Ευρώπη – Quo Vadis?
Η Ευρώπη στο σταυροδρόμι κρίσιμων αποφάσεων. Μια Ημερίδα στη μνήμη του καθηγητή Ζήση Παπαδημητρίου.
Ευρώπη – Quo Vadis?
Η Ευρώπη στο σταυροδρόμι κρίσιμων αποφάσεων
Ημερίδα στη μνήμη του καθηγητή Ζήση Παπαδημητρίου
Λίγους μήνες πριν την εξηκοστή επέτειο της ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ευρωπαϊκό οικοδόμημα κλυδωνίζεται συθέμελα. Το θέμα απασχόλησε την πρόσφατη σύνοδο κορυφής της Μπρατισλάβα. Για αυτό συζητούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Για τον ίδιο λόγο τα 510 περίπου εκατομμύρια των Ευρωπαίων πολιτών βλέπουν και πολύ περισσότερο βιώνουν τις συνέπειες στην καθημερινότητά τους.
Η αλληλεγγύη ως βασική αρχή επί της οποίας αναπτύχθηκε η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης ξεθωριάζει. Οι ευρωπαϊκές ελίτ στην προσπάθειά τους ν΄ ανακατανέμουν τον πλούτο σε όφελός τους, υπακούοντας στους κανόνες του νεοφιλελευθερισμού και της ελεύθερης αγοράς, αποδομούν το κράτος πρόνοιας, απορρυθμίζουν την αγορά εργασίας, αμφισβητούν τα συλλογικά δικαιώματα και οδηγούν ολοένα και ευρύτερα κοινωνικά στρώματα στη φτώχεια και την ανεργία.
Αυτή η κατάσταση της εργασιακής ανασφάλειας και της οικονομικής αβεβαιότητας σε συνδυασμό με τη θεωρία περί δήθεν ανωτερότητας, άλλοτε βιολογικής και άλλοτε πολιτισμικής, των Ευρωπαίων αποτελεί το υπέδαφος επί του οποίου αναπτύσσεται η ξενοφοβία και ο ρατσισμός έναντι των προσφύγων και των μεταναστών.
Ο εφιάλτης γίνεται πραγματικότητα σε συνθήκες ενός ακήρυχτου πολέμου. Άνθρωποι χάνονται όχι μόνο στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο, αλλά και στην καρδιά της Ευρώπης. Άλλοι πνίγονται, άλλοι φτωχαίνουν, λιμοκτονούν, αυτοκτονούν κι άλλοι πάλι στρέφονται σε ακροδεξιές λύσεις.
Οι αιτίες της κρίσης στην Ευρώπη της ΕΕ είναι πολιτικές και συνεπώς η λύση της εναπόκειται στην πολιτική. Όχι, όμως, στους πολιτικούς, στις ελίτ, στις πολιτικές και οικονομικές ηγεσίες της ΕΕ, που ευθύνονται για αυτήν την κρίση, αλλά στην πολιτική που θα χαράξουν υγιείς δυνάμεις, πολιτικές και κοινωνικές.
Με αυτές τις σκέψεις αποφασίσαμε να τιμήσουμε τη μνήμη του καθηγητή και φίλου Ζήση Παπαδημητρίου. Στην ημερίδα που διοργανώνεται υπό την αιγίδα του δήμου Θεσσαλονίκης και θ΄ αρχίσει αύριο (Παρασκευή) στις 9.30 το πρωί και θα ολοκληρωθεί στις 8.30 το βράδυ, στην αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου του δήμου Θεσσαλονίκης, κορυφαίοι καθηγητές πανεπιστημίων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, συνάδελφοι και φίλοι του καθηγητή Ζήση Παπαδημητρίου θα αναφερθούν στην παγκοσμιοποίηση και την εθνική κυριαρχία, στην ευρωπαϊκή διακυβέρνηση, στις στρατηγικές εξόδου από την κρίση, στις διαπραγματεύσεις για την TTIP, στην άνοδο του ρατσισμού στην Ευρώπη και τα αίτια που την προκαλούν, στο προσφυγικό και τον ρόλο που διαδραματίζουν οι ευρωπαϊκές ελίτ και οι ΜΚΟ.
Η ημερίδα θα κλείσει με μία συζήτηση στρογγυλής τράπεζας, παρεμβάσεις πολιτών και τις ομιλίες της Κριστιάνε Παπαδημητρίου και του γιού τους, Αλέξη Παπαδημητρίου.
Θα είναι ένα forum ανταλλαγής απόψεων και ιδεών στα μείζονα θέματα που απασχολούν τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αλλά και τους Ευρωπαίους πολίτες, ένα momentum για να αφουγκραστούμε, να αναστοχαστούμε την πορεία της Γηραιάς Ηπείρου και -γιατί όχι- ένα εργαστήρι που θα παράγει γόνιμη σκέψη και προτάσεις για την έξοδο από την κρίση.
Η εκδημία του Ζήση Παπαδημητρίου συνέβη σε μία εποχή που η Ευρωπαϊκή Ένωση απομακρύνεται από τις αρχές επί των οποίων οικοδομήθηκε. Το 2012 είχαμε συνδιοργανώσει μία ημερίδα με θέμα «Ευρώπη – Quo Vadis?” και τρία χρόνια αργότερα ο Ζήσης μαζί με τον φίλο του, Καρλ Χάινς Ρότ, γιατρό και ιστορικό, συνέταξαν και εξέδωσαν το «Μανιφέστο για μία Ευρώπη της ισότητας». «Να εμποδίσουμε την καταστροφή» είναι ο υπέρτιτλος» του βιβλίου.
Ο Παπαδημητρίου όσο λίγοι ενσάρκωνε αυτό που ο Γκράμσι είχε χαρακτηρίσει ως «οργανικό διανοούμενο». Βαθύτατα επηρεασμένος από το ιδεολογικό ρεύμα της Σχολής της Φρανκφούρτης, που συνένωνε διαφωνούντες μαρξιστές και αυστηρούς επικριτές του καπιταλισμού, ο Ζήσης Παπαδημητρίου δεν ήταν μόνον ένας πνευματικός δάσκαλος. Δεν ήταν απλά μόνον ένας άνθρωπος των γραμμάτων και των τεχνών, -και κυριολεκτώ υπενθυμίζοντάς τις εκθέσεις που διοργάνωνε με τη αγαπημένη του Κριστιάνε για 25 χρόνια στο πατρικό του σπίτι στους Γόννους, όπου και στεγάζεται η πινακοθήκη με το όνομά τους-, δεν ήταν μόνον ένας οξυδερκής διανοούμενος που έγραφε και ανησυχούσε για τα κοινά, αλλά κι ένας ενεργός πολίτης, ένας αυθεντικός αντιεξουσιαστής που δεν δίσταζε να υψώνει τη φωνή του κάθε φορά που διαπράττονταν μία αδικία, ένα έγκλημα σε βάρος ενός λαού, μιας κοινωνικής ομάδας, μιας μειονότητας, ακόμη κι ενός μονάχα ατόμου.
Ήταν διεθνιστής και ταυτόχρονα πατριώτης. Ήταν στοχαστής και συνάμα αγωνιστής. Ο λόγος του ήταν η ανάσα του. Όταν προσέγγιζε ένα πρόβλημα δεν ικανοποιούνταν από τις έτοιμες συνταγές, ούτε από τα κοινότυπα συμπεράσματα.
Αυστηρός συνομιλητής και συνάμα «ψυχούλα», ζεστός άνθρωπος, αφιέρωσε τη ζωή του σ΄ αυτό που ορίζει ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια: στην υπηρεσία της πόλης, στη σπουδή και στη μελέτη. Μέχρι το τέλος του είχε μια αγωνία για την πορεία του κόσμου, για την Ευρώπη: πού πατά και πού βαδίζει. Αν θα διαλυθεί στα εξ΄ων συνετέθη το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, παγιδευμένο στις νεορατσιστικές δυνάμεις, στις επιταγές της νεοφιλελεύθερης θεωρίας και τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς. Ή, εάν θα αντέξει χάρη στην αντίσταση των ενεργών πολιτών.
Πρόγραμμα της ημερίδας
9.30 Προσέλευση συνέδρων
10.00-10.30
Προσφώνηση
Παύλος Νεράντζης, δημοσιογράφος, ντοκιμαντερίστας
Χαιρετισμοί
Γιάννης Μπουτάρης, δήμαρχος Θεσσαλονίκης
Νίκος Βαρσακέλης, αναπληρωτής Πρύτανης Οικονομικών ΑΠΘ
Παναγιώτης Αβραμόπουλος , πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Θεσσαλονίκης
Κώστας Κολλάτος, δήμαρχος Τεμπών
Thomas von Freyberg, κοινωνιολόγος, π. επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Κοινωνικής Έρευνας της Φρανκφούρτης
Εκφωνεί ο Βασίλης Χουλιάρας, πρόεδρος της Εταιρίας Οικονομολόγων Θεσσαλονίκης
Karl Heinz Roth, γιατρός, ιστορικός και συγγραφέας, πρόεδρος του Ιδρύματος για την Κοινωνική Ιστορία του 20ου και 21ου αιώνα,
Εκφωνεί ο Δημήτρης Σκαραγκάς, ψυχίατρος
10.30-12.00 Η πολιτική κρίση στην ΕΕ
Συντονίζει ο Παντελής Σαββίδης, δημοσιογράφος
10.30-10.50
Αντώνης Μανιτάκης, ομότιμος καθηγητής Νομικής Σχολής, ΑΠΘ
Παγκοσμιοποίηση και εθνική κυριαρχία
10.50-11.10
Ευθύμιος Παπαβλασόπουλος, λέκτορας Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ευρωπαϊκή διακυβέρνηση: μια εναλλακτική ανάγνωση της πολιτικής και κοινωνικής κρίσης
11.10-11.30
Δρ. Αναστασία Δεληγκιαούρη, επιστημονική συνεργάτης ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Καστοριά
Το «δημοκρατικό έλλειμμα» στην ΕΕ και τρόποι αντιμετώπισής του για μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη
11.30-11.50
Μιχάλης Σπουρδαλάκης, κοσμήτωρ Σχολής Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών, καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας , Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Σκέψεις για μια πολιτική απάντηση στην οικονομική και κοινωνική κρίση
11.50-12.10 Διάλειμμα
12.10-13.40 Η οικονομική και κοινωνική κρίση στην ΕΕ
Συντονίζει η Νικολέττα Τσιτσανούδη Μαλλίδη, επίκουρη καθηγήτρια Γλωσσολογίας Παιδαγωγικού Τμήματος, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
12.10-12.30
Γιώργος Δουράκης, καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας Τμήματος Πολιτικών Επιστημών, ΑΠΘ
Ο εφιάλτης της ευρωπαϊκής αποσύνθεσης: η οικονομική διάσταση
12.30-12.50
Άρης Καζάκος, καθηγητής Εργατικού Δικαίου Νομικής Σχολής, ΑΠΘ
Ανταγωνιστικότητα και προστασία των επενδύσεων ως πυλώνες της παγκοσμιοποίησης και το παράδειγμα της TTIP. Διαβουλευτική ή συγκρουσιακή υπαρκτή δημοκρατία;
12.50-13.10
Γιάννης Κουκιάδης, καθηγητής Εργατικού Δικαίου Νομικής Σχολής, ΑΠΘ
Η αμφισβήτηση των συλλογικών δικαιωμάτων από τη νεοφιλελεύθερη θεωρία
13.10-13.30
Στέργιος Μπαμπανάσης, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου, πρόεδρος Ιδρύματος Μεσογειακών Μελετών
Στρατηγικές για την έξοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την κρίση με αναφορές στο έργο του Ζήση Παπαδημητρίου
13.30-17.00 Διάλειμμα
17.00-17.15
Κώστας Λάμπος, οικονομολόγος, συγγραφέας
Ζήσης Παπαδημητρίου. Ένας πραγματικός Πολίτης του Κόσμου, ένας πραγματικός Ουμανιστής
17.15-18.35 Η προσφυγική κρίση στην ΕΕ
Συντονίζει ο Σάββας Μαυρίδης, αναπληρωτής καθηγητής Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων, ΑΤΕΙΘ
17.15-17.35
Κώστας Χατζηκωνσταντίνου, ομότιμος καθηγητής Νομικής Σχολής, ΑΠΘ
Πρόσφυγες: Νομικά προβλήματα και πιθανές λύσεις
17.35-17.55
Δρ. Σοφία Καϊτατζή-Γουίτλοκ, καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Πολιτικής Επικοινωνίας, Τμήμα Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ, ΑΠΘ
Η Ευρώπη του 21ου αιώνα: Έκρηξη ανισοτήτων, Έκρηξη Ρατσισμών, Ή We Are All Refugees
17.55-18.15
Παύλος Νεράντζης, δημοσιογράφος, ντοκιμαντερίστας
Η υποκρισία των ευρωπαϊκών ελίτ στο προσφυγικό: αίτια και αποτελέσματα
18.15-18.35
Γιώργος Τσιάκαλος , ομότιμος καθηγητής Παιδαγωγικού Τμήματος, ΑΠΘ
Κυβερνητικές πολιτικές, ο ρόλος των ΜΚΟ και των αλληλέγγυων στο προσφυγικό
18.35-18.50 Διάλειμμα
18.50-20.15 Συζήτηση στρογγυλής τράπεζας
«Ευρώπη quo vadis?» Σύγχρονες προκλήσεις και προβληματισμοί για το μέλλον της ΕΕ
Συντονίζει η Μάρνη Χατζηεμμανουήλ, δημοσιογράφος, αντιπρόεδρος του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΜΘ
18.50-19.05
Μαρία Στρατηγάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο, αντιδήμαρχος Δήμου Αθηναίων
19.10-19.25
Κώστας Χρυσόγονος, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Νομικής Σχολής, ΑΠΘ
19.25-19.40
Σωκράτης Δεληβογιατζής, καθηγητής Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, ΑΠΘ, εκδότης περιοδικού «Φιλοσοφείν»
19.40-19.55
Κρυσταλία Πατούλη, δημοσιογράφος
19.55-20.15
Παρεμβάσεις
20.15-20.35
Κριστιάνε Παπαδημητρίου, σύζυγος του Ζήση Παπαδημητρίου
Ο δικός μου Ζήσης
Αλέξης Παπαδημητρίου, γιός του Ζήση Παπαδημητρίου
Η ομιλία του στην κηδεία του Ζήση Παπαδημητρίου στην Φρανκφούρτη
Οργανωτική επιτροπή: Παναγιώτης Αβραμόπουλος, Δρ. Αναστασία Δεληγκιαούρη, Παύλος Νεράντζης, Κριστιάνε Παπαδημητρίου
Δελτία Τύπου: Λέλα Κεσίδου, δημοσιογράφος
Τεχνική υποστήριξη, ηχοληψία: Βασίλης Παπαγεωργίου και Δημήτρης Νικολόπουλος (Δήμος Θεσσαλονίκης)
Τα βιβλία του Ζήση Παπαδημητρίου (και οι συμμετοχές του σε εκδόσεις) θα διατίθενται στην εκδήλωση από το βιβλιοπωλείο «Ιανός».
