Το Μαύρο Χιόνι: Μια παράσταση με κινηματογραφικό ύφος

Ο Κώστας Φιλίππογλου ένας από τους πιο χαρισματικούς και ταλαντούχους σκηνοθέτες της γενιάς του, επαναφέρει στο προσκήνιο το ημιτελές έργο του Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ, “Θεατρικό Μυθιστόρημα” που συνέγραψε παράλληλα με το αριστούργημα της κλασικής λογοτεχνίας, “Ο μαιτρ και η Μαργαρίτα”. Η σύλληψη της ιδέας για το “Μαύρο Χιόνι -Το ημερολόγιο ενός μακαρίτη” και η διασκευή του ημιτελούς έργου γεννιέται 17 χρόνια πριν σε ένα μικρό διαμέρισμα στο Παρίσι. Ο σκηνοθέτης με όπλα το σωματικό θέατρο και το κινηματογραφικό ύφος επενδύει σε μια σύγχρονη ματιά του έργου που μας κάνει να σκεφτούμε ότι ίσως στις πρόβες να συναντούσαμε σε μια σκοτεινή γωνία τον Μπουλγκάκωφ να νεύει καταφατικά. Η παράσταση έχοντας  ήδη διαγράψει μια επιτυχημένη πορεία στην Αθήνα, ταξιδεύει στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο των 52ων Δημητρίων.

“Εκείνη την περίοδο βρισκόμουν φιλοξενούμενος από την Δήμητρα Κονδυλάκη στο Παρίσι. Είχα φύγει από την Ελλάδα, νοιώθοντας εγκλωβισμένος καλλιτεχνικά και αναζητούσα την τύχη μου στο εξωτερικό. Την βρήκα μετά από λίγους μήνες στο Λονδίνο, κάτω από την σκέπη της Βρετανικής  θεατρικής ομάδας «Complicite». Η Δήμητρα μου έδωσε το μυθιστόρημα να το διαβάσω και εγώ ταυτιζόμενος προφανώς με τον εγκλωβισμό του κεντρικού ήρωα, αλλά και διασκεδάζοντας αφάνταστα με το χιούμορ του Μπουλγκάκωφ αποφάσισα να το ανεβάσω κάποια στιγμή στο μέλλον. Το 2016 ήρθε η στιγμή και έτσι ζήτησα από την Δήμητρα να το διασκευάσουμε μαζί. Παρ’ ότι ταυτιζόμουν με τον ήρωα, δεν τον παίζω τελικά εγώ, αλλά τον εμπιστεύτηκα στον Τάσο Δημητρόπουλο, γιατί βρήκα σε αυτόν τον ιδανικό ηθοποιό να τον ενσαρκώσει.”   Μ’ αυτόν τον τρόπο μας εξηγεί ο Κώστας Φιλίππογλου την σύλληψη της ιδέας του έργου κατά την παραμονή του στο Παρίσι.  

“Ο μαιτρ και η Μαργαρίτα” το αριστούργημα του 20ου αιώνα και ένα από τα πιο γνωστά έργα του συγγραφέα, γράφεται παράλληλα με το Θεατρικό Μυθιστόρημα που παραμένει ημιτελές. “Επειδή το «θεατρικό μυθιστόρημα ή το μαύρο χιόνι» έμεινε ημιτελές και εκδόθηκε πολύ μετά τον θάνατο του Μπουλγκάκωφ, δεν βρήκε αμέσως την αποδοχή που του αξίζει. Πρόκειται όμως κατά κοινή ομολογία για ένα διαμάντι της παγκόσμιας λογοτεχνίας.”

Ο σκηνοθέτης και ένας από τους διασκευαστές του κειμένου αναφέρεται στα κοινά στοιχεία των δυο κλασικών έργων. “Η γάτα στο «μαύρο χιόνι», που στην παράστασή μας μιλάει κιόλας, όπως και στο «Ο μαιτρ και η Μαργαρίτα» η μουσική του Φάουστ και ο Μεφιστοφελής, κοινές φιγούρες και στα δύο, αλλά κυρίως ο σαρκασμός το χιούμορ και το όψιμο ύφος του συγγραφέα στην τελευταία δημιουργική του περίοδο είναι τα κοινά τους στοιχεία. Φαίνεται σαν οι χαρακτήρες και οι καταστάσεις να εξελίχθηκαν από το ένα προς το άλλο δημιούργημά του.”

Για τη σκηνοθετική του προσέγγιση ο Κώστας Φιλίππογλου επιλέγει το σωματικό θέατρο και επενδύει στην έντονη κινησιολογία και το ύφος του κινηματογράφου. “Επειδή στην σκηνοθετική μου προσέγγιση επέλεξα την αισθητική του σωματικού – δημιουργικού θεάτρου, όλα ήταν εύκολα στην θεατρική αναπαράσταση και στην διασκευή. Απαιτήθηκε πολύ δουλειά με μεγάλη ακρίβεια στις λεπτομέρειες και έντονη κινησιολογία, αλλά έτσι η παράσταση απέκτησε ένα σωματικό κινηματογραφικό ύφος, που βοήθησε πολύ στις εναλλαγές των εικόνων και των τοπίων. Η διασκευή επίσης γινόταν κατά την διάρκεια της πρόβας οπότε όλα ήρθαν φυσικά.”

Το έργο μας παρασύρει αναμφισβήτητα σε ασυνείδητους βιογραφικούς και ιστορικούς παραλληλισμούς με τη ζωή του συγγραφέα και την κοινωνικοπολιτική περίοδο κατά την οποία έδρασε. Αυτό που αναζητείται, όμως, είναι μια απαλλαγμένη από πρότερες αντιλήψεις σύγχρονη ματιά του έργου.  “Το σύγχρονο σκηνοθετικό και υποκριτικό ύφος, οι γρήγοροι ρυθμοί και η πινακοθήκη όλων αυτών των σουρεαλιστικών σχεδόν χαρακτήρων, κάνουν το κοινό να ξεχνάει ότι παρακολουθεί μία ιστορία που έγινε παλιά και σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον. Δεν μοιάζει με ένα έργο εποχής, αλλά με μια ιστορία που συμβαίνει στο σήμερα και το κοινό ταυτίζεται με τον κεντρικό ήρωα. Αυτά που περνάει μοιάζουν με αυτά που περνάνε σήμερα οι νέοι δημιουργοί και εργαζόμενοι με ταλέντο.”

Λάτρης των σύγχρονων μέσων του θεάτρου, αναφέρει χαρακτηριστικά: “Μέχρι πριν από μερικά χρόνια στο θέατρο ήμασταν αναγκασμένοι να παίζουμε και να ασφυκτιούμε τριγυρισμένοι από τοίχους. Περιορισμένοι από το σκηνικό. Όλοι! Οι συγγραφείς έπρεπε να γράφουν έργα δωματίου, και οι σκηνοθέτες και οι ηθοποιοί να περιορίζονται μέσα σε αυτό. Το σωματικό θέατρο και τα σύγχρονα μέσα του θεάτρου, με την κατάργηση των ρεαλιστικών σκηνικών, μας έδωσαν την ευκαιρία να πούμε όποια ιστορία θέλουμε και να αναπαριστούμε με το σώμα μας, τους φωτισμούς, τα βίντεο, τις σκηνοθετικές εικόνες, τα πάντα. Βεβαίως ας μην καυχιόμαστε, το ίδιο (αλλά όχι τόσο επιστημονικά) έκανε και ο Σαίξπηρ σαν συγγραφέας, σκηνοθέτης και ηθοποιός 400 χρόνια πριν.”  

Το χιόνι γίνεται μαύρο όταν ματώνει. “Όταν το αίμα από  τις πληγές μας, κυριολεκτικά ή μεταφορικά κυλάει στο χιόνι, τότε από άσπρο το βάφει μαύρο.”

Οι σημειολογίες του καλλιτέχνη που αυτοκτονεί, σιωπά, αποσύρεται. “Πραγματικά με συγκινεί. Ο καλλιτέχνης στο έργο μας αυτοκτονεί. Η σημειολογία εδώ, αλληγορικά, αφορά όλους τους νέους ανθρώπους και δημιουργούς, που τσακισμένοι και στραπατσαρισμένοι από την εξουσία και το κατεστημένο, παραιτούνται και αποσύρονται.”

Η πορεία της παράστασης από την Αθήνα ως τη Θεσσαλονίκη.  “Η παράσταση έχει ήδη διαγράψει μια επιτυχημένη πορεία. Έτυχε μεγάλης καλλιτεχνικής αποδοχής από το κοινό και του κριτικούς. Όμως δεν επαναπαυόμαστε. Ερχόμαστε σε ένα καινούριο θέατρο κάτω από την ομπρέλα του φεστιβάλ και αγωνιζόμαστε να την κάνουμε ίδια ίσως και καλύτερη. Ήδη έχουμε κάνει κάποιες αλλαγές και βελτιώσεις.”

Η παράσταση εντάσσεται στο πλαίσιο των 52ων Δημητρίων της πόλης. “Τα Δημήτρια είναι ένας σημαντικός θεσμός. Δίνει στο κοινό της πόλης την ευκαιρία να δει καλλιτεχνικά θεάματα προσεγμένα και σωστά δουλεμένα. Επειδή συμβάλει οικονομικά σε επίπεδο φιλοξενίας και μεταφοράς, δίνει το προνόμιο στους θιάσους να απαλλαγούν εν μέρη από το οικονομικό  άγχος και έτσι να μην κάνουν εκπτώσεις στην δουλειά τους. Το κοινό της Θεσσαλονίκης είναι αρκετά εκπαιδευμένο και εύκολα αναγνωρίζει την προχειρότητα.”

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Σκηνοθεσία:  Κώστας Φιλίππογλου

Διασκευή:  Δήμητρα Κονδυλάκη, Κώστας Φιλίππογλου

Σκηνικά:  Όλγα Μπρούμα

Κοστούμια:  Μαργαρίτα Δοσούλα

Συνεργάτης σκηνογράφος:  Μιχαήλα Πλιαπλιά

Κατασκευή σκηνικού:  Παναγιώτης Μπλάνας

Σχεδιασμός φωτισμών:  Σάκης Μπιρμπίλης Μουσική:  Lost Bodies Βοηθός σκηνοθέτη:  Γιώτα Σερεμέτη

Β’ Βοηθός σκηνοθέτη:  Σίλια Κόη

Φωτογραφίες :  Βαγγέλης Πουλής

Παραγωγή: GoodHeart Productions / www.goodheart.gr

Με τους: Εύα Αγγελοπούλου,  Γιάννη Γιαννούλη, Τάσο Δημητρόπουλο, Δημήτρη Δρόσο, Εύα Οικονόμου Βαμβακά, Γιάννη Στεφόπουλο και  Κώστα Φιλίππογλου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Η παράσταση ανεβαίνει στο πλαίσιο των 52ων  Δημητρίων, στο Θέατρο Άνετον (Παρασκευοπούλου 42 & Κωνσταντινουπόλεως –  Τηλέφωνο 2310 869 869)

Παραστάσεις: Πέμπτη 12  Οκτωβρίου, στις 21:00 και Παρασκευή 13 Οκτωβρίου, στις 19:00 & στις 21:00 (διπλή παράσταση)

Διάρκεια: 100’ (με διάλειμμα)

Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ (κανονικό), 12 ευρώ (φοιτητικό – πολυτέκνων), 10 ευρώ (ομαδικό άνω των 15 ατόμων), 8 ευρώ (ανέργων – ατέλειες).

Προπώληση:  Στα εκδοτήρια του Δήμου Θεσσαλονίκης  (Πλατεία Αριστοτέλους, τηλέφωνο 2310 236 990). Ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο 10:00 – 15:00 και Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 10:00 – 14:00 & 17:00 – 21:00.

Στο Café Bar Σάρωθρον (Κατούνη 17 – Λαδάδικα, τηλέφωνο 2310 538282)