So far, so close: Η «sister city» της Νάουσας βρέθηκε στην Αυστρία

Συνέντευξη στην Έλενα Ταξίδου / Οι εικόνες του άρθρου παραχωρήθηκαν από τον κ. Λιόλιο  

“So far, so close” τιτλοφορείται το ντοκιμαντέρ του δημοσιογράφου Βαλάντη Λιόλιου το οποίο πραγματεύεται την ομοιότητα της Νάουσας στην Ελλάδα και του Krems an der Donau στην Αυστρία καταλήγοντας σε συμπεράσματα ικανά να ιντριγκάρουν ιθύνοντες και μη για το μέλλον της περιοχής και την σχέση των δύο πόλεων. 

Ο δημοσιογράφος με βάση τη Νάουσα και η ομάδα του επιχείρησαν να συγκρίνουν τις δυο πόλεις και περιοχές πάνω σε βασικά κοινά τους χαρακτηριστικά. Από τον οίνο και τα «Καζάνια της Νάουσας έως τα «Heurigens» στο Κρεμς και την αξιοποίηση της βιομηχανικής τους κληρονομιάς έχοντας ως παράδειγμα τη μετατροπή του παλαιού εργοστασίου καπνού σ’ ένα Δια Βίου Μάθησης Πανεπιστήμιο, το Donau Universitat Krems.

Λίγο πριν την επίσημη παρουσίαση του ντοκιμαντέρ το ερχόμενο Σάββατο στη Νάουσα* ο Bαλάντης μας έβαλε στα παρασκήνια της έρευνάς του ξεναγώντας μας στα βασικά σημεία της διετής πορείας του έργου του από την αφορμή έως και την ολοκλήρωσή του μιλώντας μας μεταξύ άλλων για τη δυναμική του “So far so close” ως εργαλείο ανάπτυξης της περιοχής. Πόσο μοιάζουν τελικά οι δύο πόλεις και με το χέρι στην καρδιά “αντβαντάρει” κάποια από τις δύο αυτή η σύγκριση; 

Είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται κάτι τέτοιο στη Β. Ελλάδα ή στην Ελλάδα γενικότερα;

Β.Λ: Από όσο έχω ψάξει ναι είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται κάτι τέτοιο δίχως να είμαι 100% σίγουρος. Το έψαξα διότι έπρεπε να το αναφέρω κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του ντοκιμαντέρ μου, ως διπλωματική μου στο Μετσόβιο, πριν από λίγο καιρό.

Η ιδέα προέκυψε, όπως εξηγεί ο κ. Λιόλιος, κατά τη διάρκεια ενός από τα εκπαιδευτικά ταξίδια του μεταπτυχιακού τμήματος «Quality Journalism and New Technologies» στο Κρεμς της Αυστρίας. Άλλωστε, το έργο αποτελεί τη διπλωματική εργασία του, από το μεταπτυχιακό πρόγραμμα Master of Arts «Quality Journalism and New Technologies», το οποίο αποτελεί μια συνέργεια του European Communication Institute που συναποτελείται από ευρωπαϊκούς Δημόσιους φορείς ενεργούς στη ανώτατη παιδεία την έρευνα και τις γλωσσικές τεχνολογίες. Μεταξύ τους το Αυστριακό Πανεπιστήμιο DUK, το Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά, το Εργαστήριο Επικοινωνίας και Τεχνολογίας του ΕΜΠ, και το ίδρυμα για την Προαγωγή της Δημοσιογραφία Α.Β. Μπότση.

Β.Λ: Περπατώντας στο μεσαιωνικό κέντρο της πόλης της Αυστρίας πηγαίνοντας στον προαστιακό τους σιδηρόδρομο για να πάμε σε μια εκδήλωση των ομογενών της Βιέννης στην οποία ήμασταν καλεσμένοι, ο επικεφαλής του μεταπτυχιακού στην Ελλάδα, ο Μάριο Νόττας με ρώτησε «Εσείς δεν έχετε στη Νάουσα αυτά τα «Καζάνια», που πίνετε τσίπουρα και γλεντάτε; Αφού του απάντησα καταφατικά μου είπε πως και στο Κρεμς οι οινοποιοί χρησιμοποιούν ανά χρονικά διαστήματα τα οινοποιεία τους ως παραδοσιακές ταβέρνες.

«Γιατί δεν κάνεις κάτι σχετικά με αυτό;» μου είπε αναφερόμενος στην διπλωματική μου. Έτσι γεννήθηκε ουσιαστικά η ιδέα, καθώς στη συνέχεια συνειδητοποίησα μαζί με τον συμφοιτητή μου και δημοσιογράφο της ΕΡΤ 3 Αλέξανδρο Μάρκου πως οι δυο πόλεις έχουν κι άλλα κοινά χαρακτηριστικά.

Καταρχάς έχουν τον ίδιο σχεδόν πληθυσμό, 25 χιλιάδων κατοίκων, ενώ απέχουν το ίδιο χιλιομετρικά από δυο μεγάλα αστικά κέντρα, η Νάουσα από τη Θεσσαλονίκη και το Κρεμς από τη Βιέννη.

Και οι δυο πόλεις είναι πόλεις του κρασιού, η Νάουσα φημίζεται για την ποικιλία του ξινόμαυρου ενώ το Κρεμς κυρίως για τα λευκά του κρασιά. Επίσης και οι δυο πόλεις έχουν αυτό που ανέφερα και παραπάνω, γιορτές κρασιού. Η Νάουσα τα «Καζάνια», το Κρεμς τα «Heurigens»

Και οι δυο πόλεις έχουν πλούσια βιομηχανική κληρονομιά, η Νάουσα διαθέτει πολλά κλειστά εργοστάσια κυρίως κλωστοϋφαντουργίας ενώ και το Κρεμς διαθέτει εργοστάσια τα οποία έχουν κλείσει.

Εδώ δίνουμε ένα case study για τη Νάουσα καθώς η πόλη της Αυστρίας κατάφερε να αξιοποιήσει στο έπακρον ένα παλιό εργοστάσιο καπνού, δημιουργώντας ένα δημόσιο Αυστριακό Πανεπιστήμιο, το Donau Universitat Krems, είναι το Πανεπιστήμιο από το οποίο έχω πάρει το μεταπτυχιακό μου.

Η διαδρομή για να δημιουργηθεί και κυρίως για να ολοκληρωθεί το ντοκιμαντέρ ήταν δύσκολη και κράτησε πάνω από δυο χρόνια. Πραγματικά κατάλαβα πόσο δύσκολο είναι να δημιουργήσεις ένα ολοκληρωμένο φιλμ. Χρειάστηκε να γίνουν πλάνα και συνεντεύξεις τόσο στη Νάουσα όσο και στο Κρεμς, μιλήσαμε με ιστορικούς, πολιτικούς οινοποιούς, ακαδημαϊκούς, με στόχο να βγει αβίαστα το συμπέρασμα πως οι δυο πόλεις είναι μακριά αλλά στην ουσία είναι κοντά καθώς έχουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως και ο τίτλος «So far, so close».

Το ντοκιμαντέρ ουσιαστικά δημιουργήθηκε από τρεις ανθρώπους. Από εμένα που έκανα το σενάριο, τη σκηνοθεσία, την έρευνα, ενώ βοήθησα επίσης στα πλάνα ως οπερατέρ, στο μοντάζ αλλά και στη μετάφραση όπου χρειάστηκε, τη σύζυγο μου Μαρία Ζαφείρκου την οποία ευχαριστώ, καθώς βοήθησε πάρα πολύ κάνοντας το μοντάζ της ταινίας ενώ ήταν οπερατέρ και ηχολήπτης και φυσικά τον φίλο μου τον Αλέξανδρο Μάρκου, ο οποίος βοήθησε πολύ επίσης ως οπερατέρ και τον οποίο επίσης ευχαριστώ πολύ. Πρέπει να σημειώσω πως στο ντοκιμαντέρ χρησιμοποιήθηκαν δυο ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές dslr, ένα smartphone, μικρόφωνα, τρίποδα και φυσικά ένα πρόγραμμα επεξεργασίας video.

Ποια η δυναμική του ντοκιμαντέρ ως εργαλείο για τις δύο πόλεις;

Β.Λ: Στόχος μου είναι το ντοκιμαντέρ να αποτελέσει το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στις δυο πόλεις όσον αφορά τη συνεργασία τους, μια ουσιαστική συνεργασία σε συγκεκριμένους τομείς που πραγματεύεται το φιλμ. 

“Το φιλμ έχει ουσιαστικά τρία κεφάλαια, το κρασί, τις γιορτές κρασιού και τον οινοτουρισμό και την αξιοποίηση της βιομηχανικής κληρονομιάς”

Πάνω σε αυτά τα θέματα θεωρώ πως δύναται να υπάρξει και η συνεργασία των δυο πόλεων. Να γίνει ένα σύμφωνο συνεργασίας αρχικά και στη συνέχεια γιατί όχι να υπάρξει και αδελφοποίηση. 

Εικάζω πως η Νάουσα έχει να πάρει ιδέες και να κερδίσει από τη σύνδεση αυτή. Αντιστοίχως πιστεύετε πως το Κρεμς έχει να κερδίσει κάτι από την ελληνική πόλη;

Β.Λ: Να μη γελιόμαστε, σίγουρα η Νάουσα όπως αναφέρεις έχει να κερδίσει περισσότερα στο θέμα του τουρισμού και ειδικότερα στο θέμα του οινοτουρισμού – αγροτουρισμού και κυρίως στο θέμα της αξιοποίησης της βιομηχανικής κληρονομιάς. Σίγουρα όμως το Κρεμς μπορεί να λάβει όπως λες αρκετά πράγματα και κυρίως τεχνογνωσία από τους οινοποιούς της Νάουσας, καθώς εμείς διαθέτουμε μια μοναδική ποικιλία κρασιού, το ξινόμαυρο. Επαναλαμβάνω όμως πως στόχος είναι η συνεργασία – αδελφοποίηση των δυο πόλεων πάνω στα κοινά τους χαρακτηριστικά.

Εκ του αποτελέσματος τελικά πόσο κοντά ή μακριά βρίσκονται οι δύο πόλεις;

Β.Λ: Αυτό ακριβώς καταδεικνύει και ο τίτλος του ντοκιμαντέρ. Οι δυο πόλεις είναι μακριά αλλά ουσιαστικά είναι κοντά γιατί πολύ απλά έχουν αυτά τα κοινά χαρακτηριστικά. Σίγουρα η Νάουσα και το Κρεμς έχουν σχετικά παράλληλες διαδρομές όσον αφορά το κρασί αλλά από κει και πέρα υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές όσον αφορά τον τουρισμό και την αξιοποίηση της βιομηχανικής τους κληρονομιάς.

Τα «Καζάνια» λειτουργούν εδώ και δεκαετίες στη Νάουσα με μια παρεΐστικη διάθεση. Οι Ναουσαίοι βράζουν τα τσίπουρα τους καλούν παρέες φίλων, γλεντούν, χορεύουν, διασκεδάζουν. Μόνο κάποια από τα «Καζάνια» είναι οργανωμένα τουριστικά, έρχονται γκρουπ δηλαδή επισκεπτών ή σύλλογοι πολιτιστικοί και αθλητικοί κάνουν εκεί γλέντια. Στο Κρεμς τα οινοποιεία λειτουργούν βάση νόμου εδώ και πολλά χρόνια ως παραδοσιακές ταβέρνες ανά τακτά χρονικά διαστήματα, δηλαδή είναι πιο τουριστικά οργανωμένα. Προσελκύουν γηγενείς, τουρίστες αλλά και φοιτητές από τα 5 συνολικά πανεπιστήμια που διαθέτει η μικρή πόλη της Αυστρίας.

Τώρα, όσον αφορά την αξιοποίηση της βιομηχανικής κληρονομιάς, θεωρώ πως το Κρεμς είναι αρκετά πιο μπροστά, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την αξιοποίηση του παλιού εργοστασίου καπνού και την μετατροπή του σ’ ένα δημόσιο πανεπιστήμιο το Donau Universitat Krems το οποίο διαθέτει 9 χιλιάδες φοιτητές.

Η Νάουσα κατάφερε να αξιοποιήσει δυο μόνο κτίρια μέσω ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, το ένα η «ΒΕΤΛΑΝΣ» λειτουργεί ως χώρος πολιτισμού ενώ τα «ΕΡΙΑ» παρότι χρηματοδοτήθηκαν για να δημιουργηθεί ένα Μουσείο Βιομηχανικής Κληρονομιάς, αυτή τη στιγμή λειτουργεί επίσης ως χώρος πολιτισμού και ως ιδιωτικός κινηματογράφος.

Ποια η πορεία του ντοκιμαντέρ μετά και από την παρουσίασή του το ερχόμενο Σάββατο; 

Β.Λ: Θέλω να πιστεύω πως είναι η αρχή ενός πολύ ωραίου και δημιουργικού ταξιδιού. Μετά την παρουσίαση στη Νάουσα, επόμενος στόχος είναι το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Από κει και πέρα, σκοπεύω να το στείλω και σε άλλα Φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ελπίζω όπως σου είπα και πριν να παρουσιαστεί και στην Αυστρία στο Κρεμς και γιατί όχι και στην Αυστριακή τηλεόραση.

B.Λ: Το ντοκιμαντέρ έχει ήδη την σελίδα του στο facebook η οποία πηγαίνει πάρα πολύ καλά, ενώ θα προωθηθεί και στα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα. Απώτερος σκοπός είναι να δημιουργηθεί επίσης και ένα web doc με την αντίστοιχη σελίδα στο διαδίκτυο, καθώς υπάρχει πολύ μεγάλος όγκος υλικού, συνεντεύξεις και πλάνα τα οποία δεν καταφέραμε να τα βάλουμε όλα στο ντοκιμαντέρ και σίγουρα έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.

***

To ντοκιμαντέρ “So far, so close” του Ναουσαίου δημοσιογράφου Βαλάντη Λιόλιου, θα παρουσιαστεί το Σάββατο 8 Δεκεμβρίου στις 6 το απόγευμα στην αίθουσα «ΕΡΙΑ»  του πολυχώρου πολιτισμού «Χρήστος Λαναράς» στη Νάουσα Ημαθίας με ελεύθερη είσοδο. Facebook Event.

Η πρώτη παρουσίαση του ντοκιμαντέρ είναι ενσωματωμένη στις τριήμερες εκδηλώσεις των Οινοποιών  της Νάουσας, σε συν – διοργάνωση με το Δήμο Νάουσας που θα πραγματοποιηθούν από τις 7 έως τις 9 Δεκεμβρίου 2018 με τίτλο «Πόλη του Οίνου».

Συντονιστής της  εκδήλωσης : Κώστας Μπλιάτκας, δημοσιογράφος μέλος της Ε.Σ.Η.Ε.Μ.Θ

Συμμετέχουν: 

Mag. Kay Mühlmann, ερευνητής και  διευθύνων στην Αυστρία του μεταπτυχιακού προγράμματοςMaster in Arts “Quality Journalism and New Technologies”,  στο Τμήμα Διαχείρισης Επικοινωνίας του Donau Universitat Krems

Martin Sedelmaier, δημοτικός σύμβουλος της πόλης Krems an der Donau, με αρμοδιότητες σε θέματα Γεωργίας, Ακίνητης Περιουσίας, αγοράς και υπεύθυνος του Δημοτικού Οινοποιείου στο Krems an der Donau.

Μάριο Νόττας, επικεφαλής της συνέργειας European Communication Institute στην Ελλάδα  και του μεταπτυχιακού προγράμματος Master of Arts”Quality Journalism and NewTechnologies”, που αποτελεί συνέργεια του Donau Universitat Krems, του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, του Ερευνητικού Κέντρου “Αθηνά” και του Ιδρύματος Προαγωγής της δημοσιογραφίας “Αθανασίου Μπότση”.

Αλέξανδρος Μάρκου, Δημοσιογράφος, προϊστάμενος ειδήσεων της ΕΡΤ 3