Γιώργος Ζογγολόπουλος: Το άγνωστο βραβευμένο μνημείο εθνικής ενότητας

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 80 χρόνων από την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, του εμβληματικότερου γεγονότος κατά τη διάρκεια της Κατοχής στην Ελλάδα, το Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου προβάλλει το άγνωστο σε πολλούς βραβευμένο μνημείο του Γιώργου Ζογγολόπουλου που δημιουργήθηκε ως σύμβολο της ομοψυχίας των Ελλήνων και της ενότητάς τους στην πάλη κατά των κατακτητών.

Το πλαίσιο δημιουργίας

Το γλυπτό του Γιώργου Ζογγολόπουλου που βραβεύτηκε στον διαγωνισμό του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών το 1985 για την ανέγερση Μνημείου Εθνικής Αντίστασης στο Γοργοπόταμο, αποτέλεσε μια από τις πλέον ρηξικέλευθες προτάσεις δημόσιων μνημείων. Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου υπήρξε μοναδικό γεγονός σε ολόκληρη την κατεχόμενη Ευρώπη εκείνης της περιόδου. Η σύνθεση του Γιώργου Ζογγολόπουλου βασίστηκε στη σύλληψη ενός μνημείου Εθνικής Ενότητας που θα καταδείκνυε ότι η ομοψυχία των Ελλήνων ήταν εκείνη που είχε ως αποτέλεσμα αυτό που Ιστορία αποτυπώνει, έπειτα, ως ηρωικά κατορθώματα.

Η σύλληψη της ιδέας

Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος ανέφερε χαρακτηριστικά: “Η δυσκολία και οι κίνδυνοι μιας πλαστικής διαμόρφωσης σε σύμβολο, χωρίς να βρεθεί κανείς στην παγίδα μιας μελοδραματικής αναπαράστασης του θέματος, με οδήγησε να ξεπεραστεί αυτό το μελοδραματικό πνεύμα και να μεταφερθεί η έννοια της ομόψυχης ενότητας του ελληνικού λαού, σ’ ένα στοιχείο κλειστό, δυναμικό, γεωμετρικό, τη σφαίρα. Μια σφαίρα διάφανη, μνημειακής κλίμακας, διαμέτρου περίπου 16 μ. και ύψους 18 μ. Η διαφάνειά της αφαιρεί κάθε υλικό βάρος και προβάλλεται στον ουρανό από παντού.”

Η ηχητική λειτουργία του γλυπτού

Το σύγχρονο νοητό πλέγμα που δημιουργήσε ο Γιώργος Ζογγολόπουλος, με τη μορφή καννάβου, αποτελούμενο από κάθετα και οριζόντια ευθύγραμμα τμήματα περιλάμβανε στο εσωτερικό της διάφανης αυτής σφαίρας πέντε ζεύγη από μεταλλικές πλάκες που σαν σήμαντρα θα σήμαιναν με διαφορετικούς ήχους την αφύπνιση του λαού και τη συνειδητοποίηση της έννοιας Ελευθερία και Ομοψυχία. Η ηχητική λειτουργία του γλυπτού σχεδιάστηκε ώστε το μνημείο να μην έχει τίποτε το θλιβερό ως αναφορά, αλλα να λειτουργεί σαν σημείο μνήμης, υπερηφάνειας και χαράς για τους επισκέπτες.

Ευχή και στόχος του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου

Ο συνδυασμός της διάφανης σφαίρας μέσα σε έναν κύβο προβάλλει δύο αντίθετα σχήματα που ενώνονται μεταξύ τους μέσα από την άρρηκτη και αδιαπέραστη δομή του μεταλλικού πλέγματος.

Το ατσάλι ως υλικό του γλυπτού, η ηχητική ενεργοποίηση της μνήμης και η ενσωμάτωση στοιχείων της ελληνικής παράδοσης (σήμαντρα) σε μια σύγχρονη δημιουργία προβάλλει την ένωση δύο αντίρροπων πολιτικών δυνάμεων που η ομόνοιά τους έφερε την επιτυχία στον Αγώνα τους.

Το Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου προσκαλεί την ελληνική πολιτεία και όλους μας για την ολοκλήρωση του βραβευμένου μνημείου στο δημόσιο χώρο της πατρίδας μας ως Μνημείου Εθνικής Ενότητας, κάτι που διαχρονικά έχει ανάγκη ο λαός μας.