Εξειδικευμένα μουσεία: Ένας νέος τρόπος ψυχαγωγίας

Ο όρος μουσείο είναι πολύ παλιός και έρχεται να περιγράψει τους χώρους καλλιέργειας των γραμμάτων, της ποίησης, των τεχνών αφιερωμένος στις μούσες από τις οποίες παίρνει και το όνομα του.

Κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ήταν ο χώρος που διεξάγονταν φιλοσοφικές συζητήσεις. Στο σήμερα ο όρος περιγράφει τους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, νομικά πρόσωπα δημοσίου η ιδιωτικού δικαίου που συλλέγουν, μελετούν, διατηρούν και στην συνέχεια εκθέτουν αντικείμενα καθώς και τα συμπεράσματα από τις έρευνες τους μιας και ένας από τους στόχους είναι η ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού.

Καθώς οι κοινωνίες χρόνο με το χρόνο αλλάζουν ο ορισμός της λέξης τροποποιήθηκε και από το 2007 ως μουσείο ορίζεται «ένας οργανισμός, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοιχτός στο κοινό, ο οποίος αποκτά, συντηρεί, ερευνά, προβάλλει και εκθέτει την υλική και άυλη κληρονομιά της ανθρωπότητας και του περιβάλλοντός της, με στόχο την εκπαίδευση, μελέτη και ψυχαγωγία».

Με αυτό το τρόπο εναρμονίζεται με τις σύγχρονες ανάγκες μιας και ολοένα και πιο συχνά συναντάμε τα λεγόμενα «εξειδικευμένα μουσεία» να αυξάνονται και να αλλάζουν τον τρόπο που έχουμε μάθει να αντιλαμβανόμαστε το έκθεμα και την λειτουργία του. Σε αυτό βοηθάει ιδιαίτερα η τεχνολογία και τα μέσα που έχουμε πλέον στην διάθεση μας.

Το πνεύμα της εξέλιξης εκτός από το ότι φέρνει νέα μουσεία στο προσκήνιο, δεν αφήνει ανεπηρέαστα και τα παλαιότερα. Νέες κτηριακές εγκαταστάσεις, επανασχεδιασμός χώρου από τα φώτα, την τοποθέτηση των τρόπο που παρουσιάζονται οι λεζάντες, διαδραστηκότητα, χρήση QR code και διαδικτύου, εργαστήρια, σεμινάρια, δράσεις για παιδιά, εκπαιδευτικές αίθουσες, καφέ, εστιατόρια, ελκυστικά και πολύ ενημερωμένα πωλητήρια.

Σήμερα ολοένα και περισσότερα «εξειδικευμένα μουσεία» προσφέρουν μια εναλλακτική πρόταση σε τουριστικούς προορισμούς έχοντας φτάσει σε κάποιες περιπτώσεις να είναι ισάξιας σημασίας με τα κλασικά μουσεία με παράδοση εκατοντάδων χρόνων.

Κανείς δεν θα συγκρίνει και δεν θα αγνοήσει την Εθνική πινακοθήκη του Μονάχου, το Λούβρο, το Βατικανό, το μουσείο Ακρόπολης, το Tate, η το Βρετανικό μουσείο, αλλά θα επιδιώξει να επισκεφτεί και ένα από τα πολλά μουσεία κέρινων ομοιωμάτων, ένα μουσείο σοκολάτας, τα πρόσφατα πολύ δημοφιλή μουσεία Ψευδαισθήσεων και Selfie τα οποία ανοίγουν με τη μορφή franchise σε όλο το κόσμο από την Θεσσαλονίκη μέχρι την Βιέννη και την Αμερική.

Η νέα τάση βρίσκει πολλούς επικριτές που κατηγορούν πολλά από αυτά πως έχουν στηθεί με μεγάλη προχειρότητα, απουσία μουσειακής μελέτης με στόχο το κέρδος και αυτό το συναντά κανείς και στα σχόλια των αξιολογήσεων. Υπάρχουν όμως και όλοι αυτοί που πιστεύουν πως ένα τέτοιο μουσείο σου δίνει την ευκαιρία χαλάρωσης, ξεκούρασης και διασκέδασης μετά από την επίσκεψη σε ένα απαιτητικό μουσείο ιστορικής σημασίας η μιας κουραστικής ημέρας. Μην ξεχνάμε πως πολλά από αυτά ποντάρουν στις οικογένειες με μικρά παιδιά που σε ένα μουσείο όπως των ψευδαισθήσεων και της σοκολάτας θα περάσουν καλά ενώ σε μια πινακοθήκη πιθανό να δυσκολευτούν να κατανοήσουν την σημαντικότητα της λόγω ηλικίας.

Εφόσον υπάρχει η δυνατότητα να ανοίξει μουσείο και κάποιος ιδιώτης αρκεί να είναι νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα είναι επόμενο να υπάρξουν αυτοί που θα το δουν ως μια πηγή κέρδους. Οι πόλεις που βασίζονται στον τουρισμό ποντάρουν σε τέτοιες πρωτοβουλίες γιατί το βλέπουν ως μια ακόμα ευκαιρία να προσελκύσουν τουρίστες και να αυξήσουν τα έσοδα τους. Οι ΑΒΒΑ, η φήμη και το μουσείο τους, προσφέρουν στην Στοκχόλμη δεκάδες τουρίστες και ένα κίνητρο για πολλούς να γνωρίσουν την χώρα που οι ίδιοι έκαναν ακόμα πιο γνωστή στα πέρατα του κόσμου με την εμφάνιση τους στην μουσική βιομηχανία. Η Σουηδία μέσα σε όλα τα άλλα προβάλει και πουλάει με μεγάλη υπερηφάνεια και τους ABBA.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προώθησης μουσείων εξειδίκευσης με ιδιαίτερη δημοφιλία είναι η πρωτεύουσα της Κροατίας το Ζάγκρεμπ που διαφημίζει δίπλα στα άλλα της αξιοθέατα και μουσεία σπουδαίας ιστορικής σημασίας το μουσείο των 80s, μουσείο Ροκ εν ρολ αλλά κυρίως τα δύο πιο γνωστά Μουσείο Hangover και Μουσείο των διαλυμένων σχέσεων.

Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως στο μουσείο με τον τίτλο «Broken Relationship» υπάρχει καθημερινά αναμονή και το πωλητήριο καθώς και το καφέ του μουσείο είναι γεμάτα ενώ λειτουργούν κάθε ημέρα με διευρυμένο ωράριο.

Το πρωτότυπο στην δική τους περίπτωση είναι πως εκθέτουν απλά αντικείμενα, καθόλου εντυπωσιακά από μόνα τους, τα οποία συνοδεύει μια προσωπική ιστορία. Αυτό που κάνει μοναδική και ενδιαφέρουσα την περιήγηση είναι όχι η εστίαση στο υλικό, στο οπτικό μέρος αλλά στον άνθρωπο που έρχεται να μοιραστεί με το κοινό την δική του αφήγηση επιτρέποντας μας να περάσουμε σε έναν άλλο κόσμο διαβάζοντας αληθινές ιστορίες σαν ανάγνωση μιας βιογραφίας.

Αν και στο μυαλό μας το Broken Relationship παραπέμπει σε ερωτικές σχέσεις, δεν είναι οι μοναδικές παρουσιάζονται. Στο μουσείο ξεδιπλώνονται σχέσεις γονέων με τα παιδιά τους, φιλικές, συναδελφικές, συγγενικές, ακόμα και σχέσεις με ένα από τα μέλη του σώματος μας η με κάποιο κατοικίδιο.

Φυσικά από τα εκθέματα δεν λείπει το νυφικό, ένα εισιτήριο που θυμίζει μια συναυλία, ένα δίσκος βινυλίου., ένα ξεχασμένο ποδήλατο στην αποθήκη ενός σπιτιού, ένα ζευγάρι παπούτσια. Οι ιστορίες προέρχονται από όλο το κόσμο και το μουσείο σε παροτρύνει να γίνεις μέρος γράφοντας την δική σου ιστορία που μπορεί μια ημέρα να παρουσιαστεί.

Στο μουσείο Hangover μαζί με το εισιτήριο σε κερνάνε τι άλλο ένα σφηνάκι και συγκεκριμένα ρακί. Υπάρχει μπαρ από το οποίο μπορεί κανείς να προμηθευτεί μπύρες και να πίνει κατά την διάρκεια της περιήγησης η οποία ξεκινάει με ένα πετάλιο ποδηλάτου το οποίο σύμφωνα με την ιστορία βρήκε ο ιδρυτής του μουσείο στο μπουφάν του μετά από μια νύχτα κραιπάλης χωρίς να θυμάται πως και γιατί βρέθηκε εκεί.

Αυτό του έδωσε την ιδέα να συγκεντρώσει τα αντικείμενα και όλες αυτές τις απίθανες ιστορίες που τα συνοδεύουν και είναι κυρίως νέων παιδιών που αφηγούνται τα μεθύσια τους. Φυσικά στα εκθέματα περιλαμβάνεται το κρεβάτι – ως χώρος στον οποίο πολλές φορές ξυπνάς χωρίς να θυμάσαι πως βρέθηκες εκεί- φωτογραφίες από τατουάζ που έγιναν και κανείς δεν θυμάται πως και γιατί πάρθηκε η απόφαση και κάποιες ιστορίες από την Ελλάδα από νησιά όπως η Μύκονος σε καλοκαιρινές διακοπές.

Στην μια από αυτές υπάρχει η περιγραφή του πως κάποιος βρέθηκε να κουβαλάει ένα σωσίβιο από το ταξίδι με καράβι προς ένα νησί χωρίς να το καταλάβει. Στους τοίχους υπάρχου διάφορες πληροφορίες για το αλκοόλ, ιστορικές αναφορές , ο Διόνυσος ως ο θεός του κρασιού και ενώ υπάρχει μια χιουμοριστική και ανέμελη περιγραφή των συμπτωμάτων του αλκοόλ, ευτυχώς στο τέλος το μουσείο αφιερώνει δύο από τις αίθουσες του στα αρνητικά της υπερβολικής χρήσης αλκοόλ, στα στατιστικά θανάτων, ατυχημάτων, στην καταστροφή που επιτελούν στον οργανισμό, υπάρχει παρότρυνση για ασφαλή οδήγηση, για μη χρήση αυτοκινήτου αλλά μόνο ταξί μετά από μέθη, για περιορισμένη και με μέτρο χρήση του αλκοόλ.

Πράγματι χωρίς όλη αυτήν την πληροφορία να σου υπενθυμίζει τους κινδύνους θα ήταν ένα προβληματικό, άβολο θέαμα και σίγουρα σκεφτήκαν αυτές τις αντιδράσεις από το ξεκίνημα τους. Με λίγα λόγια το μουσείο Hangover παρουσιάζει την αστεία πλευρά του μεθυσμένου αλλά προειδοποιεί πως αυτό είναι μόνο η μια πλευρά της πραγματικότητας. Θα ήταν άλλωστε περίεργο ένας τέτοιος χώρος να εκθείαζε το hangover το οποίο πράγματι είναι από τις ιστορίες που διηγείται κανείς ειδικά από την εποχή των φοιτητικών χρόνων – και όλοι έχουμε να αφηγηθούμε και από μία – όταν και εφόσον όμως είχε καλή κατάληξη κάτι που δεν συμβαίνει πάντα.

Αν κρατήσει κάποιος κάτι από τα εξειδικευμένα μουσεία του Ζάγκρεμπ είναι πως θα φύγει γεμάτος από προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που του είναι οικείες, της έχει ακούσει, μπορεί να τις έχει ζήσει και να της συναισθανθεί. Αν θα άξιζε κάποιος να επισκεφθεί ένα διαφορετικό μουσείο στην Ελλάδα προτείνω ανεπιφύλακτα το μουσείο Πεταλούδας στο Βόλο, το μουσείο Σκιάς στην Ξάνθη το Μουσείο Φλίπερ αλλά και το μουσείο αυτοκινήτου στην Αθήνα.