Τα Θεία Πάθη στη Δυτική και Βυζαντινή τέχνη

Η Μεγάλη Εβδομάδα ή Εβδομάδα των Παθών, είναι αφιερωμένη στα Άγια Πάθη του Ιησού Χριστού. Ο Άρης Παπάζογλου μας παρουσιάζει την τέχνηπου αφιερώθηκε σε αυτήν.

Άρης Παπαζογλου
τα-θεία-πάθη-στη-δυτική-και-βυζαντινή-τ-187565
Άρης Παπαζογλου
Σαλβαντόρ Νταλί. Μυστικός Δείπνος 1955
Σαλβαντόρ Νταλί. Μυστικός Δείπνος 1955

Η Μεγάλη Εβδομάδα ή Εβδομάδα των Παθών, αρχίζει από την Κυριακή των Βαΐων και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. Είναι αφιερωμένη στα Άγια Πάθη του Ιησού Χριστού.

Την Κυριακή των Βαΐων γιορτάζεται η ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Ιησού Χριστού στα Ιεροσόλυμα, «επί πώλου όνου». Οι Ιουδαίοι τον υποδέχθηκαν κρατώντας βάγια (κλαδιά φοινίκων) και απλώνοντας στο έδαφος τα ρούχα τους ζητωκραύγαζαν: «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου!».

Η είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα. Πιέτρο Λορεντζέττι 1320.
Η είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα. Πιέτρο Λορεντζέττι 1320.

Η Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη σε έναν από τους Πατριάρχες των Ιουδαίων, τον 11ο γιο του Ιακώβ, τον Ιωσήφ, τον οποίο τα αδέλφια του έριξαν σε πηγάδι για να πεθάνει. Τον ζήλευαν επειδή ο πατέρας τους τον υπεραγαπούσε. Μετά από λίγο όμως περνούσε ένα καραβάνι εμπόρων. Έβγαλαν τον Ιωσήφ από το πηγάδι και τον πούλησαν ως δούλο για είκοσι χρυσά νομίσματα. Στη συνέχεια ο Ιωσήφ πουλήθηκε στην Αίγυπτο στον Πετεφρή, αρχιμάγειρα του Φαραώ. Στην Αίγυπτο ο Φαραώ τον συμπεριέλαβε στους αξιωματούχους του, γιατί ο Ιωσήφ του ερμήνευσε το όνειρο με τις «επτά ισχνές αγελάδες» και έσωσε τη χώρα από τον λιμό.

Τα αδέλφια του πετούνε τον Ιωσήφ στο πηγάδι. Πάνω δεξιά το καραβάνι των εμπόρων και κάτω δεξιά το ζώο που έσφαξαν και με το αίμα του έβαψαν τον χιτώνα του Ιωσήφ για να πιστέψει ο πατέρας τους ότι είναι νεκρός.
Τα αδέλφια του πετούνε τον Ιωσήφ στο πηγάδι. Πάνω δεξιά το καραβάνι των εμπόρων και κάτω δεξιά το ζώο που έσφαξαν και με το αίμα του έβαψαν τον χιτώνα του Ιωσήφ για να πιστέψει ο πατέρας τους ότι είναι νεκρός.

Η Μεγάλη Τρίτη είναι αφιερωμένη στην καταγγελία του Ιησού κατά των αρχόντων των Ιουδαίων, των Γραμματέων και Φαρισαίων και επίσης στην παραβολή των Δέκα Παρθένων που συμβολίζει την πίστη και την προνοητικότητα. Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης ψάλτε στις εκκλησίες ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης με το τροπάριο της Κασσιανής.

Η παραβολή των Δέκα Παρθένων.
Η παραβολή των Δέκα Παρθένων.

Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στη μνήμη της γυναίκας που μετανόησε, πίστεψε στο Χριστό και άλειψε τα πόδια του με μύρο, κατά τη διάρκεια του δείπνου που ο Φαρισαίος Σίμων παρέθεσε στον Ιησού. Για τη γυναίκα αυτή γράφτηκε από την Κασσιανή το τροπάριο «Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίες περιπεσούσα γυνή…». Είναι η ημέρα μετάνοιας και συγχώρησης.

Μπερνάντο Στρότσι. «Γεύμα στο σπίτι του Σίμωνα». Στο αριστερό μέρος του τραπεζιού κάθεται ο Ιησούς, ενώ η μετανοήσασα αμαρτωλή είναι σκυμμένη και έτοιμη να αλείψει τα πόδια του με το μύρο.
Μπερνάντο Στρότσι. «Γεύμα στο σπίτι του Σίμωνα». Στο αριστερό μέρος του τραπεζιού κάθεται ο Ιησούς, ενώ η μετανοήσασα αμαρτωλή είναι σκυμμένη και έτοιμη να αλείψει τα πόδια του με το μύρο.

Η Μεγάλη Πέμπτη είναι αφιερωμένη στον Μυστικό Δείπνο του Ιησού με τους μαθητές του, στην προσευχή στον Κήπο της Γεθσημανής, στην προδοσία του Ιούδα, στη σύλληψη και τον βασανισμό στο Πραιτόριο.

6
Λεονάρντο Ντα Βίντσι. «Μυστικός Δείπνος».
Τιντορέττο 1548. Μετά το δείπνο ο Ιησούς πλένει τα πόδια των μαθητών του.
Τιντορέττο 1548. Μετά το δείπνο ο Ιησούς πλένει τα πόδια των μαθητών του.
8
Ελ Γκρέκο. Η προσευχή στον Κήπο της Γεθσημανής
Καραβάτζιο. «Το φιλί του Ιούδα». Προδοσία και σύλληψη.
Καραβάτζιο. «Το φιλί του Ιούδα». Προδοσία και σύλληψη.
Πιέρο Ντελλά Φραντσέσκα. Η μαστίγωση στο Πραιτόριο.
Πιέρο Ντελλά Φραντσέσκα. Η μαστίγωση στο Πραιτόριο.

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι αφιερωμένη στη Σταύρωση.

11
Ραφαήλ 1514-16. Η οδός του Μαρτυρίου. Στο δρόμο προς τον Γολγοθά.
12
Μαντένια. Η Σταύρωση. 1457-59.
Κρητική αγιογραφία του 17ου αι.
Κρητική αγιογραφία του 17ου αι.
Ελ Γκρέκο. Μαδρίτη.
Ελ Γκρέκο. Μαδρίτη.
Φορητή εικόνα του 9ου-13ου αι. Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών.
Φορητή εικόνα του 9ου-13ου αι. Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών.
Τιντορέττο. 1565.
Τιντορέττο. 1565.
Εικόνα σε ελεφαντόδοντο. 10ος αι.
Εικόνα σε ελεφαντόδοντο. 10ος αι.
Salvador Dali. 1951.
Salvador Dali. 1951.

Την ενάτη ώρα της Μεγάλης Παρασκευής ο Ιησούς λέει το «τετέλεσται» και το μεσημέρι αποκαθηλώνεται και τοποθετείται στον Επιτάφιο.

Αποκαθήλωση. Εικόνα 16ου αι.
Αποκαθήλωση. Εικόνα 16ου αι.
Αποκαθήλωση. Ναζαρινή τέχνη.
Αποκαθήλωση. Ναζαρινή τέχνη.
Αποκαθήλωση. Ραφαήλ 1507.
Αποκαθήλωση. Ραφαήλ 1507.
Αποκαθήλωση. Ελ Γκρέκο.
Αποκαθήλωση. Ελ Γκρέκο.
Επιτάφιος Θρήνος. Παναγία Σουμελά.
Επιτάφιος Θρήνος. Παναγία Σουμελά.
Επιτάφιος Θρήνος. Άγιο Όρος. Σκήτη Αγίας Άννας. 18ος αι.
Επιτάφιος Θρήνος. Άγιο Όρος. Σκήτη Αγίας Άννας. 18ος αι.
Επιτάφιος Θρήνος. Σάντρο Μποτιτσέλλι. 1490-92.
Επιτάφιος Θρήνος. Σάντρο Μποτιτσέλλι. 1490-92.
Επιτάφιος Θρήνος. Τζιόττο 1305.
Επιτάφιος Θρήνος. Τζιόττο 1305.
Πιετά. Τιτσιάνο.
Πιετά. Τιτσιάνο.
Πιετά. Μιχαήλ Άγγελος 1499. Στον Άγιο Πέτρο. Ρώμη.
Πιετά. Μιχαήλ Άγγελος 1499. Στον Άγιο Πέτρο. Ρώμη.
Η Ανάσταση. Ραφαήλ 1516.
Η Ανάσταση. Ραφαήλ 1516.
Η Ανάσταση. Salvador Dali. 1958.
Η Ανάσταση. Salvador Dali. 1958.
Σχετικά Αρθρα
Σχετικά Αρθρα