Ένας Λιθουανός στην Αυλή του βασιλείου των Θηβών
O Τσέζαρις Γκραουζίνις ασκεί την καλλιτεχνική ιδιότητα του σκηνοθέτη επί 25 χρόνια και φέτος, σκηνοθετεί την τραγωδία του Αισχύλου, «Επτά επί Θήβας».
O Τσέζαρις Γκραουζίνις ασκεί την καλλιτεχνική ιδιότητα του σκηνοθέτη επί 25 χρόνια συνεργαζόμενος τόσο με θέατρα της Ευρώπης όσο διατηρώντας και τη δική του θεατρική ομάδα στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Λιθουανία. Φέτος, σκηνοθετεί την τραγωδία του Αισχύλου, «Επτά επί Θήβας», μια μεγαλεπήβολη παραγωγή του ΚΘΒΕ που συμμετέχει και στο Φεστιβάλ Αθηνών- Επιδαύρου. Ετοιμόλογος και καινοτόμος, ο Τσέζαρις Γκραουζίνις δεν παύει να αποτελεί μια στιβαρή προσωπικότητα του θεάτρου με επίγνωση του δέους που προκαλεί στους ηθοποιούς που συνεργάζεται αλλά και με κυρίαρχη διάθεση μιας δημοκρατικής επικοινωνίας ανάμεσα στους συντελεστές. Δεν επιδιώκει να ορίσει το πρόσωπο του Ετεοκλή αλλά στοχεύει στην πλήρη ενσάρκωσή του από τους δύο πρωταγωνιστές. Λεπτολόγος και τελειομανής, εμμένει στη μεταφυσική οπτική γύρω από το δράμα του Αισχύλου, συμπάσχει με το χορό και επαναφέρει τους άρρηκτους δεσμούς της ελληνικής ταυτότητας με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
«Η σύνδεση με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό αποτελεί το πιο ισχυρό κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ταυτότητας και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος. Πέρα από αυτό, το αρχαίο δράμα είναι ανυπέρβλητο, μας εξαναγκάζει να αναλογιστούμε αλλά και να διαλογιστούμε πάνω στη μεταφυσική πλευρά της ανθρώπινης έκφρασής μας.»
Συνεργάζεστε με Ευρωπαϊκά θέατρα αλλά διατηρείτε και τη δική σας ομάδα στη Λιθουανία. Θεωρείται ότι ένας καλλιτέχνης πρέπει να δηλώνει «άπατρις» για να είναι πιο αποτελεσματικός στο έργο του;
«Σε καμία περίπτωση. Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι ή να νιώθει ότι βρίσκεται σπίτι του. Απλά υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Τα μυρμήγκια έχουν το δικό του τρόπο να νιώθουν ότι βρίσκονται σπίτι τους, τα σαλιγκάρια διαθέτουν άλλο μηχανισμό.»
Η συγκεκριμένη τραγωδία του Αισχύλου έχει ονομαστεί «μεστόν Άρης» λόγω του πολεμικού της χαρακτήρα. Στις μέρες μας, εστιάζουμε στο πολιτικό χαρακτήρα της και κάνουμε λόγο για ένα δυνατό πολιτικό κείμενο.
«Δεν ξέρω, ίσως να πρόκειται για ένας είδος κλισέ. Η τραγωδία του Αισχύλου έχει για μένα ένα φιλοσοφικό- ηθικό χαρακτήρα. Ή ακόμα και μεταφυσικό.»
Ο Ετεοκλής έχει πολλά προσωπεία. Είναι ο στιβαρός ηγέτης, ο βίαιος τύραννος, ο καταραμένος γιος. Ποιο είναι το πραγματικό πρόσωπό του;
«Οι δυο ηθοποιοί, ο Γιάννης Στάνκογλου και ο Χρίστος Στυλιανού που ενσαρκώνουν σε διπλή διανομή τον Ετεοκλή στην παράσταση έκαναν εξαιρετική δουλειά. Γιατί, λοιπόν, να ορίσω ποιο είναι το πραγματικό πρόσωπο του Ετεοκλή; Το σημαντικό είναι να έρθετε στην παράσταση και να το διαπιστώσετε.»
Ποιος είναι ο ιδιαίτερος ρόλος του χορού;
«Είναι κυρίαρχος. Ο χορός είναι ο κύριος «χαρακτήρας» στην τραγωδία, σύμφωνα με τη δική μου οπτική. Ο χορός υποφέρει τις πράξεις των πρωταγωνιστών. Συμπάσχω με το χορό.»
Η μετάφραση του ποιητή Γιώργου Μπλάνα υπήρξε πολύτιμο εργαλείο για τη δουλειά σας;
«Μετάφρασα τη μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα στα Λιθουανικά λέξη προς λέξη και λάτρεψα κυριολεκτικά τη δουλειά του. Η μετάφρασή του κατέστη πηγή έμπνευσης για μένα, τους ηθοποιούς, το συνθέτη και το χορογράφο.»
Έχετε ξανασυνεργαστεί στο παρελθόν με τον κ. Στάνκογλου. Τι διακρίνετε στην υποκριτική του ικανότητα;
«Στοχαστική δύναμη αναμεμειγμένη με πηγαίο αυθορμητισμό. Απόλυτη απουσία υποκριτικού ναρκισσισμού. Συνεχής παρουσία στην σκηνή «εδώ και τώρα». Εξακολουθεί να παραμένει ένας πραγματικός άνθρωπος μέσα στο δύσκολο επάγγελμα του ηθοποιού.»
Είστε ένας σκηνοθέτης με επιβλητική φήμη στο θέατρο. Νιώθετε ότι υπάρχουν φορές που οι ηθοποιοί σας αντιμετωπίζουν με δέος;
«Κάποιες φορές, ναι συμβαίνει. Δεν είναι όμως το πιο ευχάριστο ή κινητήριο συναίσθημα. Στις πρόβες προσπαθώ να επιτύχω μια ευχάριστη, αστεία και κυρίως δημοκρατική επικοινωνία.»
Κάποιες φορές έχετε εκφραστεί με αρνητικό τρόπο για τον ρόλο των ΜΜΕ. Δεν αποτελούν για σας ένα ζωντανό κομμάτι της κοινωνίας;
«Ίσως να είναι να ΜΜΕ ένα ζωντανό κομμάτι της σύγχρονης κοινωνίας, αλλά μόνο με μια μεγάλη δόση σαρκασμού και αυτό από τη στιγμή που η τέχνη του να επικοινωνείς την πληροφορία μεταλλάχθηκε σε εργαλείο χειραγώγησης της κοινωνίας.»
Η Ευρώπη κλείνει τα σύνορα, αμύνεται. Ποιος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της;
«Αν ήξερε κανείς ποιος είναι «ο μεγαλύτερος εχθρός»… Με την ευκαιρία, αυτή η αναζήτηση του «μεγαλύτερου εχθρού» δεν μπορεί παρά να μου θυμίσει την καλύτερη λενινιστική- σταλινική παράδοση της Σοβιετικής προπαγάνδας καθώς και τα περίφημα κόλπα του Joseph Goebbels. Παρόλ’ αυτά εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι φυσιολογικό να κλείνουν οι πύλες και να προστατεύονται τα τείχη μιας πόλης σε πολιορκία όταν δέχεται εξωτερική επίθεση. Πρόκειται για ένα αξιόπιστο στρατηγικό παιχνίδι το οποίο εφαρμόζεται στο πέρασμα των αιώνων.»
Το ελληνικό κοινό συρρέει στα αρχαία θέατρα ανεξαρτήτως κοινωνικοπολιτικών συνθηκών. Τι το συνδέει με το αρχαίο δράμα;
«Η σύνδεση με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό αποτελεί το πιο ισχυρό κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ταυτότητας και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος. Πέρα από αυτό, το αρχαίο δράμα είναι ανυπέρβλητο, μας εξαναγκάζει να αναλογιστούμε αλλά και να διαλογιστούμε πάνω στη μεταφυσική πλευρά της ανθρώπινης έκφρασής μας.»
Λίγα λόγια για το έργο
Οι «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου, μια εξαιρετικά δυνατή πολιτική τραγωδία, που το κοινό δεν έχει την ευκαιρία να δει συχνά, είναι η μία καλοκαιρινή παραγωγή του ΚΘΒΕ. Η παράσταση ανεβαίνει σε μια νέα, σύγχρονη μετάφραση του ποιητή Γιώργου Μπλάνα και σε σκηνοθεσία του διεθνούς φήμης Λιθουανού σκηνοθέτη Τσέζαρις Γκραουζίνις. Ο Γιάννης Στάνκογλου θα ερμηνεύσει –σε διπλή διανομή με τον πρωταγωνιστή του ΚΘΒΕ Χρίστο Στυλιανού– τον ρόλο του Ετεοκλή. Μαζί τους η Νάντια Κοντογεώργη (Αντιγόνη), η Ιώβη Φραγκάτου (Ισμήνη), ο Γιώργος Καύκας (Άγγελος), ο Αλέξανδρος Τσακίρης (Κήρυκας) και ένας 14μελής χορός νέων ηθοποιών. Η παράσταση ξεκίνησε από το Θέατρο Δάσους στις 6 και 7 Ιουλίου, ανέβηκε στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων στις 15 και 16 Ιουλίου και θα συνεχίσει στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου στις 22 και 23 Ιουλίου, ενώ θα ακολουθήσει μεγάλη περιοδεία σε όλη την Ελλάδα. Η παράσταση θα επιστρέψει στο Βασιλικό Θέατρο για τις 16, 17 & 18 Σεπτεμβρίου.
*Παρασκευή και Σάββατο 23 Ιουλίου, στις 21:00, Επίδαυρος, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου (Φεστιβάλ Αθηνών –Επιδαύρου) και 16, 17 & 18 Σεπτεμβρίου, Βασιλικό θέατρο
