωνιστές του μαθητές ενός σχολείου και το πως ένα πείραμα φυσικής μπορεί να εξελιχθεί με λάθος και καταστροφικό τρόπο για τους συμμετέχοντες σε αυτό.

Άλλη μια ταινία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Ανοιχτούς Ορίζοντες είναι το Virus Tropical, ένα animation, που ενδεχομένως να θυμίζει την Persepolis αφού βασίζεται σε ένα βιογραφικό graphic novel, της Paola Gaviria, μέσα στο οποίο αφηγείται την εφηβεία και την εποχή της ωριμότητας της στον κόσμο των ενηλίκων όπως τα έζησε ως παιδί μιας μεσοαστικής οικογένειας μοιράζοντας τη ζωή της ανάμεσα στο Εκουαδόρ και την Κολομβία. Από τις πιο δυνατές εμπειρίες του #tiff59 αναμένεται να είναι το Dead Women Walking. Παρά το ότι δεν είναι ντοκιμαντέρ ο σκηνοθέτης δημιουργεί εννέα αρκετά αληθοφανείς – ως προς την δραματοποίηση τους – βινιέτες με πρωταγωνίστριες ισάριθμες γυναίκες που βρίσκονται στη φυλακή και περιμένουν την εκτέλεση της θανατικής καταδίκης τους. Κάθε βινιέτα αποτελεί ένα βήμα και πιο κοντά στην πραγματοποίηση της εκτέλεσης προσδιδοντας μια θλίψη και μια συγκίνηση που παρασέρνει τους θεατές. Από τις ταινίες που αποτέλεσαν σημαντικά γεγονότα στο Φεστιβάλ των Καννών το Rafiki από την Κένυα ξεχωρίζει με την queer θεματολογία του περιγράφοντας την ερωτική σχέση ανάμεσα σε δύο νέα κορίτσια. Η ταινία συμμετείχε στο επίσημο διαγωνιστικό του Φεστιβάλ Καννών και ήταν η πρώτη ταινία από την Κένυα που το κατάφερε. Αξίζει να σημειωθεί βέβαια πως εξαιτίας του θέματος του το Rafiki λογοκρίθηκε στην Κένυα, αφού οι ομοφυλοφυλικές σχέσεις αποτελούν ταμπού για την τοπική κοινωνία.

Στο επίσημο διαγωνιστικό των φετινών Καννών συμμετείχε και το Leto από τη Ρωσία, που περιγράφει την underground ροκ κουλτούρα του Λένινγκραντ (η σημερινή Αγ. Πετρούπολη) μέσα από την ιστορία ενός ερωτικού τριγώνου ανάμεσα σε έναν ροκ μουσικό, την γυναίκα του και την ερωμένη του στη Σοβιετική Ένωση των 80s, λίγα χρόνια πριν την Περεστροϊκα. Ο σκηνοθέτης της ταινίας Κίριλ Σερεμπρενίκοφ, ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της σύγχρονης ρωσικής θεατρικής σκηνής, ολοκλήρωσε την ταινία ενώ βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό μετά από την σύλληψη του από τη ρωσική αστυνομία με την κατηγορία της υπεξαίρεσης δημόσιου χρήματος, ιστορία που έχει ξεσηκώσει δυναμικές αντιδράσεις τόσο από την καλλιτεχνική κοινότητα της Ρωσίας όσο και από προσωπικότητες του θεάτρου και του κινηματογράφου από το εξωτερικό (όπως η Ιζαμπέλ Ιπέρ). Από τις Κάννες έρχεται και το Border του Αλί Αμπάσι. Είναι η δεύτερη ταινία του Ιρανού σκηνοθέτη, ο οποίος ζει εδώ και χρόνια στη Σουηδία και συνυπογράφει το σενάριο της συγκεκριμένης ταινίας με τον Γιον Αβίντε Λινγκβιστ, τον συγγραφέα της μεταφυσικής νουβέλας Άσε το Κακό να Μπει. Το Border διαθέτει στοιχεία φαντασίας και θρίλερ και κέρδισε το μεγάλο βραβείο στο παράλληλο πρόγραμμα των φετινών Καννών Ένα Κάποιο Βλέμμα.

Παράλληλες εκδηλώσεις

Μαζί με το κινηματογραφικό πρόγραμμα προβολών το #tiff59 ετοιμάζει μια σειρά από παράλληλες δράσεις. Στο πλαίσιο του επίσημου διαγωνιστικού προγράμματος και της θεματικής του σε σχέση με την ιστορία του Caritas Romana οι 15 ταινίες γίνονται το υλικό μιας πρωτότυπης έκθεσης καθώς το Φεστιβάλ ανέθεσε σε 15 νέους Έλληνες εικαστικούς να δουν ο καθένας από μια ταινία του διαγωνιστικού και να φιλοτεχνήσουν ένα έργο εμπνευσμένο από αυτήν. Τα έργα θα παρουσιαστούν στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

Στο πλαίσιο του αφιερώματος για τον πολυβραβευμένο Θεσσαλονικιό animator Ιορδάνη Ανανιάδη, το #tiff59 πραγματοποιεί ένα ειδικό masterclass, στο οποίο ο δημιουργός θα μοιραστεί τα μυστικά της τέχνης του animation.

Μια ξεχωριστή παράλληλη δράση είναι και η ειδική performance που θα δώσει ο Φοίβος Δεληβοριάς. Με το ρόλο του πρέσβη της Αγοράς του 59ου ΦΚΘ, ο αγαπημένος τραγουδοποιός επιφυλάσσει μια μουσική έκπληξη στους ξένους προσκεκλημένους του Φεστιβάλ καθώς σκέφτηκε να ενορχηστρώσει και παίξει 10 χαρακτηριστικά κομμάτια από ταινίες του ελληνικού σινεμά.

Και οι μουσικές εκπλήξεις δεν σταματούν εδώ καθώς η φετινή συναυλία της Κ.Ο.Θ. στο πλαίσιο του 59ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αφορά στη μουσική του Ασιατικού Κινηματογράφου, ενός είδους με φανατικούς λάτρεις σε όλο τον κόσμο και συνεχώς αυξανόμενη δυναμική. Ο πολυβραβευμένος και με πολλούς φίλους στη χώρα μας Ιάπωνας Σιγκέρου Ουμεμπαγιάσι (Ιπτάμενα Στιλέτα, 2046, In The Mood Of Love κ.α.), ο απίστευτα πολυσχιδής καλλιτέχνης, επίσης Ιάπωνας, Ριουίτσι Σακαμότο (Ο Τελευταίος Αυτοκράτορας, Καλά Χριστούγεννα κ. Λώρενς, Ο Μικρός Βούδας κ.α.) και ο Κινέζος Ταν Ντουν με την τεράστια ποικιλία γραφής σε διαφορετικά είδη μουσικής (Τίγρης και Δράκος, Ήρωας, Δείπνο Δολοφόνων κ.α.) είναι μερικοί από τους συνθέτες που θα απολαύσει το κοινό σε μία ξεχωριστή μουσική βραδιά. Την διεύθυνση της ΚΟΘ θα έχει ο Γ. Βρανός.