Στις πρόβες του «Ντα» που ανεβαίνει στο ΚΘΒΕ

H παράσταση ξεκινάει και μεταφερόμαστε μέσα σε ένα θέατρο υπό πρόβες. Το θέατρο μέσα στο θέατρο. Η πρόβα μέσα σε μια πρόβα. Αυλαία κλειστή. Μια καθαρίστρια γυαλίζει  τις πόρτες του θεάτρου. Παρατηρήσεις, υποδείξεις, πρόβες. Ξαφνικά τα φώτα σβήνουν, τα άσχημα νέα καταφθάνουν υπό τους ήχους ενός κεραυνού. «Πέθανε ο πατέρας σας».

Γρήγορη εναλλαγή χώρου και χρόνου, όσο διαρκεί το ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων και μια γρήγορη ανάσα.  Κηδεία, συλλυπητήρια, λόγια. «Νομίζω πως μόνος του αποφάσισε να «φύγει»». Κυρίαρχος ο λόγος, η μνήμη, οι αναμνήσεις. Παρατεταμένες καρέκλες σε μια ευθεία, πλάτη στο θεατή στρέφονται προς αυτόν κάθε φορά που ζωντανεύει μια εικόνα, μια σκηνή της ζωής. Ο πατέρας που έχει ήδη «φύγει», σηκώνεται τώρα και επιμένει με ξεροκεφαλιά να φτιάξει τσάι, απευθύνεται στο γιο, μιλάει για τη δουλειά και τη ζωή του. «Βρέχει γιατί ο Θεός βάζει τους αγγέλους του να κατουράνε», αποτελεί την αγαπημένη χιλιοειπωμένη φράση του πατέρα, ο δικός του τρόπος να μεταφράζει τα πράγματα, να τα αποδομεί με την απαραίτητη δόση του ιρλανδικού «μεθυσμένου» χιούμορ και να εκνευρίζει το γιο του. Μια πατρική σχέση μέσα από αλλεπάλληλες διαφωνίες, αντιπαραθέσεις και αγάπη που εκφράζεται με τους πιο αμήχανους τρόπους.

Ένας γλυκύτατος πατέρας, που ο γιος δεν μπορεί να αντέξει, όπως ακριβώς ο έφηβος επιμένει να απορρίπτει το γονιό του.  Χιούμορ, μικροαστικοί καθωσπρεπισμοί και προσωπικά δράματα. «Να βρει μια δουλειά, μια οποιαδήποτε δουλειά, είναι έξι μήνες που τελείωσε το σχολείο, δεν έχει άλλη επιλογή». «Καλύτερα να τον έχουμε κοντά μας, να δουλέψει εδώ, να μη φύγει στην Αγγλία».

Ο προϊστάμενος της υπηρεσίας θα υποσχεθεί να του δώσει μια δουλειά. «Θέλω δουλειά, μια οποιαδήποτε δουλειά». «Πρέπει να μάθεις να λες όχι, να σιγουρευτείς τι θες και μη βιαστείς να παντρευτείς, ο γάμος σημαίνει προσωπική μοναξιά».

Βρήκε δουλειά, το ανακοινώνει στην οικογένειά του ο μικρός Τσάρλι δίπλα στο μεγάλο Τσάρλι. Παρελθόν και παρόν πλάι- πλάι. «Έχει δουλειά!», πανηγυρισμός για το μεγάλο επίτευγμα στην Ιρλανδία της κρίσης. Έκδηλοι παραλληλισμοί και διαχρονικά συμβολικές συνδέσεις.

Άνθρωποι εναλλάσσονται στη σκηνή, καθημερινά γεγονότα θυμίζουν τη δική μας ζωή, γελάμε με τις ταυτίσεις και ασυναίσθητα τα μάτια μας γεμίζουν δάκρυα με όλα εκείνα που δεν πρόλαβες να πεις στους γονείς σου ή δεν θα βρεις τη δύναμη να πεις ποτέ. «Ήσουν πάντα μια πέτρα στο λαιμό μου».   

Ένας εξομολογητικός χείμαρρος μέσα από χιούμορ, πόνο της απώλειας και αλληλοκατηγορίες που επιβεβαιώνει μια διαρκή πατρική αγάπη. Η σκηνή χωρίζεται νοητά στον γαλάζιο ουρανό της γιγαντοοθόνης και στους θαλασσινούς ήχους που συνθέτουν ένα ναυτικό τοπίο, αυτό της Ιρλανδίας.

Ένας αξιολάτρευτος πατέρας, όπως όλοι οι πατεράδες του κόσμου όταν δεν είμαστε θυμωμένοι μαζί τους, συσπειρώνει γύρω του θέματα της καθημερινής μας ζωής και συνύπαρξης μέσα από το «Ντα», υποκοριστικό από το Daddy.

«Η ζωή δεν είναι σαν τον κινηματογράφο, στη ζωή είναι αλλιώς».

«Μπαμπά;»

«Τι αγόρι μου;»

«Μπαμπά, σ’ αγαπώ».

Ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος συνεργάζεται για πρώτη φορά με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σκηνοθετώντας το «Ντα» του Χιου Λέοναρντ.

Αν το διάβαζα παλιότερα, από κόμπλεξ περισσότερο, δεν θα το επέλεγα.

«Η κ. Τσιμά επισκέφτηκε μια πρόβα από τη τελευταία μου σκηνοθετική δουλειά και μου εκμυστηρεύτηκε ότι της άρεσε πολύ. Μετά από ένα μήνα μου τηλεφώνησε ο κ. Αναστασάκης και μου πρότεινε αυτό το έργο», μας πληροφορεί ο σκηνοθέτης της παράστασης. «Δεν ήταν ένα έργο που ήταν στα άμεσα καλλιτεχνικά μου σχέδια, συνεχίζει ο ίδιος, γνώριζα τι διαπραγματεύεται, αλλά δεν το είχα διαβάσει ούτε το είδα επί σκηνής ποτέ. Αν το διάβαζα, από κόμπλεξ περισσότερο, δεν θα το επέλεγα».

Η μετάφραση, για μένα τουλάχιστον, είναι η βάση της σκηνοθεσίας, δεν γίνεται να την κάνει κάποιος άλλος.

Για το Δημοσθένη Παπαδόπουλο η ενασχόληση με τη μετάφραση, τη δραματική επεξεργασία και τη σκηνοθεσία μαρτυρά την έντονη προσωπική σφραγίδα. «Πάντα το κάνω. Η μετάφραση, για μένα τουλάχιστον, είναι η βάση της σκηνοθεσίας, δεν γίνεται να την κάνει κάποιος άλλος. Είμαι και ηθοποιός και το πιο σημαντικό στο θέατρο είναι ο λόγος να είναι προφορικός οπότε το κείμενο είναι η βάση πάνω στην οποία θα στηριχθεί η σκηνοθεσία. Μου αρέσει και η διαδικασία που απαιτείται, να κάτσω μόνος μου στο κομπιούτερ και να αναμετρηθώ με το κείμενο για δύο μήνες. Είναι από τις πιο δημιουργικές περιόδους που περνάω. Μιλάω, αναμφισβήτητα και προσωπικά μέσα από αυτά που κάνω».

Ήθελα να δουλέψω με το υλικό του θεάτρου.

Η συνεργασία του με το ΚΘΒΕ δεν φαίνεται να περιόρισε σε τίποτα τις επιλογές του σκηνοθέτη για την παράσταση. «Ανέβηκα να κάνω οντισιόν και επέλεξα πραγματικά αυτούς που ήθελα και αν ακόμη δεν ήθελα να διαλέξω κάποιους από τους ηθοποιούς του Κρατικού είχα την επιλογή να στραφώ σε ηθοποιούς εκτός Κρατικού. Όταν ήρθα εδώ, δήλωσα εξαρχής ότι επιθυμώ να δουλέψω με ηθοποιούς της πόλης και ο μεγάλος μου φόβος ήταν αν τελικά θα καταφέρω να βρω τους κατάλληλους για όλους τους ρόλους του έργου. Για μένα, πολλά πράγματα είναι θέμα ενέργειας, δεν γίνεται να πας σε έναν τόπο και να τους «φορέσεις» κάτι ξένο αλλά καλό είναι να εκμεταλλευτείς αυτό που σου δίνει ο τόπος στον οποίο είσαι. Ήθελα να δουλέψω με το υλικό του θεάτρου και ευτυχώς βρήκα ανθρώπους που ενσαρκώνουν τους βασικούς ρόλους εκτός από δύο συμμετοχές που είναι εκτός Κρατικού Θεάτρου».

Είναι μια από τις καλύτερες συνεργασίες που έχω κάνει όλα τα χρόνια που δουλεύω.

Η προκατασκευασμένη αντίληψη για το ΚΘΒΕ πριν τη συνεργασία μαζί του και η άποψη του σκηνοθέτη για την τρέχουσα συνεργασία του. «Ομολογώ ότι πριν έρθω άκουσα πάρα πολλά. Ότι θα δυσκολευτώ στη συνεργασία μου με τους ηθοποιούς, με τις μανιέρες τους, με τους τεχνικούς κι όμως δεν συνάντησα τίποτα από όλα αυτά Οι τεχνικοί λειτουργούν τόσο βοηθητικά, οι ηθοποιοί αποτελούν δική μου επιλογή και όλοι δημιουργούν μια ενωμένη ομάδα με απίστευτη ενέργεια. Είναι μια από τις καλύτερες συνεργασίας που έχω κάνει όλα τα χρόνια που δουλεύω».

Δεν υπάρχουν σκηνικά, είναι οι ηθοποιοί και το κείμενο.

Η αναμέτρηση με το έργο. «Δούλεψα το έργο και την παράσταση έτσι ώστε να βγει όλη η ουσία του έργου. Όλη η ουσία, το βάθος χωρίς καμιά φιοριτούρα. Δεν υπάρχουν σκηνικά, είναι οι ηθοποιοί και το κείμενο. Δεν άλλαξα την οπτική του έργου, είναι σαν το πήρα και να το στράγγιξα, βγάζοντας το πιο σημαντικό απόσταγμα του έργου. Τη βαθύτερή του ουσία».

Σα να επρόκειτο για ένα απλό παιδικό τραγουδάκι, που, όμως το ακούς και κλαις.

Οι ακατάπαυστες χρονικές εναλλαγές του έργου. «Από τη στιγμή που λειτουργεί θεραπευτικά το έργο λειτουργεί και ο χρόνος. Το έργο πηδάει στο χρόνο, μπρος πίσω. Ψυχαναλυτικά, ίσως. Την ίδια στιγμή έχει μια παιδικότητα και μια αφέλεια, κάτι που το ήθελα πολύ, σα να επρόκειτο για ένα απλό παιδικό τραγουδάκι, που, όμως το ακούς και κλαις. Αυτός ήταν το στόχος μου στην παράσταση. Έλεγα στους ηθοποιούς ότι θέλω μια άδεια σκηνή και να μου δημιουργείται η αίσθηση ότι είναι παιδιά που παίζουν σε μια πλατεία. Το πέτυχαν ακριβώς. Γι’ αυτό, αναφέρω πολλές φορές ότι το έργο είναι δύσκολο, νομίζεις θα δεις μια ιστοριούλα, μια οικογένεια και ξαφνικά γεμίζουν δάκρυα τα μάτια σου και γελάς ταυτόχρονα, χωρίς να καταλάβεις πώς και γιατί συμβαίνει όλο αυτό».

Το «ντα» μπορεί να σημαίνει για τον καθένα άπειρα πράγματα.

«Ντα» από το “daddy”. «Ο τίτλος του έργου προέρχεται από την αγγλική λέξη “daddy”. Αν το μεταφράζαμε, λοιπόν, θα λεγόταν «μπαμπά», αλλά τελικά αυτό το «ντα» μπορεί να σημαίνει για τον καθένα άπειρα πράγματα. Το έργο έχει πάρα πολλά ψυχαναλυτικά πράγματα ακριβώς λόγω αυτής της παιδικής αφέλειας. Είναι ένα έργο, όπου όπως και στον ψυχαναλυτή μπορείς να ξεστομίσεις την πιο αφελή φράση, η οποία όμως, να αποδεικνύεται απίστευτη σημαντική».

Η παράσταση θα λειτουργούσε στο απόλυτο και με το τίποτα.

Τα τεχνικά μέσα της παράστασης. «Η παράσταση δεν σε παραπέμπει στον κινηματογράφο αλλά σε ένα πολύ καλό, ουσιαστικό θέατρο. Ακόμα και αν δεν διαθέταμε την οθόνη, τα κουστούμια, θα λειτουργούσε ακριβώς το ίδιο, όπως στην πρόβα. Θα ήταν μεγάλη μαγκιά να έλεγα ότι δεν χρειάζομαι τίποτα παρά μόνο ένα γενικό φωτισμό και τους ηθοποιούς. Μέχρι στιγμής δεν το τόλμησα. Η παράσταση θα λειτουργούσε στο απόλυτο και με το τίποτα».

Η πατρική σχέση και τα θέματα που περιπλέκονται γύρω από αυτήν. «Φαινομενικά είναι η πατρική σχέση αλλά και πολλά άλλα. Η μητρική, το «εγώ», το «πώς είμαι εγώ» και το «πώς εξαρτώμαι από άλλους» και το «πότε θα ανεξαρτοποιηθώ», είναι πολλά».

Το γνωστό αυτοβιογραφικό έργο του Ιρλανδού θεατρικού συγγραφέα, το οποίο έχει αποσπάσει πολλά βραβεία και θεατρικές διακρίσεις, ανεβαίνει για πρώτη φοράς στο ΚΘΒΕ. «Το ιρλανδικό χιούμορ έχει πολλά κοινά με το δικό μας χιούμορ. Ωστόσο, επενέβη κι εκεί. Προσπάθησα να καταλάβω το χιούμορ του έργου, το ιρλανδικό και να το μεταφέρω στο δικό μας ή απέσπασα κομμάτια που δεν θα μπορούσε να αντιληφθεί ο θεατής».

Ένα κείμενο αυτοβιογραφικό που μας αγγίζει όλους. «Ο «Ντα» είναι ένα «τέρας», προβαίνει σε άπειρα λάθη. Το ένα λάθος μετά το άλλο. Ο θεατής, όμως, τον λατρεύει. Ο γιος δεν τον αντέχει. Είναι στην ουσία ότι περνάμε όλοι μας με τους γονείς μας. Αυτό είναι το φανταστικό στο έργο και που ισχύει σε όλους μας για τη μητέρα μας ή τον πατέρα μας».

«Η ζωή δεν είναι σαν τον κινηματογράφο, στη ζωή είναι αλλιώς».

«ΝΤΑ» του Χιου Λέοναρντ

Μετάφραση-Δραματουργική επεξεργασία-Σκηνοθεσία: Δημοσθένης Παπαδόπουλος

Έναρξη: 27 Ιανουαρίου 2018

ΘΕΑΤΡΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (EMΣ)

Διάρκεια: 90’

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη: 18.00, Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο 21:00, Κυριακή 19:00

ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ

ΤΕΤΑΡΤΗ-ΠΕΜΠΤΗ:

Γενική είσοδος: 5 €

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ:

Κανονικό εισιτήριο (Θέσεις πλατείας): 10 €

Εκπτωτικό εισιτήριο: 8 € (Θέσεις εξώστη, Φοιτητικό, Άτομα άνω των 65)

Ομαδικό εισιτήριο: 7 € (για κρατήσεις άνω των 20 ατόμων)

ΣΑΒΒΑΤΟ & ΚΥΡΙΑΚΗ:

Κανονικό εισιτήριο: 13 € (Θέσεις πλατείας)

Κανονικό εισιτήριο: 10 € (Θέσεις εξώστη)

Εκπτωτικό εισιτήριο: 8 € (Φοιτητικό, Άτομα άνω των 65) Ομαδικό εισιτήριο: 7 € (για κρατήσεις 20 ατόμων και άνω)