Όσα έζησα με το ΚΘΒΕ στην Κίνα

Λέξεις – εικόνες: Μαρία Τσιμά |ηθοποιός και Αναπληρώτρια Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος

Κάναμε ένα μεγάλο ταξίδι. Το ΚΘΒΕ, σε συνεργασία με το ΥΠΠΟ, επισκέφθηκε πρώτη φορά την Κίνα με πρόσκληση από το Meet in Beijing Arts Festival, το μεγαλύτερο Διεθνές Φεστιβάλ Τέχνης στην Ασία, που διοργανώνεται κάθε χρόνο στο Πεκίνο, παρουσιάζοντας στο κοινό καλλιτέχνες από την Κίνα και ολόκληρο τον κόσμο.

Έχει σκοπό να προωθήσει τις πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ των χωρών που λαμβάνουν ενεργά μέρος σε αυτήν την πρωτοβουλία. Φέτος, καθώς είναι και η πέμπτη επέτειος από το ξεκίνημα της Πρωτοβουλίας «Ζώνη και Δρόμος», το Φεστιβάλ επέλεξε από την Ελλάδα το ΚΘΒΕ με την παράσταση «Ασκητική» σε σκην. Ανδρέα Κουτσουρέλη και το φιλοσοφικό λόγο του Νίκου Καζαντζάκη. H China Daily News έχει μια εκτενέστατη παρουσίαση της ελληνικής παράστασης με τίτλο: Greeks come bearing literary gifts (έρχονται οι Έλληνες με λογοτεχνικά δώρα).

Το 18ο Meet in Beijing Arts Festival, διοργανώνεται από τις 27 Απριλίου μέχρι τις 31 Μαΐου, με περίπου 800 Κινέζους και ξένους καλλιτέχνες από 19 χώρες, που παρουσιάζουν στο κοινό, μεγάλο αριθμό καλλιτεχνικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, 3 εκθέσεις τέχνης καθώς και 130 παραστάσεις στα μεγαλύτερα θέατρα και εκθεσιακούς χώρους της πρωτεύουσας της Κίνας.

Φτάσαμε σε μια χώρα που μας άφησε συγκλονιστικές εντυπώσεις. Τεράστιες πλατείες, πάρκα, τριανταφυλλιές, ποδήλατα και αυτοκίνητα, ουρανοξύστες , πεντακάθαροι δρόμοι και ένας λαός γεμάτος ευγένεια. Ένας πολιτισμός εντελώς διαφορετικός αλλά με μεγάλο σεβασμό για τους Έλληνες και την ιστορία τους. Με ένα κοινό που αγαπάει τους καλλιτέχνες και το θέατρο.

9 Μαΐου. Πρόβα στην σκηνή του Mong Man Wai Concert Hall, που θεωρείται ένα από σημαντικότερα πανεπιστήμια της Κίνας, το Πανεπιστήμιο Τσινγκχουά. Μέσα στα δέντρα με μια πρωτόγνωρη ησυχία και τους φοιτητές να συρρέουν με τα ποδήλατά τους φτάσαμε στη σκηνή.

Υπεύθυνοι του φεστιβάλ, τεχνικοί και προσωπικό του θεάτρου ήταν πάντα πρόθυμοι να μας βοηθήσουν σε κάθε βήμα μας για την πραγματοποίηση των δύο επόμενων παραστάσεων. Υπερτιτλισμός στα κινέζικα και τα αγγλικά, σκηνικά αντικείμενα, εποπτεία χώρου και ακουστικής. Μετά την πρόβα οι υπεύθυνοι του Φεστιβάλ μας ξενάγησαν στην Πλατεία Τιέν Αν Μεν. Μια πρώτη αίσθηση από τη διάσημη πλατεία, το μαυσωλείο του Μάο και τη νύχτα στο Πεκίνο.

10 Μαΐου. Πρώτη παράσταση της «Ασκητικής» στο Φεστιβάλ. Εκατοντάδες φοιτητές και μέλη της ελληνικής κοινότητας του Πεκίνου κατακλύζουν την αίθουσα. Μεγάλη σιγή και προσήλωση. Ο φιλοσοφικός λόγος του Ν. Καζαντζάκη με μεταφυσικές προεκτάσεις πάνω στη σκηνή του Mong Man Wai Concert Hall συγκίνησε τους νέους θεατές. Θερμό χειροκρότημα και μετά πολλές συζητήσεις για την καινούργια προσέγγιση ενός τέτοιου κειμένου.

Ανάμεσα στους θεατές ο καθηγητής Luo Jinlin, (έχει σκηνοθετήσει 12 παραστάσεις αρχαίου δράματος στην κινεζική όπερα και 2 αρχαίες κωμωδίες) και η κα Έλενα Αβραμίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Πεκίνου, που εδώ και πολλά χρόνια έχει παρουσιάσει με διαλέξεις και μαθήματα ουκ ολίγες φορές το έργο και τη σκέψη του Νίκου Καζαντζάκη, ο οποίος ταξίδεψε στην Κίνα δύο φορές, το 1935 και 1957. Πολλοί Κινέζοι φοιτητές ελληνικής φιλολογίας μιλούν με ιδιαίτερη συγκίνηση για το έργο . Γνώριζαν τον Έλληνα συγγραφέα, καθώς έργα του έχουν μεταφραστεί στα κινεζικά και πολλά αποσπάσματα από την «Ασκητική» τους ήταν ήδη γνωστά.

11 Μαΐου. Workshop τo μεσημέρι με συμμετοχή του Kαθηγητή Luo Jinlin, ειδικό στην ελληνική θεατρική τέχνη, του κ. Li Chenggui, μεταφραστή του έργου του Καζαντζάκη στην κινεζική γλώσσα, της Προϊσταμένης Τμήματος Καλλιτεχνικού έργου – Δραματολογίου του ΚΘΒΕ, Δρ. Θεατρολογίας Αμαλίας Κοντογιάννη, του σκηνοθέτη της Ασκητικής Αντρέα Κουτσουρέλη και με μια δική μου τοποθέτηση για το ΚΘΒΕ. Μαζί μας και η υπεύθυνη κα Ελισάβετ Φωτιάδου, πρεσβευτής-σύμβουλος, επιτετραμμένη της ελληνικής πρεσβείας του Πεκίνου.

Πάνω από 100 Κινέζοι φοιτητές και καλλιτέχνες ενημερώνονται για τα κοινά στοιχεία του ελληνικού αρχαίου δράματος και της κινεζικής όπερας, για τη ζωή και το έργο του Νίκου Καζαντζάκη και θέτουν ερωτήματα για το ελληνικό θέατρο, την παράσταση και το φιλοσοφικό υπόβαθρο του συγγραφέα. Μια χορεύτρια παραδοσιακών χορών μας ρώτησε να της εξηγήσουμε πώς γίνεται: «να σπάει η μοναξιά σε κομμάτια» (φράση από την Ασκητική). Τι να απαντήσει κανείς;

Δεύτερη παράσταση. Το θέατρο κατάμεστο. Οι 6 ηθοποιοί «ταξιδεύουν» το κοινό σε ένα τελετουργικό δρώμενο. Η ελληνική γλώσσα τους φαίνεται ευχάριστα ρυθμική και το νόημα του έργου κίνησε την περιέργεια για περισσότερη εμβάθυνση στο έργο του Έλληνα συγγραφέα και την ελληνική λογοτεχνία γενικότερα. Αργότερα στα καμαρίνια με πλήθος φοιτητών και Ελλήνων από την πρεσβεία αλλά και δικούς μας φοιτητές, που κάνουν μεταπτυχιακά στο Πεκίνο, ζούμε ιδιαίτερα συγκινητικές στιγμές. Σύμφωνα με την κα. Λουό Τονγκ, που προέρχεται από μία οικογένεια με μεγάλη παράδοση στη μετάφραση και τη μελέτη της ελληνικής λογοτεχνίας, η παράσταση αυτού του έργου αποτελεί μεγάλη στιγμή για το ελληνικό θέατρο στην Κίνα, μια που απ’ όσο γνωρίζει η ίδια, είναι η πρώτη φορά που ανεβαίνει στη σκηνή εδώ μια θεατρική παράσταση που βασίζεται σε έργο του Καζαντζάκη.

Και η φιλοξενία από τους υπευθύνους του φεστιβάλ συνεχίζεται. Με ξεναγό επισκεπτόμαστε το Σινικό τείχος, την Απαγορευμένη Πόλη, το Ναό του Ουρανού, το Ναό Lama Temple. Ακριβές στιγμές για την αποστολή του ΚΘΒΕ. Μπορεί ένα γκρίζο κύμα νέφους να καλύπτει την πόλη, μπορεί η κίνηση να είναι μεγάλη, τα αγγλικά των Kινέζων λίγα αλλά η κινεζική πρωτεύουσα μοιάζει να έχει κάτι μαγικό που σε ελκύει.

Το πάντρεμα των μύθων της πανάρχαιας αυτοκρατορίας με τις φιλοδοξίες και την τεχνολογία μιας αναδυόμενης παγκόσμιας υπερδύναμης είναι μοναδικό. Πίσω από εντυπωσιακά κτίρια ανακαλύψαμε το αληθινό Πεκίνο, διασχίζοντας χουτόνγκ (τις παλιές γειτονιές) και τα ιστορικά του μνημεία, αλλά και βιώσαμε τον παλμό μιας μοντέρνας μεγαλούπολης που αλλάζει πρόσωπα όλο το 24ωρο.

Ευχόμαστε και στο μέλλον να έχουμε τέτοιες δυνατότητες ανταλλαγής που ενώνουν τους δύο πιο παλιούς πολιτισμούς και τους λαούς μας. «Μη φοβάσαι αν προχωρείς αργά. Να φοβάσαι αν μένεις ακίνητος», λέει μια κινεζική παροιμία. Και η αρχή έγινε. Και κάπως έτσι η μοναξιά σπάει σε κομμάτια. Όταν συναντιούνται οι άνθρωποι μέσα από την τέχνη.