Mια έκθεση στη Μονή Λαζαριστών που δεν πρέπει να αγνοήσεις!

Μπορεί η πλειονότητα των κατοίκων της πόλης να αγνοεί τον πλούτο τέχνης και δημιουργικότητας που περικλείουν τα …κελιά της Μονής Λαζαριστών στο ιδιότυπο κτίριο της δυτικής πλευράς της πόλης, η περίφημη όμως (διεθνώς) συλλογή Κωστάκη και τα 1.275 έργα τέχνης που την απαρτίζουν, μετατρέπεται ήδη σε διεθνές κέντρο για τη μελέτη της ρωσικής πρωτοπορίας, ανοικτό σε μουσεία και ερευνητές από όλο τον κόσμο.

Τα έργα της ρώσικης πρωτοπορίας που απαρτίζουν τη Συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, επανεκκινούν για τη νέα διεθνή πλέον “καριέρα” τους στον χώρο της Τέχνης παγκοσμίως:

-Είκοσι χρόνια μετά τη …”μετανάστευση” από τη “διαλυμένη” τότε, και οικονομικά, Ρωσία και την εγκατάστασή της στην Ελλάδα – στο κτίριο της Μονής Λαζαριστών της Θεσσαλονίκης – η συλλογή Κωστάκη που αποκτήθηκε “με το μεγαλύτερο ποσό που δόθηκε από ιδρύσεως ελληνικού κράτους για την αγορά έργων τέχνης” (13,9 δισεκατομμύρια δραχμές) και χαρακτηρίστηκε ως “η μεγαλύτερη εθνική επένδυση που έγινε από την Ελλάδα στην τέχνη”…

-17 χρόνια μετά την πρώτη έκθεση στο κοινό της “προικοδοτημένης” πόλης της Θεσσαλονίκης, των πρώτων 100 επιλεγμένων έργων της συλλογής και τις δεκάδες στο μεταξύ θεματικές εκθέσεις στη Θεσσαλονίκη αλλά και τον δανεισμό δεκάδων έργων της συλλογής σε μουσεία ανά την υφήλιο (σ.σ. ένα αυτά τα “ταξίδια” στις αρχές της νέας χιλιετίας , δυο απο τα περίφημα έργα της Λιουμπόβ Ποπόβα “χάθηκαν” στο αεροδρόμιο της Μαδρίτης-“κατεβάζοντας” τα έργα της συλλογής σε 1275-αν και ο αρχικός αριθμός των έργων “επανήλθε” όταν στη διάρκεια των …ακτινογραφιών της συντήρησης τους αποκαλύφθηκαν πολλά “διπλά” έργα -ζωγραφισμένα και στο πίσω μέρος)

-’Ενα χρόνο μετά την ανακοίνωση ίδρυσης του Μητροπολιτικού Οργανισμού Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (MOMus) και του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη (βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της τελικής ψήφισης του σχετικού νομοσχεδίου στη Βουλή) , και τέλος,

-Έναν χρόνο μετά την ίδρυση και έναρξη της ουσιαστικής δραστηριοποίησης του Συμβουλίου υποστηρικτών του ΚΜΣΤ, στρατηγικού πλάνου ανάπτυξης του μουσείου.

Σε “νέο” κτίριο μετατρέπεται η Μονή Λαζαριστών…

Και μπορεί η υπόθεση της ΥΦΑΝΕΤ (του ιστορικού υφαντουργικού κέντρου της Κάτω Τούμπας με στεγασμένο χώρο 18.000 τ.μ σε έκταση 12 στρεμμάτων που προοριζόταν -από το 1985- για τη στέγαση του σχεδιαζόμενου τότε ΚΜΣΤ και αγοράστηκε τελικά το 2006 έναντι 10 εκατομμυρίων ευρώ)να “πάγωσε”, λόγω της οικονομικής κρίσης και το αχανές κτίριο να παραμένει εγκαταλειμμένο και ένα μέρος του υπό κατάληψη, όμως η Μονή Λαζαριστών μετατρέπεται σε “νέο” κτίριο (το “δύσκολο” αυτό για εκθεσιακό χώρο, κτίριο, γεμάτο μικρούς χώρους – κελιά -αναγερμένο το 1861 ως ορφανοτροφείο και ιεροσπουδαστήριο των καθολικών της Μεγάλης Μονής του Αγίου Λαζάρου).

Τοίχοι γκρεμίζονται, τα κλειστά παράθυρα (με την “παλαιά” λογική που ήθελε σκοτεινούς τους εκθεσιακούς χώρους) ξανανοίγουν, τα διαχωριστικά απομακρύνονται και μια νέα μουσειολογική μελέτη αναδεικνύει ιδανικά τα 400 έργα της συλλογής Κωστάκη, που επανεκτίθενται στα 760 τ.μ των δυο ορόφων του κτιρίου και τα 150 τ.μ του ισογείου του. Στο ισόγειο – σε “δωμάτιο” δεξιά του διαδρόμου – επί της υποδοχής, διαμορφώνεται μια αναπαράσταση του δωματίου του εμπνευσμένου συλλέκτη -δωρητή Γεωργίου Κωστάκη (1913-1990).

Μοναδική και ιδιαίτερη

“Η συλλογή Κωστάκη (1.277 έργα καθώς και το μοναδικής αξίας αρχείο, αποτελούμενο από περίπου 3.000 χειρόγραφες σημειώσεις και επιστολές Ρώσων καλλιτεχνών, βιβλία, φωτογραφίες κλπ.)στο ΚΜΣΤ, είναι μοναδική και ιδιαίτερη για δύο λόγους: καταρχήν, πρόκειται για μια εξειδικευμένη συλλογή που είναι αντιπροσωπευτική όλων των ρευμάτων και των τάσεων της ρωσικής πρωτοπορίας, μιας από τις πιο ρηξικέλευθες και ενδιαφέρουσες περιόδους της παγκόσμιας τέχνης που άνθισε στη Ρωσία τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Η συλλογή έχει μεγάλη αναγνωρισιμότητα, κινητικότητα στο εξωτερικό και αποτελεί ένα από τα σήματα κατατεθέντα της Θεσσαλονίκης. Ο αριθμός των επισκεπτών από την Ελλάδα και στο εξωτερικό είναι διαρκώς αυξανόμενος. Η δεύτερη ιδιαιτερότητα είναι ότι η συλλογή ανήκει σήμερα σ’ ένα ελληνικό μουσείο, στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης.

Η διαχείριση μιας σπουδαίας συλλογής έργων της ρωσικής πρωτοπορίας – της μεγαλύτερης τέτοιας συλλογής εκτός Ρωσίας – από ένα ελληνικό μουσείο αλλάζει τα δεδομένα στην εικαστική πολιτιστική πολιτική της Ελλάδας. Είναι γεγονός ότι η συλλογή Κωστάκη μας βάζει σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διαπολιτισμική διαδικασία προβολής αυτής της σπουδαίας τέχνης που είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της τέχνης του 20ού αιώνα.Αποτελεί κατά τη γνώμη μου την πιο προνοητική επένδυση του ελληνικού κράτους στον χώρο του νεότερου και σύγχρονου πολιτισμού, λεει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διευθύντρια του ΚΜΣΤ, Μαρία Τσαντάνογλου, συμπληρώνοντας πως “Η μεγάλη επανέκθεση της συλλογής Κωστάκη με τον τίτλο Restart, που αναπτύσσεται σε όλους τους ορόφους του ΚΜΣΤ στη Μονή Λαζαριστών, συμπίπτει σχεδόν χρονικά με την ίδρυση του Μητροπολικού Οργανισμού Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (MOMus) και του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη. Αυτό σημαίνει ότι στο εξής θα υπάρχει η δυνατότητα καλύτερης και απερίσπαστης οργάνωσης, διαχείρισης και έρευνας της ρωσικής πρωτοπορίας μέσα από τις στοχευμένες δραστηριότητες του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη. Επίσης, η έκθεση αυτή αποτελεί την πρώτη που διοργανώνεται με την οικονομική υποστήριξη του Κύκλου Υποστηρικτών του μουσείου, που με επικεφαλής την Κριστίνα Κρασνιάνσκαγια και το”Heritage Foundation” και με μεγάλο χορηγό το AVC Charity Foundation for the Arts, αποβλέπει, σύμφωνα και με την αντίστοιχη διεθνή εμπειρία, στην υποστήριξη των δράσεων του μουσείου αλλά και στην προσέλκυση του ενδιαφέροντος χορηγών από τον διεθνή κόσμο της τέχνης”.

Η συλλογή περιλαμβάνει, επίσης, σερβίτσια από πορσελάνη και αντικείμενα βιομηχανικού σχεδιασμού. Παράλληλα με τη συλλογή, το ΚΜΣΤ κατέχει και το αρχείο της οικογένειας Κωστάκη, το οποίο παρέχει το καλύτερο δυνατό υπόβαθρο για τη μελέτη αυτής της εξαιρετικής συλλογής και περιόδου.

Τη χρηματοδότηση των αρχιτεκτονικών μελετών, την υλοποίηση των κτιριακών αλλαγών, τη μουσειολογική μελέτη αλλά και την έκδοση του διπλού καταλόγου (στα ελληνικά και αγγλικά του Μουσείου αλλά και της έκθεσης ) καθώς και τον σχεδιασμό του ηλεκτρονικού πωλητηρίου του Μουσείου, ανέλαβε το Συμβούλιο Υποστηρικτών του ΚΜΣΤ, με επικεφαλής την Κριστίνα Κρασνιάσκαγια, ιδρύτρια του Heritage International Foundation, που συστάθηκε το 2017 στη Θεσσαλονίκη με στόχο τη σύνταξη στρατηγικού πλάνου ανάπτυξης του μουσείου ως το μεγαλύτερο κέντρο έργων Ρωσικής Πρωτοπορίας εκτός Ρωσίας.

Οπως μάλιστα υπογραμμίζει η ίδια η Ρωσίδα επικεφαλής του συμβουλίου υποστηρικτών, «η μελέτη, η περιγραφή, η διατήρηση και η δημοσιοποίηση αυτού του μοναδικού αρχείου είναι το βασικό καθήκον του μουσείου και τώρα θα το κάνουμε πραγματικότητα ενισχύοντας την ομάδα του μουσείου αλλά και με νέες προσεγγίσεις στο έργο μας. Η ανανεωμένη έκθεση και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που θα προσφέρει στο εξής το Μουσείο, θα αποτελέσουν τη βάση για την μεγαλύτερη δυνατή ανάπτυξη στο μέλλον, κάνοντας ταυτόχρονα τη Θεσσαλονίκη το “σπίτι” ενός από τα σημαντικότερα μουσεία μοντέρνας τέχνης στην Ευρώπη».

Το ΚΜΣΤ σήμερα, – 20 και πλέον χρόνια από την ίδρυση του- χρηματοδοτείται από το ΥΠΠΟ με το ποσό των 600.000 ευρώ ανά έτος-ποσό που οριακά καλύπτει τη μισθοδοσία των 24 εργαζομένων σ’ αυτό (μαζί με το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης ) αλλά και για το ενοίκιο του χώρου της Μονής Λαζαριστών (70.000 ευρω ετησίως).

Η ίδρυση του Momus (Το Μητροπολιτικό Μουσείο Εικαστικών Τεχνών που περιλαμβάνει τη συν-λειτουργία του ΚΜΣΤ, του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης, του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, του Μουσείου Φωτογραφίας και του Μουσείου “Αλεξ Μυλωνά” στην Αθήνα) ανακοινώθηκε το Μάρτιο του 2017 από την υπουργό πολιτισμού και βρίσκεται το τελευταίο τρίμηνο στη Βουλή από την οποία και αναμένεται η τελική ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου.

Η επιμέλεια της έκθεσης “Θεσσαλονίκη. Η Συλλογή Γιώργου Κωστάκη. Restart” είναι των : Μαρία Τσαντσάνογλου, Νατάλια Αφτονόμοβα, Άλλα Λουκάνοβα και Αγγελικής Χαριστού.

*Η έκθεση θα είναι ανοιχτή στο κοινό από τις 29 Ιουνίου ως τις 16 Σεπτεμβρίου 2018 στο κτίριο της Μονής Λαζαριστών στη Σταυρούπολη κάθε Τρίτη-Τετάρτη-Παρασκευή- Σάββατο και Κυριακή 10 π.μ-6 μ.μ και κάθε Πέμπτη 10π.μ-10 μμ

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ